Dagiti siudad ti Filipinas

Politika ti Filipinas
Gobierno Batay-linteg
Lehislatura Kongreso (Maika-19 a Kongreso) Senado Presidente ti Senado Juan Miguel Zubiri Kamara dagiti pannakabagi Tagabitla Martin Romualdez Dagiti lehislatibo a distrito Listaan ti partido a pannakabagi
Ehekutibo Presidente (listaan) Bongbong Marcos Bise presidente (listaan) Sara Duterte Gabinete
Ukoman Kangatuan a Korte Pangulo ti Hustisia Alexander Gesmundo Court of Appeals Court of Tax Appeals Sandiganbayan Sistema ti Hustisia ti Baranggay
Dagiti panagbubutos Komision dagiti panagbubutos Panagbutos: 2007 2010 2013 2016
Dagiti partido ti politika Partido Liberal Lakas–CMD NPC Partido Nacionalista Partido ti Nailian a Panagkaykaysa United Nationalist Alliance
Pannakabingbingay Lokal a gobierno Kapitolio Dagiti rehion Dagiti probinsia Dagiti siudad Dagiti ili Barbarangay Dagiti sitio Dagiti purok
Dagiti mainaig a topiko Ganganaet a pannakibiang Dagiti karbengan ti nagtagitaoan
k t u

Ti siudad, iti Filipinas, ket maysa a bagi ti lokal a gobierno a buklen dagiti baranggay.

Dagiti kadadakkelan iti populasion a siudad iti Filipinas ket ti Siudad ti Quezon iti Metro Manila nga addaan iti mapan a 2,000,000 a residente. Ti met Siudad ti Davao ket maysa kadagiti kalalawaan a siudad iti lubong no babaen iti kalawa ti daga a sakupna ta addaan iti nasurok a 2,500 kuadrado kilometro a rukod.

Ti lokal a gobierno ti siudad ket idauluan babaen ti mayor a nabutosan babaen ti nalatak a balota. Ti bise-mayor ket agserbi a kas ti mangipangulo ti Konseho ti Siudad, nga agserbi daytoy a kas ti lehislatibo a bagi ti siudad. Kalpasan ti panakaala da kadagiti dokumento ti linteg, dagiti siudad ket makaalada pay kadagiti napno a pangraem dagiti ehekutibo a departamento tapno nasaysayaatda a serbian dagiti umili. Adda dagiti departamento a naibangon no masapul laeng, depende kadagiti kasapulan ti siudad.

Ti Lokal a Gobierno a Kodigo ti 1991 (Republika Tignay Bilang. 7160) ket idasigna amin dagiti siudad iti maysa kadagitoy tallo a kategoria:

Dagiti Urbano Unay a Siudad – Dagiti siudad nga addaan iti kabassitan a populasion iti dua gasut a ribu (200,000) nga agtaeng, a naipasingkedan babaen ti Opisina ti Nailian nga Estadistika, nga addaan ti kinaudi a makatawen a matgedan iti kabassitan a Lima pulo a Riwriw a Pisos (P50,000,000.00) a naibatay iti 1991 nga agnanayon a presio, a napasingkedan babaen ti tesorero ti siudad\. Addaan ti agdama a dagiti 33 nga urbano unay a siudad idiay Filipinas, 16 kadagitoy ket mabirukan idiay Metro Manila.

Dagiti Nawaya a Komponente a Siudad – Dagiti siudad nga addaan kadagiti dokumento ti linteg nga agiparit kadagiti agbutbutos nga agibutos para kadagiti mabutbutosan nga opisial ti probinsia. Dagiti nawaya a komponente a siudad ket nawaya da manipud kadagiti probinsia. Adda dagiti lima a kastoy a siudad: Dagupan, Cotabato, Naga, Ormoc ken Santiago.

Dagiti Komponente a Siudad – Dagiti komponente a siudad ket saan da a masabat dagiti adda dita ngato a kasapulan ket dagitoy a siudad ket mausigda a kas komponente a siudad iti pakabirukan da a heograpiko a probinsia. No ti komponente a siudad ket mabirukan kadagiti pagbeddengan ti dua (2) wenno ad-adu pay a probinsia, ti kastoy a siudad ket mausig a komponente iti probinsia a pannakailianna idi.

Dagiti siudad ket naidasig babaen ti natimbeng a makatawen a matgedan a naibatay kadagiti tallo a kaudian a kalendario a tawen. Manipud idi Hulio 28, 2008 ti pagalagadan ti klase para kadagiti siudad ket:^[1]

Manipud idi Disiembre 12, 2015, adda dagiti 145 a siudad ti Filipinas. Ti General Trias idiay Cavite ket isu ti kabaruan a siudad, kalpasan idi napasingkedan ti dokumento ti lintegna idi Disembre 12, 2015.^[2]

class=notpageimage|

Lokasion dagiti 145 a siudad idiay Filipinas (manipud idi Hunio 2016)

