Tóbaksreykingar
Tóbaksreykingar er það að kveikja í kurluðum tóbakslaufum í einhverri mynd og anda að sér reyknum sér til hressingar. Tóbakið er oftast pappírsvafðar sígarettur (sem er algengast), vindlar (laufvafðir) eða þá að tóbakið er reykt úr einhvers konar pípu. Frumbyggjar Norður-Ameríku tóku fyrstir manna að reykja tóbak, en tóbaksplantan á uppruna sinn að rekja til heimahaga þeirra í Suður- og Norður-Ameríku. Á tímum landafundanna miklu komust Evrópumenn í kynni við tóbak og tóbaksreykingar og fluttu siðinn með sér heim til sín. Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni eru reykingar algengastar í Austur-Asíu en þar reykja tveir af hverjum þremur karlmönnum.[heimild vantar] Í Vestur-Evrópu, Bandaríkjunum og Kanada hefur hins vegar dregið úr reykingum, og er það aðallega vegna aukinnar vitneskju um skaðsemi þeirra, því vitað er að reykingar hafa slæm áhrif á heilsu manna.
Heimildir skortir fyrir staðhæfingum í þessari grein. Ef þú vilt bæta við heimild vinsamlegast bættu þeim við undir nýrri fyrirsögn („Heimildir“) eða skildu eftir athugasemd á spjallsíðunni. |
Áhrif á heilsu
breytaTóbaksreykingar eru vanabindandi og líkaminn verður mjög auðveldlega háður nikótíni. Tóbaksreykur inniheldur krabbameinsvaka og er talinn vera einn helsti orsakavaldur lungnakrabbameins, en einnig krabbameins í barkakýli og tungu. Yfir 3000 efni finnast í tóbaksreyk, og eru öll skaðleg heilsu manna. Beint samband er á milli þess tíma sem einstaklingur reykir sem og því magni sem hann reykir og hættunnar á að hann fái lungnakrabbamein. Ef einstaklingur hættir að reykja aukast líkur á því að lungun jafni sig og því lengur sem hann er án tóbaks því meiri eru lífslíkurnar.
Reykingar auka einnig líkurnar á hjartasjúkdómum og nokkur efni í tóbaki leiða til þrengingar æða og valda æðastíflu og þar með hjartaáfalli. Önnur efni í tóbaksreyk leiða til hærri blóðþrýstings og sum efni í reyknum eyðileggja auk þess slagæðar og verða þess valdandi að kólesteról sest á innanverða æðaveggi sem eykur líkurnar á hjartaáfalli.
Fáir sjúkdómar stafa af reykingum einum sér þótt 90% lungnaþembusjúklinga hafi reykt. Reykingar auka hins vegar líkurnar á mörgum sjúkdómum og minniháttar kvillum og slæmsku.
- Lungnakrabbamein og annað krabbamein
- Langvinn lungnateppa
- Heilablóðfall
- Höfuðverkir og mígreni
- Æðasjúkdómar
- Fæðingasjúkdómar
- Buerger-sjúkdómurinn
- Getuleysi
- Lungnasjúkdómar og krónískt bronkítis
- Krabbamein í tungu
- Ef kona reykir á meðgöngu er mun líklegra að barnið eigi við athyglisbrest að stríða. Nikótín eykur einbeitingu og einbeitingarleysi er eitt af megineinkennum fráhvarfs. Börn mæðra sem reykja verða því í eins konar ævilöngu fráhvarfi og eru líklegri til að reykja fyrir vikið.
- Reykingamenn grána fyrr, hárið gránar vegna æðaþrenginga við hársvörð sem annars kæmu fram mun síðar. Reykingarmenn eru 3 x líklegri til að grána snemma.
- Of hár blóðþrýstingur
Óbeinar reykingar
breytaLengi vel gerðu menn sér ekki grein fyrir því hve hættulegar reykingar voru. Nýlega hafa menn þó beint sjónum sínum að óbeinum reykingum og þeim skaða sem þær geta valdið. Óbeinar reykingar fela í sér hættu, en vísindamenn greinir á um hve alvarleg hún er. Árið 2002 skoðuðu 29 vísindamenn frá 12 löndum margar þeirra rannsókna sem fjölluðu um hættu tóbaksreykinga með tilliti til krabbameins. Niðurstöður vísindamannanna var að óbeinar reykingar væru einnig krabbameinsvaldandi. [heimild vantar]
Aðrar neysluaðferðir tóbaks
breytaTenglar
breyta- „Af hverju fær fólk krabbamein ef það reykir?“. Vísindavefurinn.
- „Hversu margir deyja árlega af völdum reykinga í heiminum?“. Vísindavefurinn.
- „Eru óbeinar reykingar óhollar?“. Vísindavefurinn.
- „Hversu margir deyja á Íslandi af völdum reykinga?“. Vísindavefurinn.
- „Mörg þúsund efni og efnasambönd eru í tóbaksreyk“; grein í Heilbrigðismálum 1981
- „Nikótín, sterklega vanabindandi“; grein í Heilbrigðismálum 1998
- „Pípureykingar byggja á gamalli hefð“; grein í Vikunni 1987