Mannát

Mannát er það að leggja sér til munns hluta mannslíkama, stundum kallað „mannakjöt“. Mannát er víðast hvar fordæmt núorðið en deilt er um hvort mannát hafi nokkurn tímann tíðkast mjög víða. Því hefur verið haldið fram að mannát hafi aldrei verið útbreitt og sögur af því ýkju- og lygasögur.^[1] En víða hafa sögur verið sagðar af mannáti á sögulegum tíma. Forngríski sagnaritarinn Heródótos greinir til að mynda frá því í riti sínu að Messagetar hafi stundað mannfórnir og stundað mannát^[2] og landræðingurinn Strabon greinir frá mannáti Kelta til forna.^[3] Og margir mannfræðingar telja að mannát hafi áður fyrr tíðkast víða um heim.^[4] Til dæmis eru fullyrðingar Strabons um mannát Kelta til forna studdar fornleifum.^[5]

Hugsanlega hefur mannát einnig tíðkast á forsögulegum tíma. Sumir telja að Neanderdalsmenn hafi stundað mannát^[6][7] og hugsanlegt er að nútímamenn hafi lagt sér kjöt Neanderdalsmanna til munns.^[8]

Sumir ættflokkar á Papúa Nýju-Gíneu hafa stundað mannát, þar má nefna Fore-ættbálkinn þar sem uppgötvaðist að kuru-sjúkdómurinn smitaðist við át á heila ættingja. Fólk af Korowai-ættbálknum er sagt enn stunda mannát þótt dregið hafi úr því en það telur sig þó ekki mannætur þar sem aðeins eru etnir þeir sem taldir eru galdramenn og þar með ómennskir.^[9]

Á Íslandi eru til ýmsar þjóðsögur um mannát, bæði útilegumannasögur, tröllasögur og ævintýri, en einnig frásagnir af fólki sem lagði sér mannakjöt til munns fremur en að svelta til bana í harðindum og í Húnvetninga sögu Gísla Konráðssonar er þessi frásögn af hungraðri skagfirskri flökkustúlku, Tófu-Gunnu frá Syðsta-Vatni, í Móðuharðindunum: „Hún fékk og gistingu á bæ einum í Refasveit. Lá þar barnslík í útikofa. Urðu menn varir við að hún gekk úr bóli sínu um nóttina, er þá var björt, og var komið að henni, að tekin var hún að skera vöðva úr líkinu og vildi éta, en varð hindruð.“^[10]