Branquia: Diferenzas entre revisións

As '''branquias''' ou '''galadas''' (termo popular) <ref>Outros nomes galegosque se poden empegrar en galego popularespara dasas branquias son '''galadas''', '''galas''', '''galaxas''' e '''guerlas'''.</ref> son os órganos respiratorios de numerosos [[animal|animais]] acuáticos, mediante os cales extraen o [[oxíxeno molecular|oxíxenoosíxeno]] (O₂) disolvido na [[auga]] e transfiren a esta o [[dióxido de carbono]] (CO₂).

Os animais acuáticos dotados de branquias captan o O₂ que se encontra disolvido na auga, o cal pasa aos fluídos internos ([[sangue]], [[linfa]] etc.) e é transportado aos [[tecido (bioloxía)|tecidos]], onde as [[célula]]s requíreno para a [[respiración celular]], proceso que se realiza en [[orgánulo]]s celulares denominados [[mitocondria]]s. Como resultado da respiración celular prodúcese CO₂, o cal debe ser eliminado para evitar a [[intoxicación]] do medio interno.

Os animais máis pequenos e de menor taxa [[metabolismo|metabólica]] realizan o intercambio de gases pola superficie corporal. Pero os máis grandes necesitan unha superficie de intercambio máis extensa, para o que adquiriron no curso da [[evolución]] estruturas especializadas, as branquias. Para favorecer o intercambio, a circulación de fluídos está sempre especialmente organizada nestes órganos, incluso en aquelesnaqueles animais que carecen dun sistema vascular desenvolvido, como os [[moluscos]].

As branquias son xeralmente finas placas ou excrecencias de [[tecido (bioloxía)|tecido]] mucoso altamente irrigadas por [[vaso sanguíneo|vasos sanguíneos]], ou o seu equivalente para os animais sen este tipo de [[sistema circulatorio]], a través de cuxas paredes se realizan os intercambios gasosos. As galadas está sempre localizadas no corpo do animal de modo que teñan o máximo contacto coa auga e, ao mesmo tempo, quedar protexidas.<ref>[httphttps://web.archive.org/web/20100821113739/http://www.biotemas.ufsc.br/volumes/pdf/volume221/pdf87a92.pdf Lima, Fernanda Blauth de, Maria del Carmen Braccini, Alcira Ofélia Díaz, Clóvis Pinheiro Junior e Antônio Carlos Galarça Guimarães (2009): "Morfologia das brânquias de Steindachnerina brevipinna (Eigenmann & Eigenmann, 1889) (Characiformes, Curimatidae)" in ''Biotemas'', '''22''' (1): 87-92.] Consultada o 8/10/2012.</ref>

Normalmente son órganos externos, a diferenza dos [[pulmón]]s ou as [[traqueaTraquea (vertebrados)|traqueas]]s dos animais de vida aérea, porque os órganos en forma de cavidade complexa non son apropiados para o movemento intensivo dun líquido como a [[auga]], de [[densidade]] moito maior que a do [[aire]], e polo rozamento implicado. O intercambio eficaz de [[gas]]es exixe un contacto sen barreiras entre as [[célula]]s epidérmicas da branquia e a auga circundante, o mesmo, por outra parte, que nos pulmóns, de forma que incluso en animais dotados de tegumentos reforzados, como a pel escamosa dos [[peixes]], as branquias están sempre polo menos cubertas de tecidos brandos e fráxiles.

Anatomicamente as branquias preséntanse en dúas formas. A máis común é a de apéndices ramificados de gran superficie relativa. Así é como se presentan, por exemplo, en [[moluscos]], [[anélido]]s e [[larva]]s acuáticas de [[salamandra]]s e [[tritón (anfibio)|tritóns]], ou nas larvas acuáticas de [[insecto]]s. A outra forma é a que se observa no conxunto heteroxéneo de [[vertebradovertebrados]]s acuáticos que se denomina [[peixes]]. Nestes as branquias son estruturas especializadas organizadas entre as fendeduras farínxeas, ou [[arco branquial|fendeduras branquiais]], orificios que comunican lateralmente o tubo dixestivo co exterior. A auga que entra pola boca sae polas fendeduras, oxixenando o sangue que circula por vasos que percorren os tabiques situados entre elas (que son as branquias).

Nos peixes óseos a auga é bombeada activamente, con movementos rítmicos, desde a cavidade bucofarínxea cara á cavidade situada debaixo do opérculo, pasando para iso entre as branquias. Dos tiburóns tense dito, pero agora sabemos que non é exacto, que se limitan a nadar coa boca aberta, de maneira que a auga flúe constantemente a través das branquias.{{cómpre referencia}}

Nos [[vertebradovertebrados]]s e [[insecto]]s con fases xuvenís acuáticas, como os [[anfibio]]s e as [[efémera]]s, as [[larva]]s están equipadas con branquias, aínda que os adultos respiren por órganos aéreos.

* [[Arco branquialfarínxeol]]