Bulgarije

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Bulgarije (България) is e land op de Balkan. 't Grens aon Roemenië, Servië, Macedonië, Griekeland en Turkije en ligk ten weste vaan de Zwarte Zie. Hoofstad is Sofia, aander veurnaom stei zien Varna, Plovdiv en Sliven.

Bulgarije heet zien indeiling in oblaste oet de Warschaupak-tied behawwe. 't Land telt 28 vaan die oblaste. Allemaol zien ze nao hun hoofstad verneump. 't Gief twie oblaste mèt de naom Sofia: Sofia-stad en Sofia-regio. Ouch gief 't sinds 2007 zès Bulgaarse regio's, oontworpe door de EU.

Oongeveer 84% vaan de inwoeners is en sprik Bulgaars. De res weurt veural door Turke en zigeunders oetgemaak, die daan ouch Turks en Romani spreke.

In de late zevende ieuw kaom 'n stam Bulgare oonder Asparuch Chan de noordeleke Balkan binne, boe ze ziech mingde mèt de lokaal Slave en Thraciërs en in 681 d'n ierste Bulgaarse staot vörmde. In de negende en tiende iew waor Bulgarije, wat dèks mèt 't Byzantijns Riek um de hiersjappij euver de Balkan voch, 'n veuraonstaonde Europese mach. In 969 woort de Bulgaarse mach evels gebroke door 'nen aonval vaan Rusland, um in 1018 door de Byzantijne oonder Basilius II van Constantinopel gaans oonderworpe te weure.

In 1185 woort 't riek heropgeriech en bleef twie iewe laank 'n toenaongevende mach in Zuidoos-Europa. Boete mèt 't Byzantijns Riek mós de staot noe ouch strije mèt 't Latiens Keizerriek dat nao de Veerde Kruustoch oontstande waor, Hongarije en tenslotte mèt 't Osmaans Riek, dat 't land ind veertiende iew inlijfde.

Bölgarije herwon get vaan zien oonaofhenkelekheid in 1878 es otonoom prinsdom en verklaorde ziech tot gaans oonafhenkelek keuninkriek in 1908.

In 1912 en 1913 raakde 't land verwikkeld in de Balkanoorloge, 'ne serie conflikte mèt de naoberlen, boe-in 't groondgebeed vaan Bulgarije neet ummer dezelfde vörm aonheel. Zoewel in d'n Ierste es in d'n Twiede Wereldoorlog sloot 't land ziech bij de centrale aon, dus twie kier bij de verlerende partij.

Nao WO II kaom Bulgarije in de Sovjetrussische invloodssfeer en vaan 1946 tot 1990, wie veur 't iers miepartijeverkezinge gehawwe woorte, waor 't 'n communistische rippubliek.

Bulgarije sloot ziech aon bij de NATO op 29 miert 2004 en trooj op 1 januari 2007 touw tot de EU.

• ((en)) Essential History of Bulgaria in Seven Pages