Centralni bantuski jezici

Centralni bantuski jezici velika je grana bantuskih jezika koji se govore po afričkim državama Demokratska Republika Kongo, Tanzanija, Kongo, Angola, Kenija, Mozambik, Komori, Burundi, Ruanda, Bocvana, Lesoto, Uganda, Zambija, Namibija, Malavi, Zimbabve, Južnoafrička Republika, Esvatini, Sudan. Prema starijoj klasifikaciji obuhvaćala je (337) jezika;^[1] danas (346)^[2]

a) D (32):

a1. Bembe (D.50) (2): bembe, buyu;

a2. Bira-Huku (D.30) (14): amba, bera, bhele, bila, bodo, budu, homa, kaiku, kango, komo, mbo, ndaka, nyali, vanuma;

a3. Enya (D.10) (4): enya, lengola, mbole, mituku;

a4. Lega-Kalanga (D.20) (11): bali, beeke, hamba, holoholo, kanu, kwami, lega-mwenga, lega-shabunda, lika, songoora, zimba;

a5. Nyanga (D.40) (1): nyanga;

b) E (36):

b1. Chaga (E.30) (7): gweno, kahe, machame, mochi, rombo, rwa, vunjo;

b2. Kikuyu-Kamba (E.20) (8): dhaiso; embu; gikuyu; kamba;

a. Meru (4): chuka, meru, mwimbi-muthambi, tharaka;

b3. Kuria (E.10) (11): gusii, ikizu, ikoma, kabwa, kuria, ngurimi, sizaki, suba, temi, ware, zanaki;

b4. Nyika (E.40) (10):

a. Malakote (1): malakote;

b. Mijikenda (5): chonyi, digo, duruma, giryama, segeju;

c. Pokomo (2): pokomo (2 jezika, gornji i donji);

d. Taita (2): sagalla, taita;

c) F (16):

c1. Nyilamba-Langi (F.30) (4): langi, mbugwe, nilamba, nyaturu;

c2. Sukuma-Nyamwezi (F.20) (6): bungu, kimbu, konongo, nyamwezi, sukuma, sumbwa;

c3. Tongwe (F.10) (6): bende, fipa, mambwe-lungu, pimbwe, rungwa, tongwe;

d) G (36):

d1. Bena-Kinga (G.60) (9): bena, hehe, kinga, kisi, magoma, manda, pangwa, sangu, wanji;

d2. Gogo (G.10) (2): gogo, kagulu;

d3. Pogoro (G.50) (2): ndamba, pogolo;

d4. Shambala (G.20) (4): asu, bondei, shambala, taveta;

d5. Swahili (G.40) (8): komorski (4 jezika: mwali komorski, ndzwani komorski, ngazidja komorski i komorski), makwe, mwani, swahili (2 jezika: kongoanski swahili i swahili);

d6. Zigula-Zaramo (G.30) (11): doe, kami, kutu, kwere, luguru, mushungulu, ngulu, sagala, vidunda, zaramo, zigula;

e) H (22):

e1. Hungana (H.40) (1): hungana;

e2. Kongo (H.10) (10): beembe, doondo, kaamba, kongo (2 jezika: kongo ili koongo, san salvadorski kongo), kunyi, laari, suundi, vili, yombe;

e3. Mbundu (H.20) (4): bolo, mbundu, nsongo, sama;

e4. Yaka (H.30) (7): lonzo, mbangala, ngongo, pelende, sonde, suku, yaka;

f) J (45):

f1. Haya-Jita (J.20) (9): haya, jita, kara, kerewe, kwaya, nyambo, subi, talinga-bwisi, zinza;

f2. Konzo (J.40) (2): konjo, nande;

f3. Masaba-Luyia (J.30) (16), prije (8): masaba, nyole, lukabaras, lutachoni, olukhayo, olumarachi, lumarama, olushisa, olutsotso, oluwanga, saamia; makrojezik: luyia.

a. Luyia (5), donedavno (6): bukusu ili Lubukusu, idakho-isukha-tiriki ili luidakho-luisukha-lutirichi, logooli ili Lulogooli, nyala, nyore ili olunyole; istočni nyala

f4. Nyoro-Ganda (J.10) (12): chiga, ganda, gungu, gwere, hema, kenyi, nyankore, nyoro, ruli, singa, soga, tooro;

f5. Rwanda-Rundi (J.60) (6): ha, hangaza, rundi, rwanda, shubi, vinza;

f6. Shi-Havu (J.50) (8): fuliiru, havu, hunde, joba, kabwari, nyindu, shi, tembo;

g) K (27):

g1. Chokwe-Luchazi (K.20) (9): chokwe, luchazi, luimbi, luvale, mbunda, mbwela, nkangala, nyemba, nyengo;

g2. Diriku (K.70) (1): diriku;

g3. Holu (K.10) (4): holu, kwese, phende, samba;

g4. Kwangwa (K.40) (6): kwangali, luyana, mashi, mbowe, mbukushu, simaa;

g5. Mbala (K.60) (1): mbala;

g6. Salampasu-Ndembo (K.30) (3): lunda, ruund, salampasu;

g7. Subia (K.50) (3): fwe, subiya, totela;

h) L (14):

h1. Bwile (L.10) (1): bwile;

h2. Kaonde (L.40) (1): kaonde;

h3. Luba (L.30) (6): hemba, kanyok, luba-kasai, luba-katanga, lwalu, sanga;

h4. Nkoya (L.50) (1): nkoya;

h5. Songye (L.20) (5): bangubangu, binji, kete, luna, songe;

i) M (20):

i1. Bemba (M.40) (3): aushi, bemba, taabwa;

i2. Bisa-Lamba (M.50) (3):

a. Bisa (2): lala-bisa, seba;

b. Lamba (1): lamba;

i3. Lenje-Tonga (M.60) (6):

a. Lenje (1): lenje;

b. Tonga (5): dombe, ila, sala, soli, tonga;

i4. Nyakyusa (M.30) (1): nyakyusa-ngonde;

i5. Nyika-Safwa (M.20) (6): malila, ndali, nyamwanga, nyiha, safwa, wanda;

i6. Nyika-Safwa (N.20) (1): lambya;

j) N (13):

j1. Manda (N.10) (3): matengo, ngoni, tonga;

j2. Manda (N.12) (1): mpoto;

j3. Nyanja (N.30) (1): nyanja;

j4. Senga-Sena (N.40) (7):

a. Sena (6): barwe, kunda, nyungwe, phimbi, sena (2 jezika: malavijski sena i sena);

b. Senga (1): nsenga;

j5. Tumbuka (N.20) (1): tumbuka;

k) P (29):

k1. Makua (P.30) (16): chuwabu, kokola, koti, lolo, lomwe, maindo, makhuwa, makhuwa-marrevone, makhuwa-meetto, makhuwa-moniga, makhuwa-saka, makhuwa-shirima, manyawa, marenje, nathembo, takwane;

k2. Matumbi (P.10) (7): matumbi, mbunga, ndendeule, ndengereko, ngindo, nindi, rufiji;

k3. Yao (P.20) (6): machinga, makonde, mwera ili chimwera, mwera ili nyasa, ndonde hamba, yao;

l) R (12):

l1. Herero (R.30) (2): herero, zemba;

l2. Ndonga (R.20) (5): kwambi, kwanyama, mbalanhu, ndonga, ngandyera;

l3. južni Mbundu (R.10) (4): ndombe, nkhumbi, nyaneka, umbundu;

l4. Yeye (R.40) (1): yeyi;

m) S (26):

m1. Chopi (S.60) (2): chopi, tonga;

m2. Nguni (S.40) (4): ndebele, swati, xhosa, zulu;

m3. Shona (S.10) (8): dema, kalanga, manyika, nambya, ndau, shona, tawara, tewe;

m4. Sotho-Tswana (S.30) (8):

a. Kgalagadi (1): kgalagadi;

b. lozi;

c. Sotho (4):

c1. birwa,

c2. sjeverni/Northern (2):ndebele, sotho (sjeverni);

c3. Južni/Southern (1): sotho (južni),

d. Tswana (1): tswana;

e. tswapong;

m5. Tswa-Ronga (S.50) (3): ronga, tsonga, tswa;

m6. Venda (S.20) (1): venda;

n) neklasificirani (9): boguru, gbati-ri, isanzu, kari, mayeka, ngbee, ngbinda, nyanga-li, songo.