dan
Binêre herwiha: -danBilêvkirin
[biguhêre]Lêker 1
[biguhêre]| dan (lêkera gerguhêz) | ||
|---|---|---|
| Rehê dema niha: -d- | ||
| RP. Niha | ||
| ez | didim | |
| tu | didî | |
| ew | dide | |
| em, hûn, ew | didin | |
| Fermanî | Yekjimar | bide |
| Pirjimar | bidin | |
| Rehê dema borî: -da- | ||
| RP. Boriya sade | ||
| min | da | |
| te | da | |
| wê/wî | da | |
| me, we, wan | da | |
| Formên din: Tewandin:dan
| ||
dan lêkera xwerû, gerguhêz
- Diyarî kirin, raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin.
- Min gulek da wê.
- ː anîn dinyayê, ruh danê.
- Xwedê tu kengî dayî?
- Jê çêbûn, lê peyda bûn.
- danîn
- Deqyanûs bi şîrek hilanî da bin lîbasê xwe. — (Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, 2022 ["1857"], r. 90)
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Ji lebê le'leşeker bêj û ji şekker meke behs
Bi ser enguştê 'eqîqê bide fincana rehîq
Abê heywan te çi yin nav-i ji kewser meke behs — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Herwiha
[biguhêre]Bi alfabeyên din
[biguhêre]Tewîn
[biguhêre]- -d-
- (devokî) -de-
Jê
[biguhêre]- badan
- berdan
- dadan
- danasîn
- danberhev
- hildan
- radan
- têk dan
- vedan
- werdan
- serdan
- mildan
- paldan
- hildan
- (Lêker) dan kirin
- (Lêker) dan berdan
- dan birin
- dan danîn
- dan xistin
- dan girtin
- (Navdêr) dankirin
- (Navdêr) danberdan
- danbirin
- dandanîn
- danxistin
- dangirtin
- (Biwêj) dan ber hev: miqayese kirin
- (Biwêj) dan rê: 1) bi rê kirin 2) bi rê ketin, dest bi meşê kirin
- (Biwêj) xwe dan agirî: xwe nêzî agirî kirin (daku germ bibe)
Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-îranî *de¹- (“dan”) ji proto-hindûewropî *deh₃- (“dan”). Hevreha soranî [skrîpt hewce ye] (dan-, “dan”), avestayî [skrîpt hewce ye] (da-, “dan”), farisiya kevn da- (“dan”), partî dh- (“dan”), farisiya navîn dy- (“dan”), farisî [skrîpt hewce ye] (daden-, “dan”), belûçî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), hewramî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), zazakî dayen- (“dan”), sanskrîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), yûnanî didonai- (didonai-, “dan”), latînî dare- (“dan”), fransî donner- (“dan”), hîtîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), semnanî dāī- ("dan")
Çavkanî: Cheung p.44, Watkins p.21, Etymonline
Werger
[biguhêre]- Abxazî: аҭара (ātārā)
- Afrîkansî: gee → af
- Aklanon: bugay
- Albanî: jep
- Almanî: geben → de, abgeben → de
- Altayiya başûrî: берер (berer)
- Amharî: መስጠት (mäsṭät)
- Aragonî: dar
- Aramî:
- Siryanî: ܝܗܒ (yav)
- Aromanî: dau
- Asamî: দে (de)
- Astûrî: dar → ast
- Azerî: vermək → az
- Baskî: eman
- Başkîrî: биреү (birew)
- Belarusî: дава́ць impf (davácʹ), даць pf (dacʹ), дары́ць impf (darýcʹ), падары́ць pf (padarýcʹ)
- Bengalî: দেওয়া → bn (deoẏa)
- Bretonî: reiñ → br
- Bukidnon manoboyiya rojavayî: beɣey
- Bulgarî: да́вам → bg impf (dávam), дам → bg pf (dam)
- Burmayî: ပေး → my (pe:)
