[go: up one dir, main page]

Jump to content

India

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Nagsasabtan: 21°N 78°E / 21°N 78°E / 21; 78

Republika ti India
  • Bhārat Gaṇarājya
  • Republic of India
Horisontal nga adda dagiti tallo a maris a wagayway nga adda dagiti, manipud ti ngato a mapan iti baba, nakudrep a maris nga asapran, puraw, ken dagiti berde a horisontal a bedbed. Iti tengnga ti puraw a bedbed ket maysa a asul-marina a pilid nga adda dagiti 24 a rayos.
Wagayway
Tallo a leon a sunagsango ti kanigid, kanawan, ken agturong ti mangkitkita, iti tuon ti priso nga aglaon ti agbuabuabo a kabalio, maysa a pilid nga adda dagiti 24 a rayos, ken maysa nga elepante. Iti sirok ket adda ti maysa a pasasao: "सत्यमेव जयते".
Emblem
Napili a pagsasao: 
"Satyameva Jayate"(Sanskrito)
   "Ti Agmaymaysa a Kinapudno ket Panagbalballigi"[1]
Nailian a kanta: Jana Gana Mana
"Sika Apo ti Mangituray kadagiti Pakinakem ken Amin a Tattao"[2]
Nailian a kanta ti pagilian
Vande Mataram
        "Agruknoyak Kenka, Ina"[a][1]
Ladawan ti maysa a globo a naipatengnga iti India, a namarisan ti India.
Ti lugar a tinengngel ti India ket adda iti nagisit a berde.
Naitunton ngem saan a tinengngel ket adda iti nakusnaw a berde.
KapitolioNew Delhi
28°36.8′N 77°12.5′E / 28.6133°N 77.2083°E / 28.6133; 77.2083
Kadakkelan a siudadMumbai
18°58′30″N 72°49′33″E / 18.97500°N 72.82583°E / 18.97500; 72.82583
Opisial a sasao
  • Hindi idiay Devanagari a naisuratan ket isu ti opisial a pagsasao iti Kappon ken ti Ingles ket nainayon a pagsasao para kadagiti opisial nga obra.[3]
Mabigbig a rehional a sasao
Nailian a pagsasaonone[4]
Nagan dagiti umiliIndiano
GobiernoPederal a parlamentario
batay-linteg a republika[1]
Ram Nath Kovind (BJP)
Venkaiah Naidu (BJP)
Narendra Modi (BJP)
Sharad Arvind Bobde
Om Birla (BJP)
LehislaturaParlamento iti India
Rajya Sabha
Lok Sabha
Wayawaya 
• Nairangarang
15 Agosto 1947
• Republika
26 Enero 1950
Kalawa
• Dagup
3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi)[b] (Maika-7)
• Danum (%)
9.56
Populasion
• Senso idi 2011
1,210,193,422[5] (Maika-2)
• Densidad
427.3/km2 (1,106.7/sq mi) (Maika-31)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$4.457 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao
$3,693[6]
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$1.676 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao
$1,388[6]
Gini (2010)33.9[7]
kalalainganna · Maika-79
HDI (2013)steady 0.586[8]
kalalainganna · Maika-135
KuartaRupia ti India (INR) (INR)
Sona ti orasUTC+05:30 (IST)
• Kalgaw (DST)
UTC+05:30 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsaaa-bb-tttt (AD)
Pagmanehuanleft
Kodigo ti panagtawag91
Kodigo ti ISO 3166IN
TLD ti internet.in

Ti India (/ˈɪndiə/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)), opisial a ti Republika ti India (Bhārat Gaṇarājya),[c] ket maysa a pagilian idiay Abagatan nga Asia. Isu daytoy ti maikapito a kadakkelan a pagilian babaen ti heograpiko a kalawa, ti maikadua a kaaduan ti populasion a pagilian nga adda ti sumurok a 1.2 a bilion a tattao, ken ti kaaduan ti populasion a demokrasia iti lubong. Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Indiano iti abagatan, ti Baybay Arabiano iti abagatan a laud, ken ti Luek iti Bengal iti abagatan a daya, makibingbingay kadagiti daga a nagbeddengan iti Pakistan iti laud;[d] Tsína, Nepal, ken Bhutan iti amianan a daya; ken Burma ken Bangladesh iti daya. Idiay Taaw Indiano, ti India ket asideg idiay Sri Lanka ken ti Maldives; iti maipatinayon daytoy, dagiti Is-isla ti Andaman ken Nicobar ti Indias ket makibingbingayda ti baybay a pagbeddengan iti Tailandia ken Indonesia.

Daytoy ket pagtaengan dagiti taga-ugma a Tanap ti Indo a Sibilisasion ken maysa a rehion ti naipakasaritaan a dalan dagiti komersio ken dagiti nawatiwat nga imperio, ti Indiano a subkontinente ket nainaganan idi para iti komersial ken kultural a kabaknang para iti atiddog a pakasaritaanna.[9] Uppat kadagiti kangrunaan a relihion ti lubong—Hinduismo, Budismo, Hainismo, ken Sihismo—ket manipud ditoy, a dagiti Soroastrismo, Kristianidad, ken Islam ken dimteng idi umuna a milenioCE ken nakatulong daytoy ti panagsukog ti nadumaduma a kultura iti daytoy a rehion. Naininut nga inkapet babaen ken tinurayan ti administrasion iti Britaniko Daya nga India a Kompania manipud idi nasap a maika-18 a siglo ken dagus a nadmistratibo babaen tiu Nagkaykaysa a Pagarian manipud idi tengnga ti maika-19 a siglo, ti India nagbalin a maysa a nawaya apagilian idi 1947 kalpasan ti maysa a panagsagsagaba para iti panagwaya a namarkaan daytoy babaen ti nakappia a resistansia nga indauloan babaen ni Mahatma Gandhi.

Ti Indiano nga ekonomia ket isu ti maika-11 iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maika-3 a kadakkelan babaen ti agpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (PPP). Sumakbay ti panagreporma ti naibatay ti paggatangan nga ekonomia idi 1991, ti India kety nagbalin a maysa kadagiti kapardasan nga agrangrang-ay a nagruna nga ekonomia; naipanunutan daytoy a maysa a baro nga industrialisado a pagilian. Nupay kasta, agtultuloy a mangsango kadagiti panagkarit iti kapanglaw, panakaammo ti panagbasa ken panagsurat, corruption, ken di-makaanay a publiko a pannaripato ti salun-at. Maysa naarmasan ti nuklear nga estado ken maysa a rehional a bileg, adda daytoy ti maikatlo a kadakkelan kadagiti buyot iti lubong ken mairanggo a maikasiam ti panaggasto ti milisia kadagiti amin a pagilian. Ti India ket maysa a pederal a batay-linteg a republika a tinurayan babaen ti parlamentario a sistema a binuklan dagiti 28 nga estado ken dagiti 7 a kappon ateritorio. Ti India ket maysa a pluralistiko, nadumadumaan tipagsasao, ken nadumadumaan ti etniko a kagimongan. Daytoy ket pagtaengan pay dagiti nadumaduma nga ayup kadagiti nadumaduma a nasalakniban apagtaengan.

Paammo

  1. ^ "[...] Ti Jana Gana Mana ket isu ti Nailian a Kanta iti India, a daytoy ket suheto ti panagbalbaliw kadagiti balikas a palubusan ti Gobierno no adda kadagiti rumsua nga okasion; ken tikanta a Vande Mataram, a daytoy ket adda ti papelna a paset ti pakasaritaan iti panagsagsagaba para iti Indiano a wayawaya, ket nasken kapadpada a mapammadayan iti Jana Gana Mana ken daytoy ket nasken a ti kasasaadna ket kapada." (Konstituente nga Asemblia iti India 1950).
  2. ^ "Ti kadakkel iti daytoy a pagilian ket suheto a pagsuppiatan gapu ta adda dagiti nagbeddengan a maisuppiatan. Ti gobierno ti India ket inlistana ti kalawa a kas 3,287,260 km2 (1,269,220 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 3,060,500 km2 (1,181,700 sq mi); ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket inlistana a kas 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 2,973,190 km2 (1,147,960 sq mi)." (Bibliotek aiti Kongreso 2004).
  3. ^ Kitaen pay ti: Dagiti opisial a nagan iti India.
  4. ^ Ti Gobierno iti India ket ipammateganna a kabeddenganna a pagilian ti Apganistan, a maipanunutanna amin iti Kashmir a kas paset iti India. Nupay kasta, daytoy ket naisuppiatan, ken ti rehion a nagbeddengan ti Apganistan ket tinurturayan babaen ti Pakistan. Taudan: "Ministro iti Panakibiang ti Balay (Departamento iti Panagtaripatu ti Pagbeddengan)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud (DOC) idi 2011-07-16. Naala idi 1 Septiembre 2008..

Dagiti nagibasaran

  1. ^ a b c Sentro ti Nailian a Panakaammo 2005.
  2. ^ Wolpert 2003, p. 1.
  3. ^ Sentro ti Nailian a Pannakaammo 2005.
  4. ^ Ti Warnakan iti India 2007.
  5. ^ Ministro ti Pannakibiang iti Balay 2011.
  6. ^ a b c d "India". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 2012-04-18.
  7. ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
  8. ^ "Human Development Report 2014 Summary" (PDF). The United Nations. Naala idi 24 Hulio 2014.
  9. ^ Stein 1998, pp. 16–17.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti India iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay India manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)