Dagiti sangapulo a kaaduan ti populasion a siudad iti Filipinas

Ranggo	Siudad	Populasion (2015) [3]	Ladawan	Deskripsion
1	Siudad ti Quezon	2,936,116		Dati a kapitolio ti pagilian (1948–1976). Kadakkelan a siudad iti Metro Manila babaen ti populasion ket kalawa iti daga. Ayan ti Kamara dagiti Pannakabagi ti Filipinas idiay Kompleks ti Batasang Pambansa ken ti kadakkelan a taudan ti danum ti metropolis, ti Reservoir ti La Mesa.
2	Manila	1,780,148		Kapitolio ti pagilian (1571–1948 and 1976–agdama). Naipakasaritaan a naisentro iti nadidingan a siudad ti Intramuros, bbabaen ti sabangan ti Karayan Pasig. Ayan ti tugaw ti mangipangulo nga ehekutibo, ti Palasio Malakaniang. Isu ti kapusekan ti populasion a siudad iti pagilian ken iti lubong.
3	Siudad ti Davao	1,632,588		Ti kadakkelan a siudad idiay Mindanao babaen ti populasion. Naipakasaritaan a naisentro iti asideg a rummuaran ti Karayan Davao idiay Golpo Davao, sakupen pay ti siudad dagiti adu a kaatapan, a mairaman ti parte ti Masna a Parke ti Bantay Apo, ken mangaramid daytoy iti kadakkelan a siudad iti Filipinas babaen ti kalawa ti daga. Daytoy ti rehional a sentro ti Rehion XI, ken ti bugas ti maikatlo a kadakkelan a lugar ti metropolitano iti pagilian, ti Metro Davao.
4	Caloocan	1,583,978		Naipakasaritaan a siudad a nagtenglan ni Andrés Bonifacio ken ti Katipunan dagiti adu a nalimed a miting. Kaaduan iti terioriona ket naited tapno maporma ti Siudad ti Quezon, ken nagresultaan ti pannakaporma dagiti dua a saan nga agdenna a seksion ti turay ti siudad. Kangrunaan a buklen ti siudad dagiti lugar a pagtaengan, ken agraman kadagiti adu a seksion ti idustria ken komersio.
5	Siudad ti Cebu	922,611		Nadayeg a nabirngasan iti "Ti Reina a Siudad iti Abagatan". Lugar ti immuna anagtaengan dagiti Espaniol iti pagilian. Kapitolio ti probinsia ti Cebu ken rehional a sentro ti Rehion VII. Kaaduan ti populasion a siudad iti Visayas ken ti bugas ti maikadua a kadakkel a lugar ti metropolitano iti pagilian, ti Metro Cebu.
6	Siudad ti Zamboanga	861,799		Nabirngasan iti "Siudad ti Sabsabong" ken ital=o ti gobierno ti siudad a kas "Latin a Siudad ti Asia" gapu dagiti adu nga agsasao iti Kreol a naibatay iti Espaniol. Dati a kapitolio ti Probinsia ti Moro ken ti saan a nabingbingay a probinsia ti Zamboanga. Dati a rehional a sentro ti administratibo a rehion ti Peninsula ti Zamboanga, ngem agtultuloy a ti kadakkelan a siudad iti akinlaud a Mindanao.
7	Taguig	804,915[i]		Mabirukan iti akinlaud nga aplaya ti Laguna de Bay, buklen ti siudad dagiti adu a lugar ti industria, komersio ken pagnaedan, mairaman ti naisuppiatan a lugar ti Fort Bonifacio, ti dati a militar a kauartel ti Amerikano a naparang-ay a kas baro a nangruna a distrito ti negosio iti pagilian. Parte idi ti Probinsia ti Rizal aginggana idi 1975, idi nainkorporado daytoy iti Metro Manila.
8	Antipolo	776,386		Nabirngasan iti "Siudad iti Langit" para iti lokasionna kadagiti turod iti asideg a daya ti Metro Manila. Nadayeg nga ammo a papanan ken setro ti turista, ayan ti altar ni Apo Maria ken ti Nailain a Parke ti Hinulugang Taktak. Kaaduan ti populasion a komponente a siudad iti pagilian, ken buklen ti ad-adu ngem pagkapat iti dagup a populasion ti probinsia ti Rizal.
9	Pasig	755,300		Ayan ti kaaduan ti Ortigas Center, maysa kadagiti kangrunaan a distrito ti negosio ti Metro Manila. Maiburkan idiay pagatianan ti Laguna de Bay idiay Karayan Pasig. Parte ti probinsia ti Rizal aginggana idi 1975, idi nainkorporado daytoy itio Metro Manila. Dati nga ayan iti kapitolio ken dagiti dadduma apasdek ti gobierno iti dayta a probinsia.
10	Cagayan de Oro	675,950		Nabirngasan iti "Siudad ti Nabalitokan a Pannakigayyem" ken dati nga ammo akas ti Cagayan de Misamis. Mabirukan iti sabangan ti Karayan Cagayan de Oro, ken nagbalinen a pagawisan a papanan dagiti turista.[4] Rehional a sentro ti Amianan a Mindanao ken ti kapitolio ti probinsia ti Misamis Oriental.
Dagiti nota ti tabla ^ Ti pigura ti populasion para iti Taguig ket saanna nga iraman dagiti naisuppiatan a baranggay iti Siudad ti Makati.