Britaanish
| Britaanish | ||
|---|---|---|
| Brezhoneg | ||
| Goll er loayrt ayns | Vritaan | |
| Earroo loayreyderyn | 270,000 | |
| Kynney çhengey | Ind-Oarpagh
| |
| Staydys oikoil | ||
| Çhengey oikoil ayns | veg | |
| Fo stiurey ec | veg | |
| Coadyn çhengey | ||
| ISO 639-1 | br | |
| ISO 639-2 | bre | |
| ISO 639-3 | bre | |
| Nodyn: Foddee vel cowraghyn sheeanagh ASE ayns Unicode er yn duillag shoh. | ||
She çhengey Cheltiagh ta goll er loayrt 'sy Vritaan, y Rank, ee yn Vritaanish (brezhoneg). She çhengey Vrythonagh t'ayn va ymmyrkit gys Arvorig veih'n Vretyn Vooar ec Brythonee car ny Mean Eashyn Leah. Myr shen, she çhengey Cheltiagh ellanagh t'ayn as cha nel mooinjerys gloo eck rish y Ghoalish. Ansherbee, ta mooinjerys gloo foast eck rish y Chornish. Cha nel y mooinjerys eck rish y Vretnish as y Chumbrish varroo cho gloo.
Va mysh millioon Britaanisheyr ayns ny 1950yn agh jiu cha nel agh mysh 200,000 Britaanisheyr (as cha nel agh 35,000 dooinney loayrt 'sy Vritaanish dagh laa)[1] as ta mysh 61% jeu ny shinney na 60 bleeaney d'eash. Ta UNESCO coontey yn çhengey mastey ny çhengaghyn ayns "feer ghaue". Ansherbee, ta ny smoo as ny smoo paitçhyn goll dys ny diwanyn (scoillyn as yn ynsaghey 'sy Vritaanish) as bishaghey ayns earroo ny paitçhyn ta goll ayn fo 33% (seose gys 14,709 paitçhey) eddyr ny bleeantyn 2006 as 2012.[2][3]
She brezhoneg yn ennym ta currit er y çhengey 'sy Vritaanish hene. T'eh goll er fockley magh myr [bʁe'zõːnək] ny [bre'zõːnɛk] ayns ny h-abbyrtyn KLT as myr [bʁehõ'neːk] 'sy Ghwenedish.
Focklyn ennagh
[reagh | edit source]| Britaanish | Gaelg |
| degemer mat | failt |
| deuet mat oc'h | she nyn mea |
| Breizh | Britaan |
| brezhoneg | Britaanish |
| ti, "ty" | thie |
| ti-kêr | halley y valley |
| kreiz-kêr | çheshvean y valley |
| skol | scoill |
| skol-veur | ollooscoill |
| kenavo | slane lhiat |
| krampouezh | pannagyn |
| chistr | lhune ooyl |
Sheeanaghtys
[reagh | edit source]| Daa-veillagh | Meill-eeacklagh | Cooyl-eeacklagh | Lurg-chooyleeacklagh | Cleaoil | Meill-chleaoil | Coghooysagh | Meill-choghooysagh | Scoarnagh | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bleaystagh | p b | t d | k ɡ | ɡʷ | |||||
| Stronnagh | m | n | ɲ | ||||||
| Craa | ʀ | ||||||||
| Screebagh | f v | s z | ʃ ʒ | x | |||||
| Faggyssaght | j | ɥ | w | ||||||
| Lhiattagh | l | ʎ |
Grammeydys
[reagh | edit source]Grooish vreearyn
[reagh | edit source]Gollrish Yernish as Baarle, ta breearyn geddyr-scarrey cliaghtaghyn as immeeaght liorish grooish:
| Me zo o komz gant ma amezeg | "táim ag labhairt lem chomharsain" | "I am talking with my neighbour" | Ta mee loayrt lesh my naboo |
| Me a gomz gant ma amezeg [bep mintin] | "Labhraim lem chomharsain [gach maidin]" | "I talk with my neighbour [every morning]" | Ta mee loayrt lesh my naboo [gagh moghrey]] |
Roie-ocklyn yn-filleydagh
[reagh | edit source]Ta roie-ocklyn Britaanish yn-filleydagh, gollrish adsyn t’ec ny çhengaghyn Celtiagh elley. Shoh sampleyryn jeh Britaanish, Cornish, Bretnish as Yernish. Ayns Bretnish Focklymagh, ta’n roie-ockle ec jerrey y raa dy mennick myr t’eh ayns ny çhengaghyn elley.
| Britaanish | Cornish | Bretnish (Hwoaieagh) | Yernish | Gaelg Albinagh | Gaelg |
|---|---|---|---|---|---|
| ul levr zo ganin | yma lyver genev | mae gen i lyfr | tá leabhar agam | tha leabhar agam | ta lioar aym |
| ur banne zo ganit | yma diwes genes | mae gennyt ti ddiod | tá deoch agat | tha deoch agad | ta jiogh ayd |
| un urzhiataer zo gantañ | yma jynn-amontya ganso | mae ganddo fo gyfrifiadur | tá ríomhaire aige | tha coimpiutair aige | ta co-earrooder echey |
| ur bugel zo ganti | yma flogh gensi | mae ganddi hi blentyn | tá leanbh aici | tha leanabh aice | ta lhiannoo eck |
| ur c'harr zo ganimp (ny ganeomp) | yma karr genen | mae gennym ni gar | tá gluaisteán/carr againn | tha càr againn | ta gleashtan ain |
| un ti zo ganeoc'h | yma chi genowgh | mae gennych chi dŷ | tá teach agaibh | tha taigh agaibh | ta thie eu |
| arc'hant zo ganto (ny gante) | yma arghans gansa | mae ganddyn nhw arian | tá airgead acu | tha airgead aca | ta argid oc |
Cur geill dy vel ny çhengaghyn Gaelgagh jannoo ymmyd jeh ec (ny y roie-ockle ta cosoylaghey rish), as ta ny çhengaghyn Brythonagh jannoo ymmyd jeh fer ta cosoylaghey rish lesh. Ayns ny çhengaghyn Gaelgagh, ta keeall elley (ny smoo lajer) ec lesh.
Ceaghlaghyn corockle toshee
[reagh | edit source]Ta kiare ceaghlaghyn ec Britaanish: ta stronnaghys Bretnish caillt eck, agh ta creoiaghey eck chammah’s ceaghley mestit.
| Corockle | Ceaghley | |||
|---|---|---|---|---|
| Boggaghys | Ennalaghey | Creoiaghey | Mestit | |
| p [p] | b [b] | f [f] | ||
| t [t] | d [d] | z [z] | ||
| k [k] | g [ɡ] | c'h [x] | ||
| b [b] | v [v] | p [p] | v [v] | |
| d [d] | z [z] | t [t] | t [t] | |
| g [ɡ] | c'h [x] | k [k] | c'h [x] | |
| gw [ɡʷ] | w [w] | kw [kw] | w [w] | |
| m [m] | v [v] | v [v] | ||
Imraaghyn
[reagh | edit source]- ↑ http://www.ofis-bzh.org/fr/langue_bretonne/chiffres_cles/index.php
- ↑ Fañch Broudig, 2009. Parler breton au XXIe siècle – Le nouveau sondage de TMO-Régions.
- ↑ (Frangish) Données clés sur breton, Ofis ar Brezhoneg
Kianglaghyn mooie
[reagh | edit source]
|
|
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |