Azerî (gel)
Azerî (bi azerî: Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار), komek ji gelê îranî ne ku zimanê xwe yê îranî ji bîr kirine û bi zimanekî tirkîya Azerbaycanê diaxivin. Piraniya azeriyan li Qefqasya û li bakurê Îranê dijin. Welatê wan Azerbaycan û zimanê wanê îro Tirkîya Azerbaycanê ye. Li gorî texmînkirinan li tevahiya cîhanê nêzîkî 30 milyon azerî hene û nêzîkî 9 milyon Azerî li Azerbaycanê dijîn.[8]
 | |
| Gelhe tevahî | |
|---|---|
| ~ 25.000.000 - 30.000.000 | |
| Herêmên ku lê şêniyên sereke ne | |
 Îran | 12.000.000 - 18.000.000[1] |
 Azerbaycan | 9.000.000[2] |
 Rûsya | 600.000 - 1.000.000[3] |
 Iraq | 500.000 |
 Tirkiye | 300.000 - 3.000.000[4][5] |
| Ziman | |
| Zimanê dayîkê Azerî, Zimanên din Farisî, Rûsî | |
| Baweriya dînî | |
| Îslam (Şiîtî, Sunî) bê bawerî Xiristiyanî[6][7] | |
| Têkildarên komên etnîkî | |
| Tirk (Tirk, Tirkmen) | |
Zimanê tirkî yê Azerbaycanê
biguhêreTirkiya Azerbaycanê (acemî û tatî jî jê re dibêjin) yek ji zimanên tirkî ye. Digel Komara Azerbaycanê li Îran, Tirkiye û Rusya, Li Gurcistan û li Iraqê tê bikar anîn. Nêzîkî 25 milyon kes bi Tirkiya Azerbaycanê diaxivin.[9]
Diyaspora
biguhêreGotara bingehîn: Azerî li Îranê
Nêzîkî du qat zêdetir Azerî li Îranê dijîn. Hikûmeta Îranê behsa 15 milyon Azerî li Îranê dike lê li gorî îdîayên neteweperestên Azerbaycanê jî nifûsa azeriyên Îranê 23 milyon kes e. Li gorî World Fact Book di sala 2018an, kesên azerî %14 (dora 12 mîlyon) ji nifûsa Îranê dikin.[10]
Li gorî hin texminan niha li Tirkiyeyê derdora 800 hezar şopinerên şiîtiya dozdeh îmaman hene, lê dibe ku ev hejmar ji ya rastîn gelek cuda be. Ji bilî azeriyên tirkiyeyî, bi qasî 300 hezar hevwelatiyên Azerbaycanê li Tirkiyeyê dijîn.[11]
Çavkanî
biguhêre- ^ "Azeris". Minority Rights Group (bi îngilîziya brîtanî). 19 hezîran 2015. Roja gihiştinê 14 nîsan 2023.
- ^ "Azerbaijan Population (2023) - Worldometer". www.worldometers.info (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 14 nîsan 2023.
- ^ "4. The Azerbaijani Diaspora in Russia". Chatham House – International Affairs Think Tank (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 14 nîsan 2023.
- ^ www.azerbaijantoday.az:8101/life.html
- ^ Haftalık haber dergisi Aksiyon : Caferi imamlar Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine- "...Azeri Caferilerin sayısı, eski bakanlardan Namık Kemal Zeybek'in Meclis tutanaklarına dayandırarak verdiği bilgiye göre, 3 milyon civarında."
- ^ "5,000 Azerbaijanis adopted Christianity" (bi rûsî). Day.az. 7 tîrmeh 2007. Roja gihiştinê 30 kanûna paşîn 2012.
- ^ "Christian Missionaries Becoming Active in Azerbaijan" (bi azerî). Tehran Radio. 19 hezîran 2011. Roja gihiştinê 12 tebax 2012.
- ^ "Azerbaijani | people | Britannica". www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 1 sibat 2023.
- ^ "Azerbaijani language | Britannica". www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 1 sibat 2023.
- ^ World Fact Book, Sal 2018, gelên Îranê. Li Îranê 49 Milyon Fars, 12 Milyon Azerî, 8 Milyon Kurd, 4 - 5 Milyon Lur, 3 Milyon Mazandaran û 7 Milyon kesên din.
- ^ "Prohibitions Against the Use of Kurdish and Languages Other than Turkish". www.hrw.org. Roja gihiştinê 4 kanûna pêşîn 2022.
In addition, ethnicity is a rather fluid concept in Turkey.
| Ev gotara têkildarî Azerbaycanê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |