ne

• IPA^(kilîd): /nɛ/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: ne

ne

1. peyvikek e wateya dijî gotinekê didiyê

   Ew ne kurd e.

   Ev ne bi dilê min e.

• Hêj ne lewh û enbiyayê muhteşem
  Salîha tesbîh kirî nûra şikelf — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

• ni

• kurdî-erebî: نە‎
• kurdî-krîlî: нә

• nî
• nîn
• nin

• proto-hindûewropî: *ne- ("ne, na")

• proto-îranî:

avestayî: na ("ne, na")

farisiya kevn: nai ("ne, na")

partî: ny ("ne, na")

farisî: nā ("ne, na")

osetî: ne ("ne, na") … ^{alfabeya arî}

kurmancî: na, ne

soranî: na ("ne, na")

zazakî: ne ("ne, na")

sanskrîtî: nā ("ne")

yûnanî: ne ("ne")

latînî: ne ("ne")

almanî: nein ("ne")

îngilîzî: no ("ne") ...

Çavkanî: Horn p.236, Watkins p.57, Etymonline

ne

1. peyvikek e bersiva pirsê bi negatîvî dide:
   - Tu dê li gel wan biçî?
   - Ne.

Li gel

• na
• nexêr (1)
• no

ne

2. Formek tewandî ye ji lêkera bûn bo kesên pirjimar, bi dêla in tê bikaranîn wextê ku peyva berî wê bi dengdêrekê re xilas dibe.

   Ew mamoste ne.

   Ma em wehşî ne?!

   Gelo hûn herdu bira ne?

• (devokî) nin
• (biştî dengdarekê) in, în

(formên lêkera bûn):

• (piştî dengdarekê): im, î, e, in, în (devok)
• (biştî bêdengekê): me, yî, ye, ne

• -in

Ji proto-hindûewropî *h₁sénti (“ew in”) (ji *h₁es-), proto-îranî *-end (“ew -in”).

Hevreha -in, -n û ne (bi maneya "ew in") yên kurmancî, farisî [skrîpt hewce ye] (-end, “ew -in”), soranî -(i)n, ermenî են (en, “ew in”), latînî sunt (“ew in”), fransî sont (/son/, “ew in”), îtalî son (“ew in”)...

Hêjayî gotinê ye ku formên proto-hindûewropî û yên proto-îranî yên bo kesê yekem yê pirrjimar (em) û kesê duyem yê pirrjimar (hûn) ji kurdî winda bûne û forma sêyem ya pirrjimar (ew) li cihê wan jî tê bikaranîn. Bo nimûne, di farisî de forma -îm li gel peyva ma (em) û ya -îd jî li gel peyva şuma (hûn) tê bikaranîn û forma -end (hevbera "-in") ya kurdî tenê li gel îşan/anha/anan (ew/wan) tê xebitandin. Herwiha -î, -e û -in jî ji heman rehê *h₁es- yê proto-hindûewropî ne.

• IPA: /ne/
• Kîtekirin: ne

• Deng (Holenda (Wijchen))^ⓘ
• Deng (Brezîl)^ⓘ
• Deng (Fransa (Toulouse))^ⓘ
• Deng (Fransa (Vosges))^ⓘ
• Deng (Białystok)^ⓘ

ne

1. na

   Ne, mi ne venas.

   Na, ez nayêm.

2. na-, ne-, ni-

   Vi ne volis.

   Te nexwest.

Ji fransî ne û rusî не (ne)(ne).

•  IPA: /nə/
• Deng^ⓘ
• Deng (Fransa (Vosges))^ⓘ
• Deng (Fransa (Cornimont))^ⓘ

ne

1. ne, nîne, nî

• n’

ne

1. ez

• Deng^ⓘ
• Deng^ⓘ

ne

1. çi

   Sen ne dedin? (Te çi got?)