Gunnar Huseby

Gunnar var kjörsönur hjónanna Matthildar og Kristians M. Huseby en móðir hans hét Helga Bogadóttir. Hann hóf ungur að æfa bæði knattspyrnu og frjálsar íþróttir og var mjög fjölhæfur. Á drengjamóti ÍSÍ sumarið 1940, þegar hann var 16 ára, tók hann til dæmis þátt í 9 greinum af 12 sem keppt var í. Hann sigraði í kringlukasti og 400 metra hlaupi og setti drengjamet í báðum greinum, en bar einnig sigur úr býtum í langstökki, hástökki og kúluvarpi, varð annar í spjótkasti og þriðji í 80 metra hlaupi og þrístökki.^[1] Hann var líka orðinn varamaður í meistaraflokki KR þegar hann hætti knattspyrnuiðkun.

Gunnar varð stór og sterkur og einbeitti sér því að kastgreinum, einkum kúluvarpi og kringlukasti, og setti á næstu árum fjölda Íslandsmeta. Sumarið 1944 kastaði hann kúlu 15,50 m, sem var fjórða lengsta kast í heiminum það árið, en raunar fór lítið fyrir íþróttaiðkunum vegna heimsstyrjaldarinnar. Gunnari gáfust því engin færi á að etja kappi við erlenda íþróttamenn á þessum árum.

Það gerðist ekki fyrr en á Evrópumeistaramótinu í Osló 1946. Þar keppti hann í kúluvarpi og sigraði með yfirburðum, kastaði kúlunni 15,56 metra, 30 cm lengra en næsti maður.^[2] Fyrr um sumarið hafði hann sett Íslandsmet í bæði kúluvarpi, 15,69 m, og kringlukasti, 45,40 m.

Gunnar átti við áfengisvandamál að stríða og varð það til þess að hann fór ekki á Ólympíuleikana í London 1948. Hann hélt þó áfram að vinna afrek á íþróttavellinum - ef hann mætti á annað borð til keppni - og sumarið eftir náði hann sér vel á strik, keppti á fjölda móta í Noregi, náði frábærum árangri og fjórbætti Íslandsmet sitt í kúluvarpi. Á móti í Haugasundi í Noregi 18. júlí setti hann Norðurlandamet, kastaði kúlunni 16,41 metra.^[3]

Á Evrópumeistaramótinu í Brüssel varði Gunnar titil sinn með glæsibrag, varpaði kúlunni 16,74 metra, sem var nýtt Íslands-, Norðurlanda- og Evrópumet og lengsta kast hans á ferlinum. Sigurkast Gunnars var nær hálfum öðrum metra lengra en kast silfurverðlaunahafans og sagði Gunnar sjálfur eftir á að hann hefði getað staðið fyrir aftan kasthringinn og unnið samt. ^[4] Kast Gunnars var þriðji besti árangur mótsins samkvæmt þeirri stigatöflu sem þá var notuð og Íslansmetið stóð í 17 ár. Öll köst hans í keppninni nema eitt voru yfir 16 metra. Sama ár setti hann Íslandsmet í kringlukasti, 50,13 m, sem stóð í mörg ár.

Gunnar var afar vinsæll, dáður og eftirsóttur íþróttamaður þrátt fyrir bresti sína, ekki bara á Íslandi, heldur einnig á Norðurlöndum og í Evrópu og var víða boðið að keppa á þessum árum, meðal annars á breska meistaramótinu.

Áfengisvandmál Gunnars var þó síður en svo úr sögunni og eftir uppákomu í keppnisferð til London 1951 skrifuðu fjórir aðrir frjálsíþróttamenn bréf til Frjálsíþróttasambands Íslands og neituðu að keppa oftar með Gunnari erlendis.^[5] Hann keppti þó á ýmsum mótum erlendis um sumarið en svo seig á ógæfuhliðina og í nóvember var hann handtekinn fyrir að hafa slegið og rænt mann á götu í Reykjavík og eytt fengnum í áfengi. Fyrir það var hann dæmdur í tólf mánaða fangelsi.^[6]

Gunnar keppti því að sjálfsögðu ekki á Ólympíuleikunum í Helsinki sumarið 1952. Hann stundaði æfingar af kappi á Litla-Hrauni og hóf keppni aftur eftir að afplánun lauk. Þá setti hann meðal annars Íslandsmet í kúluvarpi innanhúss. Um sumarið svipti Frjálsíþróttasambandið hann þó keppnisleyfi eftir að meistaramót Reykjavíkur var hafið.^[7]

Gunnar hélt áfram að keppa öðru hverju næstu árin en náði ekki sama árangri og áður, enda æfði hann lítið. En árið 1958 var hann aftur kominn í gott form, varpaði kúlunni yfir 16 metra í fyrsta sinn í mörg ár og ávann sér þátttökurétt á Evrópumeistaramótinu í Stokkhólmi. Þar komst hann í aðalkeppnina en náði sér ekki á strik. Hann naut þó mikilla vinsælda meðal áhorfenda eins og jafnan áður.

Gunnar keppti síðast árið 1962 og varð þá Íslandsmeistari í kúluvarpi í tíunda sinn og kastaði 15,75 metra. Á ferli sínum varð hann líka sex sinnum Íslandsmeistari í kringlukasti og tvisvar í sleggjukasti. Hann var fyrstur Íslendinga til að kasta kúlu yfir bæði 15 og 16 metra og kringlu yfir 50 metra. Þegar hann lagði skóna á hilluna heiðruðu þeir Albert Guðmundsson og Jakob Hafstein hann með bikar fyrir 25 ára keppnisferil.^[8]

Gunnari tókst um síðir að vinna bug á áfengisfíkn sinni og var eftir það ötull félagi og leiðbeinandi í AA-samtökunum. Hann vann lengst af hjá Reykjavíkurborg, aðallega hjá Vatnsveitunni. Sambýliskona Gunnars lengst af var Rósa Þórðardóttir.

Gunnar var að einhverju leyti fyrirmynd drykkfellda afreksmannsins Hreggviðs í Djöflaeyjunni eftir Einar Kárason en persónan átti sér þó fleiri fyrirmyndir.^[9]

1. ↑ [1] Drengjamót Í.S.Í. Tíminn, 16. ágúst 1940.
2. ↑ [2]Gunnar Huseby Evrópumeistari í kúluvarpi. Morgunblaðið, 24. ágúst 1946.
3. ↑ [3] Gunnar Huseby varpaði kúlunni 16,41 m í Haugasundi. Tíminn, 20. júlí 1949.
4. ↑ [4] Gunnar Huseby Evrópumeistari í kúluvarpi. Morgunblaðið, 26. ágúst 1950.
5. ↑ [5] Keppir Gunnar í Austur-Berlín með aðvörunarbréf í vasanum? Alþýðublaðið, 28. júlí 1951.
6. ↑ [6] Huseby dæmdur í 12 mánaða fangelsi. Vísir, 4. mars 1952.
7. ↑ [7] Var Gunnari Huseby neitað um að keppa til að hefnast á KR? Alþýðublaðið, 30. júlí 1953.
8. ↑ [8] Heiðraður fyrir 25 ára keppnistíma. Alþýðublaðið, 29. ágúst 1962.
9. ↑ [9] Fangar Djöflaeyjunnar. Gagnasafn Morgunblaðsins, sótt 21. apríl 2011.

• „Gunnar Alexander Huseby. Morgunblaðið, 7. júní 1995“.
• „Afrek Huseby fylltu unga þjóð stolti. Gagnasafn Morgunblaðsins, skoðað 21. apríl 2011“.