Fontem paginae Lingua Latina inspicere

Tibi non licet hanc paginam recensere, ex ratione:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .
Start of block: 16:21, 18 Decembris 2022
Expiry of block: 16:21, 18 Decembris 2025
Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Fontem videas et exscribeas:
{{L-1}}{{pro pagina discretiva vide|Latina}}

{{Capsa linguae
	| nomen = Lingua Latina
	| pronuntiatus = ˈlin.ɡʷa laˈtiː.na
	| color familiae = lawngreen
	| familia = [[Linguae Indoeuropaeae|Lingua Indoeuropaea]] [[Linguae Italicae|Italicae]] familiae
	| fabulantes = Incolae [[Libera res publica Romana|Liberae rei publicae Romanae]] et [[Imperium Romanum|Imperii Romani]] inter saecula [[saeculum 5 a.C.n.|5 a.C.n.]] et [[saeculum 8|8 p.C.n.]]
	| fabulantes2 = Hodie [[Lingua Latina botanica|lingua botanica]] et [[Lingua Latina zoologica|zoologica]]; lingua publica [[Ecclesia Catholica|ecclesiae Catholicae]] et [[Civitas Vaticana|Civitatis Vaticanae]]
	| nationes = [[Sancta Sedes]]
	| civitas = [[Roma]] et [[Imperium Romanum]]
	| scriptura = [[Abecedarium Latinum]]
	| litteratura = [[Litterae Latinae]]
	| procuratio = 
	| iso1 = la
	| iso2 = lat
	| iso3 = lat
	| tabula = [[Fasciculus:Human Language Families (wikicolors).png|center|255px|Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis picta]]
	| syllabus = [[Linguae mundi|Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae]]
	| tabula2 = 
	| syllabus2 = 
}}

{{Res|Latīnum}}, {{Res|lingua Latīna}},<ref>Cicero, ''[[De finibus bonorum et malorum]]'' [http://latin.packhum.org/loc/474/48/3/218-223@1#3 1.10].</ref> sive {{Res|sermō Latīnus}},<ref>Cicero, ''[[De oratore]]'' [http://latin.packhum.org/loc/474/37/26/286-301@1#26 2.28].</ref> est [[lingua Indoeuropaea]] qua primum [[Latini]] universi et [[Romani antiqui]] in primis loquebantur quamobrem interdum etiam {{Res|lingua Latia}}<ref>[[Gaius Plinius Secundus|Plin.]] ''[[Naturalis historia (Plinius)|Nat.]]'' 13.135; et interdum apud poetas.</ref> (in [[Latium|Latio]] enim sueta) et {{Res|lingua Rōmāna}}<ref>[[Gaius Plinius Caecilius Secundus|Plin.]] ''[[Epistulae (Plinius)|Ep.]]'' 2.10.2.</ref> (nam [[Imperium Romanum|imperii Romani]] sermo sollemnis) appellabatur. [[Nomen proprium|Nomen]] linguae ductum est a terra quam gentes Latine loquentes incolebant, [[Latium vetus]] interdum appellata, in [[paeninsula]] [[Italia|Italica]] inter [[Tiberis|Tiberim]], [[Volsci|Volscos]], [[Appenninus mons|Appenninum]], et [[Mare Tyrrhenicum|mare Inferum]] sita.

Cum populi [[Libera res publica Romana|rei publicae Romanae]] et [[imperium Romanum|imperii Romani]] lingua Latina in rebus publicis privatisque uterentur, etiam lingua Latina [[Lingua Graeca|linguam Graecam]] magnopere adfecit, nec minus haec illam. Sicut lingua Graeca, Latina [[lingua flexiva]] est, ut nexus verborum non ex ordine appareat, sicut [[mos]] est [[linguae Romanicae|linguis Romanicis]] et [[Lingua Anglica|Anglicae]], sed ex [[affixum|affixis]].

Usus linguae Latinae continuo ab antiquitate usque ad tempora hodierna extenditur. Saeculis VII-IX multas peperit linguas quae linguae Romanicae vocantur, sicut [[Lingua Catalana|Catalanam]], [[Lingua Dacoromanica|Dacoromanicam]], [[Lingua Francogallica|Francogallicam]], [[Lingua Gallaica|Gallaicam]], [[Lingua Hispanica|Hispanicam]], [[Lingua Italiana|Italianam]], [[Lingua Lusitana|Lusitanam]], ne omnes afferantur. 

Ex tempore [[Res Novae Franciae|rerum novarum Francicarum]], quamquam [[Ecclesia Catholica Romana]] nec non institutiones academicae saeculares adhuc lingua Latina utuntur, [[lingua mortua]] appellari solet, praesertim [[nationalismus|nationalismi]] causa, quia ex [[saeculum 18|saeculo duodevicesimo]] patrius sermo esse gradatim desiit. Attamen hodie multi homines Latine loqui sciunt. Quin etiam [[Finlandia]] iam plus viginti annos undis radiophonicis nuntios emittere pergit, sedes Latinae interretiales multiplicantur ac conventus internationales, quorum participes solo hoc sermone utuntur.

== Historia ==
{{vide-etiam|Historia Latinae}}
In subfamilia [[linguae Indoeuropaeae|linguarum Indoeuropaearum]] [[Linguae Italicae|Italica]] linguam Latinam esse constat. [[Abecedarium]] quidem eius de abecedario [[lingua Etrusca|Etrusco]] venire putatur, quod se invicem de [[Euboeica|Euboeico]] evolvit. Huius [[glottologia|linguae historia]] usque hodie sex aetates complectitur: archaicam, classicam, postclassicam, medievalem, humanisticam, et neolatinam, quae subter in tabula ostentatur.

{{Historia Linguae Latinae}}
[[Fasciculus:Lapis-niger.jpg|thumb|left|175px|Cippus, in quo invenitur antiquissimum exemplum Latinae linguae, sub [[Lapis Niger|lapide nigro]] in [[Forum Romanum|Foro Romano]].]]

=== Archaica ===
[[Fasciculus:Hermes 16 illustration1.png|thumb|200px|''[[Inscriptio Duenos]]'' sic, ut historicus [[Hendricus Dressel]] reddit.]]
{{vide-etiam|Lingua Latina archaica}}
Lingua Latina censetur in Italiam circa [[saeculum 9 a.C.n.]] a [[migratio|migrantibus]] ex [[septentrio]]nibus lata esse, qui deinde Latium incolerent, in qua [[regio]]ne [[urbs]] [[Roma]] orta est. Ibi in linguam Latinam verba e variis linguis—[[lingua Etrusca|Etrusca]], [[lingua Graeca|Graeca]]—venerant, sicut ''persona'' (Etrusce ''perśnu''), quod est late agnitum, vel etiam talia vetustiora, ut visum est primum in [[Titus Maccius Plautus|Plauti]] et [[Publius Terentius Afer|Terentii]] operibus, qualia ''techna'' (Graece ''τέχνη'') et ''machaera'' (Graece ''μάχαιρα'').

[[Litterae Latinae]] hanc per aetatem mutatae sunt, cum exempli gratia terminationes veteres ''-os'', ''-om'', ''-oi'', et ''-osom'' aetate classica ad ''-us'', ''-um'', ''-i'' et ''-orum'' mutatae sunt. Littera intervocalica ''s'', quam [[Lingua prisca Indoeuropaea]] praeservabat, ubique in ''r'' mutata est, quod [[rhotacismus]] dicitur. Itaque, etiam ob rhotacismum genetivus ''*honos-is'' ad ''honor-is'' atque eodem modo etiam nominativus ''honos'' ad ''honor'' mutati sunt.

=== Classica sive Aurea ===
[[Fasciculus:Commentarii de Bello Gallico.jpg|thumb|left|''[[Commentarii de Bello Gallico]],'' versio anno [[1783]] edita [[liber|libri]] a [[Gaius Iulius Caesar|Iulio Caesare]] circa annum 40 a.C.n. scripti]]
Temporibus adversis{{dubsig}} in [[oeconomia]] et [[politica]] et [[cultura]], patricii ex Latinae colloquialis{{dubsig}} varietatibus [[lingua franca|linguam francam]] Latinam creaverunt, adhibitam in administratione et doctrina et ad [[litterae|litteras]] colendas. Hoc tempus fuit Aurea Latinae Aetas, [[saeculum 1 a.C.n.|saeculis 1 a.C.n.]]–[[saeculum 1|1 p.C.n.]].

Antequam tota Italia in dicionem Imperii Romani [[saeculum 1 a.C.n.|saeculo 1 a.C.n.]] redacta est, per totam paeninsulam homines utebantur sive [[Lingua Celtica]] (post huius gentis incursiones [[saeculum 4 a.C.n.|saeculo 4 a.C.n.]] trans Padum), sive illa non-Indoeuropaea lingua Etrusca, sive aliis linguis Italicis, sicut [[lingua Osca|linguis Osca]] et [[lingua Umbra|Umbra]] (appellatis "Sabellicis"), et [[lingua Falerica]], cognata linguae Latinae, qua loquebantur prope Romam ad septentriones. Sunt etiam Sicaniae aut Siculae linguarum pauca indicia, sed hae linguae modo videntur similes Latinae-Faliscae esse. [[Colonia|Coloni]] vero Graeci [[saeculum 8 a.C.n.|saeculo octavo a.C.n.]] etiam suam linguam in eas Italiae partes, quas ad litora meridiana [[Sicilia]]mque orientalem colebant, tulerunt. Imperio autem Romano crescente lingua Latina ideo praeoptata erat praeter linguam Graecam, ut omnes fere hac lingua locuti sunt, praesertim in Italia meridiana.
[[Fasciculus:Prologus Ioanni - Vulgata Clementina (Verlag Friedrich Pustet, 1922, p. 197).jpg|175px|thumb|[[Biblia Sacra]] [[Christianismus|Christiana]] in Latinum ab [[Hieronymus|Sancto Hieronymo]] annis [[390]]-[[400]] conversa (versio [[Vulgata Clementina]] anno [[1605]] edita).]]

=== Post aetatem classicam ===
Lingua, qua loquebantur populi, paulatim de Latina franca Latina distulit, quam [[schola]] tenere conabatur, et de litteraria. Diutissime de [[lex|legibus]] et de rebus publicis et de aliis per totum [[Imperium Romanum]] Latine dictum est. At, quamquam opera superstantia Romana sunt paene omnino scripta Latina Classica lingua, [[Cicero]]nis [[Gaius Iulius Caesar|Caesarisque]] aliorumque opera comprehensa, vera lingua dicta in Imperio Romano occidentali erat [[Latina Vulgaris]], quae tantum [[grammatica|grammaticis]], vocabulario, et postea locutione differt.

Etiam Romani optimates linguam Graecam discere solebant, et illa uti amabant, cum eam ad [[philosophia]]m et litteras pertinere aestimassent. Alioqui Graece plurimi, praecipue in [[Imperium Romanum Orientale|Imperio Orientali]], adeo loquebantur, ut lingua Graeca, [[commercium|commercio]] et peregrinationi quasi lingua franca eo die habita est. Post ultimum discrimen inter Imperia Orientale et Occidentale anno [[395]], in Orientali demum Graeca pro Latina usui legitimo et gubernatorio substituta est, ex ea causa, quod in illis partibus omnes societatis ordines diu lingua Graeca locuti essent.

=== Mediaevalis ===
{{Vide-etiam|Latina Mediaevalis}}
[[Fasciculus:Digesta.jpg|thumb|175px|Textus digestorum [[Corpus Iuris Civilis|Corporis Iuris Civilis]] cum glossis et notis iuris consultorum medii aevi]]

[[Medium Aevum|Aevo Medio]] incipiente, lingua Latina fuit publicus multarum [[Europa|civitatum Europaearum]] sermo [[Civitas Vaticana|Civitate Vaticana]] inclusa. Quamquam autem lingua a [[schola|scholis]], [[eruditio|eruditis]], et [[civitas|civitatibus]] adhibebatur, sermones vulgares a lingua Latina magis magisque inter se differebantur, ut tandem [[Linguae Romanicae|Romanicae linguae]] ortae sunt. 

In [[Ducatus Sabaudiae|Sabaudiae Ducatu]], hodierna in sola aetate, linguae novae ut sermones adhibitae, verbi gratia linguae Italica et Francogallica, linguam Latinam ab anno [[1561]] suppleverunt.{{Cdref}} Itaque, Imperii [[Austria]]ci in ''[[Croatia]]e et Slavoniae Ducatu'' lingua Latina usque ad annum [[1848]] unica officialis fuit et in ducali contione usitata est, atque leges novae Latine editae sunt. ''Ephemerides Zagrabienses'' vel acta publica hebdomadalia in urbe Zagrabia Croatiae ad annum [[1772]] Latine edita fuerunt.{{Cdref}}
[[Fasciculus:Newton-Principia-Mathematica 1-500x700.jpg|thumb|left|125px|''Philosophiae naturalis principia mathematica,'' [[liber]] ab [[Isaacus Newtonus|Isaaco Newtono]] Latine anno [[1687]] scriptus]]

=== Humanistica ===
{{Vide-etiam|Lingua Latina Renascentiae}}
Aetas humanistica censetur ex saeculo quartodecimo incipere. Post [[schisma]]ta [[Reformatio|protestantium]] scholares humanistici conati sunt linguam Latinam convertere in [[lingua internationalis|linguam internationalem]]. Lingua Latina igitur hac aetate lingua quotidiana [[Ecclesia Catholica|Ecclesiae Catholicae Romanae]] non tantum fuit, sed tamen [[Scientia (ratio)|scientiae]], [[Ius|iuris]], et litterarum. Pleraque nomina et [[taxinomia]]e et [[biologia]]e, et [[iurisprudentia|iuris]] ex hac lingua (et Graeca) ducta sunt. Describitur ergo ordo [[planta]]rum (id est florum herbarumque arborumque) et [[animalia|animalium]] adhuc Latine.

Nationalismus autem civitatum Europaearum magnopere per hanc aetatem quoque auctus est, quod effecit, ut civitas quaeque propriam linguam nationalem distinctamque petivisset: [[Britanniarum Regnum]] tandem [[lingua Anglica|linguam Anglicam]] habuit, [[Francia]] linguam Francogallicam, [[Hispania]] Hispanicam, [[Germania]] [[Lingua Theodisca|Theodiscam]], Italia Italicam, etc.

Demum lingua Latina ut [[lingua franca]] internationalis omnino desinit, a lingua Francogallica dimota, post [[Rerum Francicarum Eversio|Rerum Francicarum eversionem]], cum Francia revolutionem contra Ecclesiam Catholicam Romanam habuit, et imperium per [[Europa continentalis|continentem Europaeum]] extendit [[saeculum 18|saeculo duodevicensimo]] sub [[Napoleo Bonaparte|Napoleone Bonaparte]].

=== Neolatina ===
[[Fasciculus:Wallsend platfom 2 02.jpg|thumb|175px|Omnia signa [[Statio Segedunensis|Stationis Segedunensis]] hodie et Anglice et Latine scripta sunt.]]
{{vide-etiam|Lingua Neolatina}}

Aetas neolatina saeculo undevicensimo incipere putatur. Hac aetate linguae usus definitur ab [[Lingua Latina Ecclesiastica|Ecclesia Catholica Romana]] et ab [[Lingua Latina academica|academicis secularibus]], qui mores classicos recolere volunt.

[[Lingua Latina Ecclesiastica]] sermo specialis ab Ecclesia Catholica Romana adhibitus vocatur. Lingua adhibita est in editionibus typicis librorum liturgicorum, litteris et scriptis [[papa|Papae]], praesertim illis quae [[Epistula encyclica|encyclicae]] nominantur, ceterisque scriptis et congregationum sanctae sedis et Civitatis Vaticanae. Etenim cantus et preces sacrae liturgiae saepe Latine exercentur. Hodie est enim lingua Civitatis Vaticanae, cuius tamen cives in alloquio non lingua Latina, sed lingua Italica utuntur. Etiam relinquerunt in Ecclesia Catholica nonnullae communitates quae sicut [[Fraternitas Sacerdotalis Sancti Petri]] aut [[Fraternitas Sacerdotalis Sancti Pii X]] secundum Traditionem quam semper exercuit Ecclesiam ab Nicaei Consilio ad Vaticanum II Consilium latinam missam celebrunt.

[[Lingua Latina academica|Multi academici]] autem hodie etiam veram linguam aetatis classicae recreare petunt. Hi fautores neolatini praecipue modum [[latinitas viva|latinitatis vivae]] ad linguam Latinam discendam colunt, ubi discipuli linguam discunt ea utendo ad res quotidianas describendas. Quod ad propositum, fautores nova vocabula facile admittunt ad res hodiernas reddendas, multas [[Institutiones Latinae|institutiones]] ad linguam citandam statuunt, et multos [[Libri Latini|libros Latine]] scribunt.

=== Regnum Hungariae ===
Lingua Latina temporibus Neolatinis plura Europae regna non utuntur, nisi in rebus Ecclesiae operibusque scientiae. In [[Imperium Romanum Sacrum|Imperio Romano Sacro]] Italiaeque regionibus iam a [[saeculum 15|saeculo decimo quinto]] nobiles competentesque ad gubernandum non Latine, sed suae civitatis idiomate, scilicet Theodisce et Italiane his in casibus loquuntur. [[Hungaria]], quae minor in regnis Europae erat, usque ad [[1844]] multarum civitatum regni eiusque conservativismi causa in [[lex|legislatione]] in diaetis Latino sermone utebantur. Thesaurus Latinitatis Hungaricae etiam in eo demonstratur, quod regni historiae paene tota legenda gestaque, ephemerides, varii libri scientiae etc. in hoc sermone scripta sunt. Inito nationalismo multi fuerunt, qui pro Hungarorum sermone multum laboraverunt, sineque ulla animadversione variarum aliarum gentium, qui etiam in regno Hungarico vivebant hi linguarum cultores officium Hungarice discendi ad cunctas scholas amplificaverant; disputata igitur erat quaestio linguae civitatis 50 annos, a finibus saeculi duodevicensimi usque ad 1844. Contra totam solum Croati adversabantur: Croati nobiles decreverunt in diaeta provinciali anno [[25 Novembris]] [[1805]], ut "nullo tempore linguae Hungaricae, aut alterius, praeter Latinam in his regnis usus fiat."

=== Condicio linguae hodiernae ===
==== Germania ====
Secundum [[Officium Rerum Statisticarum Foederale]] in [[Germania]] in scholis 8 centesimae partes omnium discipulorum annis [[2004]] et [[2005]] Latinum sermonem didicerunt, anno [[2009]] autem 9 partes centesimae.<ref>FAZ.Net 24 Iunii 2010: Nadine Bös: "Für die Schule, nicht fürs Leben" (Scholae, non vitae). {{ling|Germanice}}</ref> Diarii, quod vulgo ''[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]]'' vocatur, diurnarii moderatores de rebus personalibus triginta [[societas anonyma|societatum anonymarum]] quanti momenti apud seipsos linguae Latinae scientiam esse quaesiverunt. Diurnarii illarum societatum moderatores quaesiverunt quarum capitalis sortibus statistici utuntur ut medium pretium Germaniae syngrapharum<ref>[https://en.wiktionary.org/wiki/syngrapha#Latin Vide Victionarium.]</ref> et eius momentum computent. Quae societates sunt maximi momenti in [[oeconomia]] Germanica et ille sortium numerus index vocatur [[DAX]]. Responsum est{{dubsig}} e viginti duabus societatibus ex triginta quaesitis. Ex una solum societate nomine "[[Bayer AG]]" responsum acceptum est, indicans pro nonnullis rebus in societate sermonis Latini scientiam aliquid valere. Alii responderunt Latinae linguae scientiam non esse criterium,{{dubsig}} secundum quod personas in societate munus ad fungendum eligerent.

== De sermone Latino ==
:''Vide rem principalem: [[Sermo vulgaris Latinus]].''
'''Latina vulgaris''' erat sermo plebis vel ordinis inferioris societatis [[Roma antiqua|Romae antiquae]] vel in Latio. Ne [[Cicero]] quidem Latina litterata formalique in sermone vulgari fari solebat. Rudium ordo vel ineruditum vulgus tamquam minime intellegeret et loquebatur simpliciori varietate Latinae minus tenens regulas et accipiens nova elementa. Haec haud classica qua exculta ad linguas Romanicas (Francogallica, Hispanica, Italica, Lusitanica, Dacoromanica),{{dubsig}} quia, quamvis auctoritas sit classica, genuinus sermo cotidianus fuit.<ref>Gavin Betts, ''Teach Yourself Complete Latin,'' p. 7.</ref>

Quomodo sermo Latinus cotidianus classicusque sonaret, recte nescimus, quia paene omnes litterae Romanae in lingua Latina classica erant.<ref name="LKHS">[[Thorus Janson]], ''Latin: Kulturen, historien, språket'' (Wahlström & Widstrand, 2009), ISBN 978-91-46-20428-2.</ref> Sed imaginem eius accipere potes per [[comoedia]]s Romanas.<ref name=LKHS/> Hic est aliquid a [[Plautus|Plauto]] conscriptum:<ref name=LKHS/>

:<small>CLEOSTRATA</small> : Myrrhina, salve.
:<small>MYRRHINA</small> : Salve mecastor: sed quid tu's tristis, amabo?
:<small>CLEOSTRATA</small> : Ita solent omnes quae sunt male nuptae: Domi et foris aegre quod sit satis semper est. Nam ego ibam ad te.
:<small>MYRRHINA</small> : Et pol ego istuc ad te. Sed quid est, quod tuo nunc animo aegre'st? Nam quod tibi'st aegre, idem mihi'st dividiae.

"tu's" = tu es, "aegre'st" = aegre est, "tibi'st" = tibi est, et "mihi'st" = mihi est.<ref name=LKHS/> Verbum "pol" est [[maledictum]] mite, significat "apud Pollucem".<ref name=LKHS/>

== Litterae et pronuntiatus ==
{{vide-etiam|Abecedarium Latinum|Pronuntiatus Latinus}}
{| cellpadding="2" cellspacing="3" align="center" style="border: 0px; float:right;" 
|-
| 
{|border=0 cellspacing=0 cellpadding=4 style="margin-bottom:1em;font-size:large; text-align:center; border:0 none transparent;" summary="26 capital letters, each linked to its article"
|+ style="font-weight:normal; font-size:small; margin-top:1em;" | Litterae maiusculae 
|- style="border-top:1px solid #999;"
|| [[A]]|| [[B]]|| [[C]]|| [[D]]|| [[E]]|| [[F]]|| [[G]]|| [[H]]|| [[I]]|| [[J]]||[[K]]|| [[L]]|| [[M]]
|-
| [[N]]||[[O]]||[[P]]||[[Q]]||[[R]]||[[S]]||[[T]]||[[U]]||[[V]]||[[W]]||[[X]]||[[Y]]||[[Z]]
|}
|-
|
{|border=0 cellspacing=0 cellpadding=4 style="margin-bottom:1em; font-size:large; text-align:center; border:0 none transparent" summary="26 small letters"
|+ style="font-weight:normal; font-size:small; margin-top:1em;" | Litterae minusculae
|- style="border-top:1px solid #999;"
|| a|| b|| c|| d|| e|| f|| g|| h|| i|| j|| k|| l|| m
|-
| n||o||p||q||r||s||t||u||v||w||x||y||z
|}
|}
Aetate classica abecedarium Latinum viginti tres litteras habuit, quod excludit litteras J, U, et W. [[Medium Aevum|Medio Aevo]] additae sunt ad abecedarium et litterae J, U, W, et litterae minusculae. 

Pronuntiatio litterarum aliquantum inter locutores hodie variat. Exempli gratia, litterae V et W [IPA|v] pronuntiantur apud locutores ecclesiaticos, sed semivocalis (IPA [uw] vel [w]) apud academicos. Littera J, cum adhibetur, pronuntiatur semivocalis (IPA [ij] aut [j]) aut ut 'J' aliarum linguarum (IPA [dʒ], [ʒ], aut [x]).

Lingua sex diphthongos ostendit: ae = [aɪ̯], ei = [eɪ̯], oe=[ɔɪ̯], au = [aʊ̯], eu = [ɛʊ̯], ui = [ʊɪ̯]. Ne diphthongi pronuntientur, [[diaeresis]] super secundam vocalem additur: aes (gen: aeris) versus aër (gen: aëris), heros (pl. heroës).

Lingua etiam vocales breves a longis distinguit. Antiquitate et apud multos huius diei locutores, vocales longae [[apex|apicibus]] super litteras monstrantur: breves enim scribuntur a, e, i, o, u, y, et longi á, é, í, ó, ú, ý. Sunt quoque hodie qui [[macron|macris]] vocales longas indicant scribentes: ā, ē, ī, ō, ū, ȳ.

[[Fasciculus:Hocgracili.jpg|thumb|300px|Litteratura cursiva antiqua recreata ad exemplum [[Tabulae Vindolandienses|Tabularum Vindolandiensium]]]]

Praeceptum Latinum, quo [[syllaba]]rum [[accentus]] in dictibus polysyllabis determinetur, est hoc: 
# Accentus in paenultima syllaba cadit cum dictum solum duas syllabas habet, aut cum vocalis paenultima est longa, aut cum duo consonantes vocalem paenultimam sequuntur;
# Accentus aliter in antepaenultima syllaba cadit.

Cum vocalium longitudo tantum in accentu determinando et in ablativo casu interdum distinguendo refert, sunt scriptores qui praecipue vocales longas apicibus macronibusve monstrent, cum in paenultimá vel ultimá syllabá cadunt (quod hác in clausulá monstrátur). Alii scriptores, sicut [[Arcadius Avellanus]], solos accentus ipsos apícibus denotavérunt cum extra paenúltimam sýllabam caderent (quod hac in cláusula monstratur).

== Grammatica ==
[[Fasciculus:Susenbrot.JPG|thumb|Grammaticae Artis Institutio ab Ioanne Susebrotum anno [[1539]] scripta]]
[[Fasciculus:WIKITONGUES- Titus speaking Latin.webm|thumb|Me loqui Latine]]
{{vide-etiam|Grammatica Latina}}
Sicut linguae Graecae, sunt Latinae declinationes. Pro paradigmate nomina numerata sunt in declinationes et verba in coniugationes. In sententiis, voces sic ordinari solent: 
# primae sunt [[subiectum (grammatica generalis)|subiectum]]: ''nomen'' aut ''pronomen'' casu nominativo a nominibus adiectivis et nominibus casu [[genitivus|genitivo]] descriptum, 
# sequuntur [[praedicatum]]: ''verbum coniugatum'' subiectum describens, ei praefixum nomen casu accusativo, nomen casu dativo, adverbia et descriptionem adverbialem.

Quia nomina et pronomina declinantur, munus eorum casu patefit, et dictionum ordo in sententiis variare potest. More Latino, dictiones notabiles in initio vel fine sententiae ponuntur.

=== Nomina substantiva ===
[[Nomen substantivum]] est pars orationis quae sive rem, sive hominem, sive locum sive notionem nominat, et per se intellegitur:
* [[Nomen proprium]] singulum nominat hominem vel locum.
* [[Nomen appellativum]] classem nominat sive rerum sive hominum sive locorum.
* [[Nomen collectivum]] multitudinem rerum nominat singulariter.
* [[Nomen abstractum]] sive qualitatem sive statum sive actionem sive notionem nominat, sicut per se exsisteret.
[[Fasciculus:HofmanniLexiconUniversale.jpg|thumb|175px|[[Iohannes Iacobus Hofmannus|Hofmanni]] [[Lexicon Universale]] anno [[1698]] editum, quod multa nomina Latina nobis praebet]]

{{vide-etiam|Declinatio (grammatica)}}

Paene omnia nomina Latina declinantur, ut ea simul designent: 
* Casus septem, qui [[nominativus]], [[vocativus]], [[accusativus]], [[genitivus]], [[dativus]], [[ablativus]], [[locativus]]que appellantur, 
* Genera tria (masculinum, femininum, et neutrum), et
* Numeros duos (pluralem et singularem).
Paradigmata substantivorum divisa sunt in quinque declinationes, pro terminatione casus ablativi: ''a, o, i, e, u''

Quod ad casus grammaticos spectatur:
* Casus ''locativus'' iam quoque aetate classica, ut hodie, solus adhibitus est ad designandum quo loco aliquid exstat, utrum in ''urbe'' vel in ''[[oppidum|oppido]]'', vel in aliis locis sicut ''in urbe Roma=Romae'', ''in domo=domi'', ''in rure=ruri'', vel ''in foco=foci''. Nomina primae secundaeque declinationis ''propria'' formas speciales sumunt locativas, quae singulari numero idem sunt ut casus genetivus. Ablativus autem secundae declinationis quoque adhibitus est sensu locativo, cum ''quarto anno'' et similibus dicimus. Nominum tertiae declinationis locativus idem formatur ut dativus. Et aliarum declinationum et formarum pluralium locativus idem formatur ut ablativus. ''Tertio die'', ''pridie'', et ''hodie'', exempli gratia sunt exempla locativi quintae declinationis.

[[Fasciculus:Domine, quo vadis.jpg|thumb|200px|''Domine quo vadis?'', pictura anno [[1602]] ab [[Hannibal Carracci|Hannibale Carracci]] picta, et in [[Pinacotheca Nationalis (Londinii)|Pinacotheca Nationali Londinii]] monstrata, cuius titulus usum adverbii ''quo'' monstrat]]

* Casus ''ablativus'' quidem aetate classica multos usos complectitur: instrumentales, locativos, necnon ablativos veros ''unde'' vel ''a quo latere ortus'' significantes. Casu ''instrumentali'', quem aliae linguae Indoeuropaeae habent, lingua Latina aetate classica omnino iam caruit; munus eius et munus casus ablativi antiqui in casum ablativum classicum volvitur. Quamquam casus ablativus ''a quo latere ortus'' significare Latine solet, oportet nos notare adverbium ''quo'' a casu pronominis ablativo distinguendum esse, quia ''adverbium'' ''quo'' significat ''ad quem locum'' nec ''a quo loco'' (''unde'') nec ''in quo loco'' (''ubi''), neque ''quo tempore'' (''quando'').
[[Fasciculus:Advokat, Engelsk advokatdräkt, Nordisk familjebok.png|thumb|200px|[[Causidicus]] [[reus|reum]] in [[ius|iudicio]] accusat.]]

* Casus ''dativus'' indicat, sive quem actio verbi oblique afficit, sive cui aliquid datur, sive propter quem aliquid agitur, sive cui aliquid agendum est, sive cui aliquid licet, lubet, satis, bene, aut male sit. Dativus Latinus quoque sensu possessivo adhibitus est, ad possessionem fortiter dicendum, exempli gratia in sententia ''Nomen mihi est = Nomen meum est.'' 

* Casus ''genetivus'' indicat nomen quoddam alterum nomen afficere: possessionem vel materiam vel classem vel qualitatem vel quantitatem. Latine quoque genetivus fungit cum nominibus actionis
** cum nominibus substantivis scribimus e. g. "caritas tui = caritas erga te", "precatio deorum=precatio ad deos", "impetus urbis = impetus in urbem", "invidia mei= mea invidia"; 
** cum nominibus adiectivis, quae obiectum petunt, scribimus e. g. "avidus laudis", "memor vestri", "oblitus sui", "amor sui", "nostrae consuetudinis imperitus", "plenus fidei";

* Casum ''genetivum'' regunt
** verba memorandi vel obliviscendi, quae aut accusativum aut genetivum petunt;
** verba impersonalia, sicut refert et interest, quae petunt hominem affectatum genetivo casu reddere.

* Casus ''accusativus'' Latine, ut in aliis [[lingua synthetica|linguis syntheticis]], rem designat illam, quam verbi actio directe afficit. Quoque autem designat Latine actionis effectum, tempus dum aliquid accidit, rem aut locum ab actione petitum, subiectum in sententis indirectis, exclamationes. Omnes [[praepositio]]nes Latinae aut ablativum aut accusativum petunt.

* Casus ''nominativus'' simpliciter id aut eum designat, qui verbi actionem agit.

* Casus ''vocativus'' designat quem ab altero vocatur. Vocativus Latinus semper idem est ut nominativus, praeterquam in declinatione secunda, ubi nomina quae in ''-us'' desinunt, vocativum formant ''-e'' addendo, et ubi nomina quae in ''-ius'' desinunt, vocativum formant ''-i'' addendo.

=== Nomina adiectiva ===
''[[Nomen adiectivum]]'' dicitur nomen, quo rei vel rerum qualitas et numerus indicetur:
* [[Nomen adiunctivum]] quod qualitatem rei describit
* [[Nomen numerale]] quod quantitatem vel [[numerus|numerum]] rei dat.

Sicut qualitas et numerus haud separatim exsistere intellegitur, tamen adiectivi [[exitus]] necessario adaptatur ad substantivi descripti genus, numerum et casum. Latine autem plurima nomina numeralia sunt indeclinabilia.

Adiectivi sensus ab adverbio et nomine casu ablativo et genetivo adaptatur, ubi ablativum saepe formatur vel ex [[supinum]], e.g. "mirabile dictu."

Adiectiva ex nominibus substantivis et verbis derivantur, [[suffixum|suffixa]] ad [[thema grammatica|themata]] addendo, sicut -ulus, -culus, -osus, -tus, -eus, -alis, -arius, -orius, -ilis, -anus, -ensis, -inus, -eius, -icus, -ax, -idus, -ivus, -tivus, -ulus, -uvus, -ilis, -bilis, -tilis, et cetera. [[Participium]] specialiter dicitur adiectivum ex verbo formatum, quuod actionem quandam ad [[subiectum]] attribuit, e.g. faciens, factus, facturus. Ob naturam suam verbalem, haec adiectiva saepe argumenta casu ablativo, accusativo, et dativo additiva petunt, secundum consuetudinem verbi.

=== Comparationes ===
[[Fasciculus:BurjDubaiHeight.png|thumb|200px|[[Turris|Turres]] altae quae comparandae sunt: [[Turris Khalifa|Turris Chalifae]] (rubro colore depicta) altissima est omnium. [[Turris Taipeiensis]] est tam alta quam [[Turris Sicagoensis]] (in medio). Turris Taipeiensis autem altior est quam Turris Londoniensis (ad laevam).]]
Adiectiva generaliter tres gradus comparationis admittunt:
* Positivus: e.g. (genere masculino) bonus, malus, magnus, longus, . . . 
* Comparativus: e.g. melior, peior, maior, longior, . . .
* Superlativus: e.g. optimus, pessimus, maximus, longissimus, . . .

Ut substantiva comparentur, mos est adhibere: 
* casum ablativum rei comparatae
* adverbium "quam" + nomen rei comparatae (necessario cum casus rei comparatae nec nominativus nec accusativus est) 
Exempli gratia "Ille est maior fratribus suis" = "Ille est maior quam fratres sui."

=== Pronomina ===
[[Pronomen]] pars orationis est, quae rem, locum, aut hominem numquam per se ''nominat'', sed nominis loco in sententiis adhibetur. Sicut nomina, pronomina pro numero, genere et casu declinatur.

In lingua Latina, omnia pronomina ex adiectivis ori putatur. Multa adiectiva enim saepe vim pronominalem in orationibus praebent.

=== Verba ===
[[Fasciculus:The Triumphs of Caesar, IX - Julius Caesar on his triumphal chariot; Andrea Mantegna (1484-92).JPG|thumb|200px|[[Suetonius]] narrat verba [[Gaius Iulius Caesar|C. Iulii Caesaris]]: "[[Triumphi Gai Iulii Caesaris|Pontico triumpho]] inter pompae fercula trium verborum praetulit titulum ''[[Veni, vidi, vici|veni: vidi: vici]],'' non acta belli significantem sicut ceteris, sed celeriter confecti notam."]]
{{vide-etiam|Coniugatio}}

''[[Verbum (temporale)|Verbum temporale sive verbum]]'' est pars orationis, quae actionem vel qualitatem rei praedicat. Quod verbum Latinum per eius [[coniugatio]]nem subiectum quoddam necessario implicat, verbum est unica orationis pars, quae perfectam orationem sola constituere potest.

Verba Latina coniugantur, ut ea simul designent: 
* Modos quattuor (indicativum, infinitivum, imperativum, coniunctivum), 
* Tempora tria (praesens, praeteritum, et futurum), 
* Aspectus duos (imperfectum et perfectum),
* Personas tres, 
* Numeros duos (pluralem et singularem),
* Genera duo (activum et passivum).
Paradigmata verborum in partes quattuor, coniugationes vocatas, divisa sunt pro terminatione infinitivi praesentis -āre, -ēre, -ere, -īre. 
Ut verba Latina ampliter declinentur, saltem studendae sunt hae quattuor verbi terminationes: indicativi praesentis primae personae, infinitivi praesentis, infinitivi perfecti, supini, e. g. :
* amo, amāre, amāvisse, amātum 
* moneo, monēre, monuisse, monitum
* lego, legere, lēgisse, lēctum
* capio, capere, cēpisse, captum
* audio,audīre, audīvisse, audītum

Ut verba irregularia, sicut sum, possum, eo, etc. declinantur, plures terminationes discendae sunt.

=== Adverbia ===
[[Fasciculus:Muybridge race horse animated.gif|thumb|left|Quam celeriter currit equus! Hac in sententia adverbia describunt quomodo equus currat: Primum adverbium "quam" sequens adverbium "celeriter" describit, sensum eius augens.]]
[[Adverbium]] est pars orationis quae actionem describit, verborum vel adiectivorum. Adverbia respondunt ad quaestiones: quomodo? cur? quando? ubi? Exempli gratia, in oratione "Puer bene legit.", adverbium "bene" actionem verbi "legit" describit. Adverbium etiam potest adverbium describere, e.g. in oratione "Id multo bene est", "multo" "bene" describit.

Latine adverbia creare possumus libenter nominis adiectivi exitum mutando. Exempli gratia exitus ''-us'' in exitus ''-e'' aut ''-im'' mutatur, cum adiectiva primae declensionis habemus; et exitus ''-is'' in exitus ''-e'' aut ''-iter'' mutatur, cum adiectiva tertiae declensionis habemus. Videntur igitur: malus→male, seperatus→seperatim, facilis→facile, felix→feliciter.

=== Praepositiones ===
:::''Vide etiam: [[SIDSPACE]]''
Praepositiones sunt partes orationis indeclinabiles nomini, vel praenomini praepositae, quae affinitatem quandam inter ea indicant. Lingua Latina quadraginta et tres praepositiones habet.

Plurimae praepositiones ex adverbiis ortae sunt. Multa adverbia funguntur ut praepositiones, sicut "palam" et "clam". Et nonnullae praepositiones quoque vim adverbialem interdum habent, e.g. "Circum eo", "Ante eo", et "Propter eo". Interdum possumus idem dicere vi adverbiali ac vi praepositionali, e.g. "illo propter" (propter ut adverbium) = propter illum (propter ut praepositio).

=== Coniunctiones ===
[[Fasciculus:Handshake (Workshop Cologne '06).jpeg|thumb|150px|Coniunctiones dicta pariter conligant.]]
[[Coniunctio]] est pars orationis, quae alia elementa grammatica coniungit, dum relationes grammaticae inter ea praeservantur. Aliae coniunctiones ex [[adverbium|adverbiis]] ortae sunt, aliae ex pronominibus relativis praepositionibus ligatis. Nonnulla quidem adverbia Latina simul ut coniunctiones funguntur, sicut ''vel,'' ''ubi,'' ''ne,'' ''nec,'' et ''quam.''

=== Constructiones speciales ===
[[Fasciculus:Quentin Massys-Ecce Homo-1520,Doge's Palace,Venice.jpg|thumb|200px|left|''[[Ecce Homo]],'' tabula a [[Quintinus Mesius|Quintino Mesio]] ca. annum [[1520]] picta, cuius titulus usum dicti ''ecce'' monstrat, et praeclara verba nobis revocat [[Pontius Pilatus|Pontii Pilati]], cum Iesum cruciatum populo ostendit.]]

* [[Articulum]]: lingua Latina omnino articulis caret. Notandum autem est consuetudinem Latinam esse pronomine "hic" uti cum dicti declinationis casus definiuntur, pronomen "quisdam" saepe paene sensum articuli indefiniti capit, et pronomina "hic" et "ille" saepe sensum articuli definiti capiunt.
* [[Ecce]] est dictum grammaticum exclamativum quod "vide hoc!" fere significat; e.g. "ecce homo" = "vide hunc hominem" 
* [[Res]] est nomen substantivum universale linguae Latinae. Dictum "res" adiectivo cuidam ligatum omnia significat, quae qualitatem adiectivo datam habeant. Hoc igitur est modus quo adiectiva in substantivum convertatur. Habemus igitur "res malae" = "omnia quae mala videntur"; "[[res informatica]]" = "omnia quae de informatica tractat"; "[[res publica]]" = "omnes res quae publice habentur" = "[[civitatis regimen]], ius, et [[mercatus]]"; [[res novae]] = "[[nuntia]]" = (in civilitate) "[[rerum eversio]]"
* Participium: est orationis pars, quae vim verbalem ostendit, dum adiectivo fungitur. In lingua Latina sunt quattuor participia:
:Praeteritum, vim passivam habens: amatus, visus, dictus, factus, sensus
:Praesens, vim activam habens: amans, videns, dicens, faciens, sentiens
:[[Gerundivum]], vim passivam habens, amandus, videndus, dicendus, sentiendus
:Futurum, vim activam habens: amaturus, visurus, dicturus, facturus, sensurus
* [[Supinum]], quod est nomen substantivum neutrum quartae declinationis ex participio praeterito formatum; habemus igitur supina: amatum, visum, factum, sensum. Addendo verbum "ire" ad supinum, Latine redditur propositum actionis quoddam. Ergo, "eam amatum it" = "it ad eam amandum" = "it ut eam amet" ~ "eam amabit". Supinum casu ablativo redditum praecipue in adiectiva modificando fungit: e.g. ''mirabile dictu''.
* [[Gerundium]], quod est nomen substantivum secundae declensionis ex participio gerundivo et infinitivo formatum. 
:Gerundii significatio fere omnes significationes complectitur infinitivi, participii praesentis, et participii praeteriti. Casús nominativi loco verbi infinitivum adhibetur, loco aliorum casuum gerundivi neutri generis. Gerundii usus praecipue est in [[oratio obliqua|oratione obliqua]], [[clausula infinitiva|clausulis infinitivis]] et verborum adiectivorumque descriptionibus per genetivum. E.g. "Dicit se esse bonum", "Vivere est amare", et "Vivit amandi causa". 
:Sicut gerundivum sensum normativum praebet, ita et gerundium. Habemus igitur: "homo id facit ad eam amandam" (gerundivum) = "homo id facit ad eam amandum" (gerundium) = "homo id facit eam amandi causa" (gerundium) = "homo id facit eo consilio ut eam amet" (clausula finalis)
[[Fasciculus:Diane de Versailles - Musée du Louvre AGER Ma 589.jpg|thumb|''Artemis cum damma'', [[sculptura]] Romana, quae Graecam anno [[325 a.C.n.]] a [[Leochares|Leochare]] factam simulat, monstratque venatricem [[Artemis|Artemidem]] bestiam [[damma]]m secutam (hoc est Artemis dammam iam assequitur et capit)]]
* Verba deponentia: ea dicuntur quae formá activá carent et cuius forma passiva sensum activum habent. Exempli gratia, inter verba deponentia numerantur: 
::Primae coniugationis: mirari, minari, venari, recordari
::Secundae: vereri, reri, fateri
::Tertiae: sequi, loqui, uti, fungi, oblivisci, pati, frui, nasci, apisci, gradi
::Quartae: partiri, metiri, adsentiri, oriri, moriri
:Verba deponentia saepe participia sensu activo habent: e.g. 
::"Homo bestiam sequens" = "homo qui nunc bestiam sequitur".
::"Homo bestiam secutus" = "homo qui iam bestiam sequitur"
::"Homini bestia sequenda" = "bestia quam hominem oportet sequi"
::"Homo bestiam secuturus" ="homo mox bestiam sequetur"
::NB. Futurum semper sensum activum habet. Quare, dicendum igitur est "Homo bestiam secuturus est" nec numquam pravum "Homo bestiam secutum it"
* Verba semi-deponentia: ea dicuntur anomala, quae partem imperfectam formae activae et partem perfectam formae passivae habent. Exempli gratia:
::Secundae: audeo, audere, ausus esse; gaudeo, gaudere, gavisus esse; soleo, solere, solitus esse
::Tertiae: fido, fidere, fisus esse; fio, fieri, factus esse
* [[Ablativus absolutus]]: est inclyta constructio Latina, ex casu ablativo instrumentali derivata, ubi participium et eius argumenta casu ablativo reddita pro [[clausula subordinata|clausulis subordinatis]] substituta sunt. Exempli gratia: "Urbe capta Aeneas fugit" = "cum urbs capta est, Aeneas fugit" = "quia urbs capta est, Aeneas fugit" = "postquam urbs capta est, Aeneas fugit." Ambiguitatem significationis quandam introducit, quam contextus sententiae solus potest resolvere.

== Auctores praeclari ==
{{vide-etiam|Libri Latini}}
[[Fasciculus:Heloïse et d'Abélard.jpg|thumb|[[Petrus Abaelardus]] et Heloisa]]
[[Fasciculus:Methodus inveniendi - Leonhard Euler - 1744.jpg|thumb|[[Leonhardus Eulerus]] multum de [[mathematica]] [[saeculum 18|saeculo duodevicensimo]] scripsit.]]
[[Fasciculus:Naturalishistoria.jpg|thumb|Frons ''[[Naturalis historia]]e,'' veterrima [[encyclopaedia]]e a [[Gaius Plinius Secundus|Gaio Plinio Secundo]] [[saeculum 1|primo saeculo]] scriptae]]
[[Fasciculus:Meister der Fuldaer Schule (III) 001.jpg|thumb|[[Calendarium]] antiquum anni [[1000]]]]
{{div col|3}}
* [[Titus Maccius Plautus]]
* [[Publius Terentius Afer]]
* [[Marcus Porcius Cato]]
* [[Gaius Valerius Catullus]]
* [[Quintus Horatius Flaccus]]
* [[Gaius Iulius Caesar]]
* [[Marcus Tullius Cicero]]
* [[Gaius Sallustius Crispus]]
* [[Titus Lucretius Carus]]
* [[Publius Ovidius Naso]]
* [[Publius Vergilius Maro]]
* [[Titus Livius]]
* [[Gaius Plinius Secundus]]
* [[Sextus Iulius Frontinus]]
* [[Cornelius Tacitus]]
* [[Gaius Suetonius Tranquillus]]
* [[Eusebius Sophronius Hieronymus]]
* [[Augustinus|Aurelius Augustinus Hipponensis]]
* [[Isidorus Hispalensis]]
* [[Beda|Beda Venerabilis]]
* [[Anselmus Cantuariensis]] sive Augustanus
* [[Petrus Abaelardus]]
* [[Thomas Aquinas]]
* [[Ianus Secundus]]
* [[Nicolaus Copernicus]]
* [[Galilaeus Galilaei]]
* [[Franciscus Baco]]
* [[Thomas Hobbes Malmesburiensis]]
* [[Ioannes Miltonus]]
* [[Benedictus de Spinoza]]
* [[Isaacus Newtonus]]
* [[Leonhardus Eulerus]]
* [[Ioannes Pascoli]]
* [[Benedictus XVI|Benedictus PP XVI]]
{{div col end}}

== Lingua Latina et linguae aliae ==
Lingua Latina est fundamentum
* [[Calendarium Romanum|Calendarii Romani]]
* [[Calendarium Gregorianum|Calendarii Gregoriani]]
* [[Calendarium|et multorum aliorum calendariorum]]
* Linguarum specialium:
** [[Lingua Latina botanica]]
** [[Lingua Latina zoologica]]
** [[Lingua Latina apothecariorum]]
* [[Linguae Romanicae|Linguarum Romanicarum]] omnium
* et linguarum arte factarum:
** [[Interlingua]]
** [[Latino sine Flexione]]
** [[Esperanto]]
** [[Ido]]

== Lingua Latina in cultura populari ==
Lingua Latina aliquando in [[Cultura popularis|cultura populari]] (ut [[series televisifica|seriebus televisificis]], [[pellicula|pelliculis]], libris, et ceteris) videtur, primum in genere [[Phantasma|phantasmate]] mediaevali, et similibus, ubi saepe ut lingua [[magia|magica]] adhibetur, exempli gratia ad incantandum aliquem aut aliquid. Ut lingua magica audiri potest exempli gratia in serie telvisifica''[[The Vampire Diaries]]'' ('Diaria Vampyrorum'; [[2009]]–praesens).

=== ''Lost'' ===
In ''[[Lost]]'' ('Perditus'; [[2004]]-[[2010]]), serie televisifica [[Litterae mysteriae|litterarum mysteriae]] populus est, qui Anglice ''The Others'' ("Alii") appellatur, et Latina lingua utitur.

=== ''Star Trek'' ===
Paulum linguae Latinae in ''[[Star Trek]]'' ('Iter Stellare'), universo [[scientia ficticia|ficto]], auditur. In parte cinematographica ''The Game'' ('Ludus') seriei televisificae ''[[Star Trek: The Next Generation]]'' ('Iter Stellare: Proxima Aetas'), brevis conversatio inter [[Wesley Crusher]] et [[Ioannes Lucius Picard|Ioannem Lucium Picard]] auditur:
:Picard: Quomodo tua Latinitas est?
:Wesley: Praestat quam prius.
:Picard: Oppido bonum.

Etiam sunt [[Sententiola|sententiolae]] Latinae scriptae usitataeque in universo ficto:

{|
|-
! Sententia
! Translatio Anglice
! Usus
! Pars cinematographica
|-
| Ad Astra per Aspera
| ''Reach for the Stars Through Adversity''
| Classis Spatialis Terrestris
| ENT - "These Are the Voyages..."
|-
| Audentes fortuna iuvat
| ''Fortune favors the bold''
| [[Columbia (Star Trek)|Columbia]]
| ENT - "Home", "Affliction", "Divergence"
|-
| Audentes Fortuna Imperii
| ''The bold (are) the fortune of the empire''
| [[ISS Avenger]]
| ENT - "In a Mirror", Darkly, Part II"
|-
| Caveat emptor
| ''Let the buyer beware''
| Datus et adhibitus ad ''[[Ferengi Alliance]]'' [[Data]]e
| TNG - "The Last Outpost"
|-
| Ex luna scientia
| ''From the moon, knowledge''
| [[NASA]]
| ENT - "First Flight"
|-
| Ex astris scientia
| ''From the stars, knowledge''
| ''[[Starfleet Academy]]''
| TNG - "The First Duty"
|-
| Inter Arma Enim Silent Leges
| ''In time of war, the law falls silent''
| Datus et adhibitus ad ''[[Section 31]]'' [[Gulielmus Ross|Gulielmi Ross]]
| DS9 - "Inter Arma Enim Silent Leges"
|-
| Res Gesta Per Excellentiam
| ''Achievement through excellence''
| [[NASA]]
| ENT - "First Flight"
|-
| Tempus fugit
| ''Time Flees'' vel ''Time Flies''
| [[Ducane]] locutum
| VOY - "Relativity"
|}

Plures tituli partium cinematographicarum Latini sunt:
* TNG
** Sub Rosa
* DS9
** Dramatis Personae
** Inter Arma Enim Silent Leges
* VOY
** Ex Post Facto
** Non Sequitur
** Alter Ego
* ENT
** Terra Nova
** Vox Sola

=== ''Stargate'' ===
In ''[[Stargate]]'' ('Astrorum Porta') universo [[scientia ficticia|ficto]], [[vita extraterrestris]] prudens est ''Alteri'' appellata. Ut nomen dicit, linguam Latinam loquuntur, sed non nostram; aliam versionem linguae cuius [[Lingua Latina archaica|linguam Latinam archaicam]] agit. ''[[Stargate (machina)|Stargates]]'' ("Astrorum Portae"), quae in universo ficto videntur, Alterorum aedificabantur a pluriis [[millio]]nibus [[Annus|annis]].

Alteri duabus partibus consistunt: ''Anquietate'' ('antiquitas' Latine), Anglice autem (''The'') ''Ancients'', "antiqui", appellatur, et ''Oris'' ('di'), qui Anglice ''Ori'' (['ɒraɪ]) appellantur. Antiquitas in [[Galaxias|galaxiis]] [[Via Lactea]] et Pegaso (galaxia in constellatione [[Pegasus (constellatio)|Pegasi]] sita) [[habitatio|habitabant]], et in indicto galaxia [[deus|Dei]] habitabant.

Certo tempore antiquitas nobis hominibus terrestribus linguam suam dabat, quae tempore procedente ad nostram linguam Latinam evolvebatur.<!--?-->

{{NexInt}}
* [[Europa Latina]]
* [[Institutiones Latinae]]
* [[Latinitas viva]]
* [[Lingua Latina Renascentiae]]
* [[:Categoria: Professores rerum Classicarum]]

== Lexica et glossaria ==
* [[Vicipaedia:Lexica Latina interretialia]]
* [[:Categoria:Glossaria]]
* [[Index abbreviationum latine]]
* [[Index nominum Latine redditorum]]

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
=== Litterae ===
* [[Nicolaus Ostler|Ostler, Nicolaus]]. [[2007]]. ''Ad Infinitum: A Biography of Latin.'' HarperCollins in [[Britanniarum Regnum|Britanniarum Regno]] et Walker & Co. in [[Civitates Foederatae|Civitatibus Foederatis]]: Londinii et Urbe Novo Eboraco.
* Baldi, Philip. [[2002]]. ''The Foundations of Latin.'' [[Novum Eboracum (urbs)|Novi Eboraci]] et [[Berolinum|Berolini]]: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-017208-9, ISBN 3-11-016294-6.
* [[Clemens Desessard|Desessard, Clementis]]. N.a. ''[[Lingua Latina sine molestia]].'' Assimil.
* Muriel Kasper. [[1996]]. ''Reclams Lateinisches Zitaten–Lexikon'', Philipp Reclam jun., [[Stutgardia|Stuttgart]], ISBN 3-15-029477-0.
* [[Aentius Mandruzzato|Mandruzzato, Aentii]]. [[1989]]. ''Il Piacere del latino. Per ricordarlo, impararlo, insegnarlo.'' [[Mediolanum|Mediolani]]: Mondadori.
* [[Aentius Mandruzzato|Mandruzzato, Aentii]]. [[1991]]. ''I segreti del latino.'' [[Mediolanum|Mediolani]]: Mondadori.
* Palmer, L. R. [[1954]]. {{Op|[https://archive.org/details/PalmerTheLatinLanguage The Latin Language]}}. [[Londinium|Londinii]]: Faber & Faber.

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Latin language|linguam Latinam}}
{{Vicilibri|Grammatica Latina|grammatica Latina}}
{{Grc|Ῥωμαϊκὴ γλῶττα}}
* [http://www.grexlat.com/nexus/cone.html Latinitas in tela totius terrae. Hoc in indice nexus ad Latinitatem interretialem, generatim digesti, enumerantur]
* [http://ephemeris.alcuinus.net/ Ephemeris] - Acta diurna interretialis Latine
* [http://www.thelatinlibrary.com/ The Latin library] - Litterae Latinae
* [http://www.forumromanum.org/ Forum Romanum] - Litterae Latinae et historia Romana
* [http://www.vatican.va/ Vatican - The Holy See] - Pagina domestica Civitatis Vaticanae in octo variae linguae, ut Latina
* [https://web.archive.org/web/20110716211549/http://www.territorioscuola.com/tsodp/dmoz.php3?browse=%2FWorld%2FLingua_Latina%2F Opus commune, quo creetur TerritorioScuola ODP.]
* [http://la.bibliotheca.wikia.com/wiki/Pagina_prima Bibliotheca Latina]
* [http://www.youtube.com/watch?v=8y04po7Fq-0&feature=related Sermonis Latini Elogium] apud ''[[YouTube]]'' {{ling|Latine}}
* [https://web.archive.org/web/20100512051336/http://latindiscussion.com/forum/viewforum.php?f=19 Latine Loquere]
* [http://wikinfo.org/w/index.php/Themata_Latina ''Vichinfo Latina'' vel Inter-retis Encyclopaedia] {{ling|Latine|Anglice}}
* [https://web.archive.org/web/20110411042013/http://www.slu.edu/colleges/AS/languages/classical/latin/tchmat/tchmat.html#latest Latin teaching materials at Saint Louis University] {{ling|Anglice|Latine}}
* [http://www.molinarium.com Molinarium] Morphologia Latina {{ling|Hispanice}}
* [http://kath.net/news/38847 De Pontificia Academia Latinitatis condenda] kath.net {{ling|Latine}}

;Cultura popularis
* [http://www.youtube.com/watch?v=uuIb9rUNYZw Lingua Latina] ex ''[[Lost]]'', pars I (''The others speak Latin (w/ Latin subs) - Part I'') {{ling|Latine|Anglice}}
* [http://www.youtube.com/watch?v=iVz6mWYvnZ8 Lingua Latina] ex ''[[Lost]]'', pars II (''The others speak Latin - Part II'') {{ling|Latine|Anglice}}
* [http://stargate.wikia.com/wiki/Ancient_language De lingua Antiqua] Antiquitatis a ''[[Stargate]]'' apud ''[[Stargate Wiki]]''

{{Lingua Latina}}
{{1000 paginae}}
{{Myrias|Anthropologia}}

{{Appendicula de hac pagina|
{{PagMens|12|2023}}
}}

[[Categoria:Lingua Latina|!]]
[[Categoria:Linguae auxiliares]]
Formulae hac in pagina adhibitae:
Redire ad Lingua Latina.
Receptum de "https://la.wikipedia.org/wiki/Lingua_Latina"