Bayern

Vum 3. Joerhonnert v. Chr. un hu keltesch Stämm am Virland vun den Alpen éischt befestegt Siidlunge gegrënnt, déi de Stied änlech waren. Am Oppidum vu Manching, beim haitegen Ingolstadt, hunn deemools schonn tëscht 5.000 an 10.000 Kelte gelieft. Zur Zäit vum Keeser Augustus gouf d'Gebitt vun Albayern südlech vun der Donau, dat vun de Kelte bewunnt war, Deel vum réimesche Räich (als Provënzen Raetia an Noricum). Nom Zesummebroch vun der réimescher Herrschaft huet sech d'Vollek vun de Bajuware geformt. D'Bajuware ware warscheinlech en Zesummeschloss vu verschiddene Volleksgruppen.

Dat eelert Stammesherzogtum Baiern, dat ënner de Merowenger zum fränkesche Domaine gouf, ass schonn am Joer 555 beluecht. Ënnert de Karolenger koum am 10. Joerhonnert fir d'éischt Kéier e bairescht Kinnekräich op, dat si entweeder a perséinlecher Unioun als Kinneken oder Ënnerkinneke regéiert hunn oder fir dat si Gouverneure ernannt hunn.

Nom Enn vun der karolengescher Herrschaft huet d'Eegestännegkeet vun de baiereschen Herzogen am sougenannte jéngere Stammherzogtum u Stäerkt gewonnen. Mam Ufank vun der Wittelsbacher Herrschaft 1180 koum den Iwwergang zum Territorialherzogtum. Si Bayern 700 Joer laang, bis 1918 regéiert.

Bayern war e Kurfürstentum vum Hellege Réimesche Räich a vun 1806 un e Kinnekräich. D'Constitutioune vun 1808 an 1818 hunn aus Bayern eng konstitutionell Monarchie gemaach. Als eng vun de Gewënnermuechte géint den Napoleon Bonaparte konnt Bayern 1814 um Wiener Kongress een Deel vum territoriale Gewënn behalen, dorënner Uewer-, Mëttel- an Nidderfranken, Deeler vu Schwaben an den Deel vun der Pfalz um lénkse Rhäinufer. 1918 ass d'Monarchie vu Wittelsbach an der Novemberrevolutioun zesummegebrach. Den 8. November 1918 huet de revolutionäre Premier Kurt Eisner d'Enn vum Kinnekräich Bayern an d'Grënnung vum Fräistaat Bayern proklaméiert.

An der Zäit vum Drëtte Räich (1933-1945) huet Bayern zwar als Verwaltungseenheet weiderhin existéiert, mee hat awer keng gréisser Bedeitung.

No der Besetzung vun der US-Arméi gouf Bayern 1949 Deel vun der nei gegrënnter Bundesrepublik Däitschland. D'Pfalz gouf 1946 vu Bayern getrennt a gehéiert haut zu Rheinland-Pfalz. E laange wirtschaftlechen Opschwong (Wirtschaftswunder) huet en déiwe Strukturwandel a Bayern mat sech bruecht. An den 1960er an 1970er gouf d'Bildung, d'Infrastruktur an d'Industrie moderniséiert. D'Wirtschaft, déi virdru vun der Agrikultur gepräägt war, gouf massiv industrialiséiert an an zu enger dreiwender Kraaft an Däitschland.

Bayern läit am Südoste vun Däitschland a grenzt u follgend Staaten: am Osten un Tschechien, am Südosten a Süden un Éisträich, am Südwesten iwwer de Bodensee un d'Schwäiz a un déi aner däitsch Bundeslänner Baden-Württemberg (am Westen), Hessen (am Nordwesten), Thüringen (am Norden) a Sachsen (am Nordosten). D'Landesgrenz vu Bayern ass insgesamt 2.705 Kilometer laang.

Am Süden vum Fräistaat leien Deeler vun den Ostalpen an an dem flaache Virland vun den Alpen, dat sech bis un d'Donau ausdeent. Am Norde vun der Donau bestëmmen déi niddreg Biergketten wéi de Bayresche Bësch (Bayrischer Wald) oder d'Fichtelbierger (Fichtelgebirge) d'Landschaft. Mat der Géigend Mainfranken huet Bayern och eng vun de wichtegste Wäiregiounen an Däitschland.

Bayern ass bal ganz am uewerdäitsche Sproochraum. Traditionell ass d'Land an dräi Deeler opgedeelt: Franken (haut d'Verwaltungsbezierker Uewer-, Mëttel- an Niederfranken), Schwaben (Verwaltungsbezierk mam selwechten Numm) an Altbayern (Verwaltungsbezierker vun Uewer-Pfalz, Uewer- an Niederbayern).

D'Stied a Bayern mat de meeschten Awunner si München, Nürnberg, Augsburg, Regensburg, Ingolstadt, Fürth, Würzburg an Erlangen. München an Nürnberg sinn d'Zentre vun jee enger europäescher Metropolregioun, mat 6,15, repektiv 3,56 Milliounen Awunner.^[1],[2] An der drëttgréisster Stad Augsburg wunnen iwwer 300.000 Mënschen, an de Ballungsraum Augsburg huet eng Bevëlkerung vu ronn 900.000 Awunner.

Bayern ass eng parlamentaresch Republik mat Parlament (Bayerischer Landtag) a Regierung (Bayerische Staatsregierung), déi vum Premierminister (Ministerpräsident) als Regierungschef gefouert gëtt. D'Politik baséiert op der Verfassung vum Fräistaat Bayern. Si definéiert Bayern als Fräistaat (Republik) an als Volleksstaat (Demokratie).

A Bayern gëtt et siwe Bezierker, déi och Regierungsbezierker sinn:

1. Uewerbayern
2. Nidderbayern
3. Uewerpfalz
4. Uewerfranken
5. Mëttelfranken
6. Ënnerfranken
7. Schwaben

1. ↑ Awunnerzuel vun der Metropolregioun München (2019) op der Websäit vum Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland
2. ↑ Awunnerzuel vun der Metropolregioun Nürnberg (2020) op der Websäit vum Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland