çay

•  IPA^(kilîd): /t͡ʃʰɑːj/
• Kîtekirin: çay

 

 

çay mê, ç-ya req

1. deviyek anku teraşek e ku ji pelên wê vexwarinek tê çêkirin
   (Vexwarinek e ku bi ava kelandî tê çêkirin û rengê wê nêzîkî qehweyî ye):

   çaya tehl/bêşekir, çaya şîrîn, çaya zelal, çaya tarî, çaya germ, çaya sar

   fincaneke çayê, piyaleke çayê

   Were em çayekê vexwin.

   Hişyar be, çay germ e, bi xwe de nerêje!

   • "Di vê bêhnikê de çiqasî dixwest ku çaydanekî çayê vexwara û bi ser de tam qutiyeke tûtina Xursê bikişanda." — (Laleş Qaso: Sê şev û sê roj, roman 2002)

• kurdî-erebî: چای‎
• kurdî-krîlî: ч'ай

• ça
• çayê (di hin devokan de wek forma neçemandî/netewandî jî)
• çey- (di hinek peyvên pêkhatî anku hevedudanî de, bo nimûne çeyxane)

• Navê zanistî yê riwekê: Camellia sinensis

• çay dem kirin
• çay îkram kirin, çay pêşkêş kirin
• çay kelandin
• çay tê kirin
• çay vexwarin

Herwiha ça, hevreha soranî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), zazakî çay û ça, farisî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), tirkiya osmanî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), tirkiya niha çay, siryanî ܟ݈ܐܝ‎ (çay), azerî çay, erebî شای‎ (şay), peştûyî چای‎ (çay), ûrdûyî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), hindî चाय (çāy)û चा (çā), ermenî չայ (čʿay), gurcî ჩაი (čay), rusî чай (čay), bulgarî чай (čay), romanî ceai (/çay/), tirkmen(istan)î çaý, qazaxî шай (şay), ozbekî choy, albanî çaj (/çay/), çekî/kroatî/slovakî/slovenî čaj (/çay/), sirbî ча̏ј (/çay/), portugalî chá... hemû ji çînî 茶 (bilêvkirina çîniya mandarînî: /chá/: çay, ça) û 茶葉 (/cháyè/: pelên çayê).

Heman peyva çînî di çîniya minanî de bi eynî awayî tê nivîsîn lê wek /tê/ tê gotin. Ew serekaniya peyva bi wateya "çay, ça" ya piraniya zimanên Rojavaya Ewropayê ye, bo nimûne: îngilîzî tea, fransî thé, almanî Tee, spanî té, holendî thee, danmarkî/norwecî/swêdî te, fînlandî tee...

Çay ji Çînê li seranserî dinyayê belav bûye. Di rastiyê de teqrîben li tevahiya dinyayê peyveke ji heman peyva çînî wergirtî tê bikaranîn. Sebebê cudahiya peyvên rojhilatî û rojavayî ew e ku yên rojhilatî ji çîniya mandarînî lê yên rojavayî ji çîniya minanî hatine wergirtin.

Tevî ku bi giştî peyva bi wateya çay, ça di zimanên Rojavaya Ewropayê de wek "tea, thé, Tee..." be jî, vê dawiyê bi manaya hinek çayên taybet herwiha forma rojhilatî wek chai jî ketiye zimanên Rojavaya Ewropayê jî.

Çavkanî

çay

1. (devokî) çawa yî, tu çawa yî?
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ça (2) + y (yî)

çay

1. (vexwarin) çay
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

çay

1. (erdnîgarî) çem, ro, robar
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ev peyv ji wergerên çem hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]} 

• Deng^ⓘ

çay

1. çay, ça
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)