- Buryatî: үгэхэ (ügexe)
- Çekî: dávat → cs impf, dát → cs pf, darovat → cs
- Çerokî: ᎠᏓᏁᏗ (adanedi), ᎠᎥᏏ (avsi), ᎦᏅᏁᎭ (ganvneha)
- Çîçewayî: -patsa
- Çînî:
- Dalmatî: duor
- Danmarkî: give → da
- Dolganî: биэр (bier)
- Dongşîangî: ogi
- Drungî: bi
- Endonezyayî: beri → id, memberi → id, memberikan → id
- Erebî: أَعْطَى → ar (ʾaʿṭā), وَهَبَ → ar (wahaba), مَنَحَ (manaḥa), آتَى → ar (ʾātā)
- Ermenî: տալ → hy (tal)
- Esperantoyî: doni → eo
- Estonî: andma → et
- Evenî: бӫдэй (ʙjödəj)
- Evenkî: буми (bumi)
- Faliskanî: do (do)
- Farisî: دادن → fa (dâdan)
- Ferî: geva → fo
- Fînî: antaa → fi
- Fransiya kevn: doner
- Fransî: donner → fr, bailler → fr
- Friyolî: dâ
- Frîsiya bakur: jeewe, du, jiiw
- Frîsiya kevn: ieva, jeva
- Frîsî: jaan
- Gaelîka skotî: thoir, tabhair
- Galîsî: dar → gl
- Gotî: 𐌲𐌹𐌱𐌰𐌽 (giban)
- Gurcî: მიცემა (micema), ჩუქება (čukeba)
- Guwaranî: me'ẽ
- Haîtî: bay
- Hawayî: hāʻawi
- Higaononî: ila
- Hindî: देना → hi (denā)
- Holendî: geven → nl, overhandigen → nl
- Îbranî: נָתַן → he (natán)
- Îdoyî: donar → io
- Îlokanoyî: mangted
- Îngilîziya kevn: sellan
- Îngilîzî: give → en
- Înterlîngua: dar
- Îrlendî: tabhair
- Îtalî: dare → it
- Îzlendî: gefa → is
- Japonî: 与える → ja (あたえる,ataeru)，あげる → ja (ageru), 下さる (くださる, kudasaru), 差し上げる → ja (さしあげる, sashiageru), くれる → ja (kureru)
- Javayî: wènèh, mènèh
- Kalingayiya başûrî: mangatod
- Kalmîkî: өгх (ögx)
- Kamberayî: wua
- Kankanayiya bakurî: menited
- Kaşûbî: dawac
- Katalanî: donar → ca
- Kaurnayî: yungkunthi
- Keçwayî: quy, churay, goi
- Keşmîrî: دیُٛن (d'un)
- Kirgizî: берүү → ky (berüü)
- Kîngalî: දෙනවා (denawā)
- Koreyî: 주다 → ko (juda), 드리다 → ko (deurida)
- Korsîkayî: dà → co
- Ladînî: dé, dèr, dèsc
- Latgalî: dūt, snēgt
- Latînî: do → la, perhibeo, exhibeo → la
- Latviyayî: dot → lv
- Lawsî: ມອບ (mǭp), ໃຫ້ (hai)
- Lîtwanî: duoti → lt
- Lîvonî: andõ
- Lombardî: dà
- Lueyî: ᦠᦹᧉ (ḣue2)
- Maguindanaoyî: ingay
- Makedonî: дава (dava)
- Malayalamî: നൽകുക → ml (nalkuka), കൊടുക്കുക → ml (koṭukkuka), തരുക → ml (taruka)
- Malezî: memberi, memberikan, beri → ms, bagi → ms
- Maltayî: ta
- Mançûyî: ᠪᡠᠮᠪᡳ (bumbi)
- Maorî: homai, hoatu, whakapākūwhā, kōkuhu
- Maranaoyî: begay, nggay
- Maratî: देणे (deṇe)
- Mazenderanî: هادائن (hâdâen)
- Mecarî: ad → hu
- Mongolî: өгөх → mn (ögöh)
- Nahwatlî: maca
- Nanayî: бувури
- Napolîtanî: dà
- Navajoyî: yíʼááh, yíjááh, yíyeeh, yíłjooł, yíkaah, yílé, yínííł, yíłteeh, yítįįh, yítłeeh, yíłtsóós
- Nedersaksî: geven → nds
- Normandî: baillier, bailli, donner
- Norsiya kevn: gefa
- Norwecî: gi → no, overrekke, overlate, skjenke → no
- O'odhamî: ma꞉k
- Ohloniya bakur: sume
- Oksîtanî: donar → oc
- Oriyayî: ଦେବା → or (deba)
- Oromoyî: kennuu
- Osmanî: ویرمك (vermek)
- Oygurî: بەرمەك (bermek)
- Ozbekî: bermoq → uz
- Papyamentoyî: duna
- Pîttcantcatcarayî: unganyi
- Polonî: dawać → pl impf, dać → pl pf, przekazać → pl, przekazywać → pl impf
- Portugalî: dar → pt
- Qazaxî: беру → kk (beru)
- Romancî: dar
- Romanyayî: da → ro
- Rusî: дава́ть → ru impf (davátʹ), дать → ru pf (datʹ), дари́ть → ru (darítʹ), подари́ть → ru (podarítʹ)
- Saksoniya kevn: gevan, geƀan
- Sanskrîtî: ददाति → sa (dadāti), यच्छति → sa (yacchati)
- Sardînî: dàe
- Sicîlî: dari → scn
- Sindhî: ڏِئَڻُ (ḍiyanu)
- Sirboxirwatî: dati → sh
- Slaviya kevn: дати (dati)
- Slovakî: dávať impf, dať pf
- Slovenî: dati → sl, podariti
- Somalî: siin
- Sorbî:
- Spanî: dar → es, entregar → es, donar → es
- Sundanî: pasihan
- Swahîlî: kupa → sw
- Swêdî: ge → sv, giva → sv
- Şerpayî: སྟེར (ter)
- Şîngazîcayî: hupva
- Tabasaranî: тувуб (tuvub)
- Tacikî: додан → tg (dodan)
- Tagalogî: magbigáy → tl
- Tamîlî: கொடு → ta (koṭu), தா → ta (tā)
- Tayî: ให้ → th (hâi), มอบให้
- Tedim çinî: pia
- Teteriya krîmî: bermek
- Teterî: бирергә → tt (birergä)
- Tetûmî: fó
- Tirkî: vermek → tr
- Tirkmenî: bermek → tk
- Tîbetî: སྦྱིན (sbyin), སྟེར (ster)
- Tokpisinî: givim, gipim → tpi
- Tupînambayî: me'eng
- Tuvanî: бээр (beer)
- Urdûyî: دینا (denā)
- Ûkraynî: дава́ти → uk impf (daváty), да́ти → uk pf (dáty), дарува́ти (daruváty), подарува́ти (podaruváty)
- Venîsî: dare
- Viyetnamî: cho → vi
- Walonî: diner → wa, bayî → wa
- Weylsî: rhoi → cy
- Xakasî: пирерге (pirerge)
- Ximêrî: ឲ្យ, អោយ (ʼaoy), ជូន → km (cuun)
- Yakutî: биэр (bier)
- Yidîşî: געבן (gebn)
- Yûnanî: δίνω → el (díno)
- Kevn: δίδωμι (dídōmi)
- Zêlandî: geve
- Zhuangî: hawj
- Zouyî: pie
Navdêr 1
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | dan | dan |
| Îzafe | dana | danên |
| Çemandî | danê | danan |
| Nîşandera çemandî | wê danê | wan danan |
| Bangkirin | danê | danino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | danek | danin |
| Îzafe | daneke | danine |
| Çemandî | danekê | daninan |
dan mê
Werger
[biguhêre]Navdêr 2
[biguhêre]
dan nêr
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-hindûewropî *dʰoHnéh₂ (dan, dexl), hevreha avestayî dāna, sanskrîtî धाना • dhānā́, farisî دانه • dāne, pehlewî dān(ag). tane ya tirkî ji zimanekî îranî ye.
Jê
[biguhêre]Werger
[biguhêre]Navdêr 4
[biguhêre]dan nêr
Herwiha
[biguhêre]Werger
[biguhêre]Bilêvkirin
[biguhêre]Hoker
[biguhêre]dan
Navdêr
[biguhêre]dan
Bi alfabeya kirîlî
[biguhêre]Bilêvkirin
[biguhêre]Lêker
[biguhêre]dan
- Ji dar.
Kategorî:
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Amedê
- Deng bi kurmancî
- Lêker bi kurmancî
- Lêkerên xwerû bi kurmancî
- Lêkerên gerguhêz bi kurmancî
- Lêkerên xwerû yên gerguhêz bi kurmancî
- Lêkerên kurmancî bi paşgira -an
- Jêgirtin bi kurmancî
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Peyvên kurmancî yên mîrasmayî ji proto-îranî
- Peyvên kurmancî yên mîrasmayî ji proto-hindûewropî
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên mê bi kurmancî
- Navdêrên nêr bi kurmancî
- Kontrola wergerê
- Holendî
- Deng bi holendî
- Hoker bi holendî
- Sirboxirwatî
- Navdêr bi sirboxirwatî
- Spanî
- Deng bi spanî
- Lêker bi spanî