Poboación
En socioloxía e bioloxía, unha poboación é un grupo de persoas, ou organismos dunha especie particular, que viven nunha área xeográfica, ou espazo, e cuxo número se determina normalmente por un censo.
A demografía é o estudo estatístico das poboacións humanas. Aspectos varios do comportamento humano nas poboacións estúdanse en socioloxía, economía, e xeografía, en especial, na xeografía da poboación. O estudo de poboacións normalmente está gobernado polas leis da probabilidade, e as conclusións dos estudos pode non ser sempre aplicables a algúns individuos.
Teorías de poboación
editarEstas son teorías para explicar os patróns do crecemento da poboación en diversos países do mundo. Segundo Sidney H. Coontz[1] as teorías da poboación poden clasificarse en tres grupos:
- Teorías biolóxicas: Estas teorías indican que o home é como calquera ser vivente. Dentro destas teorías inclúense todas aquelas que consideran que as leis que rexen o crecemento da especie humana son as mesmas que as que regulan o crecemento dos animais e das plantas.
A tese que correlaciona a dispoñibilidade de alimentos co crecemento da poboación sería un claro exemplo das teorías biolóxicas, xa que se podería aplicar tanto á especie humana como aos demais seres vivos. Segundo esta tese, preséntanse períodos alternantes nos cales o número de habitantes atópase por baixo do nivel dos recursos alimenticios ou por encima dos mesmos, o cal determina unha diminución ou un aumento da mortalidade, respectivamente. Dentro das teorías biolóxicas poderían incluírse as de Thomas Malthus [2] e as de Josué de Castro[3]. Malthus estudou o crecemento da poboación sen relacionalo con factores culturais. Para Malthus, o crecemento da poboación tiña un ritmo evolutivo superior ao da obtención de alimentos: facíase referencia a que o número de habitantes medraba seguindo unha progresión xeométrica mentres que a dispoñibilidade de alimentos só aumentaba ao ritmo dunha progresión aritmética. Os séculos XIX e XX demostraron que Malthus estaba equivocado, xa que a produción de alimentos creceu a un nivel acelerado grazas ao desenvolvemento tecnolóxico aplicado á agricultura e a agroindustria, ao transporte e almacenamento de alimentos, é dicir a un aumento nunca antes visto da produtividade e o rendemento da agricultura e doutros sectores económicos.
O feito de que a fame no mundo veña crecendo e estendéndose considerablemente no mundo actual, á vez que nos países desenvolvidos (e nalgunhas outras rexións menos desenvolvidas), téñense excedentes agrícolas que adoitan diminuír os prezos a uns prezos demasiado baixos para ser rendibles non é senón unha dos paradoxos clave dos nosos tempos. Hai exceso de alimentos, até o punto de que unha enorme cantidade de alimentos a nivel mundial refúganse diariamente por chegar á súa data de vencemento, mentres que moita xente, ás veces, dos propios países onde se produciron ditos alimentos, perece pola mortalidade e morbilidade derivadas do seu baixo nivel de vida. En resumo: aumentou a produción de alimentos a un ritmo nunca antes visto e aumentou tamén o número de persoas ao nivel de pobreza crítica, a pesar de que o ritmo de crecemento da poboación tamén veu diminuíndo a un nivel que Malthus xamais chegou a intuír.
- Teorías culturais: Estas teorías salientan o impacto do desenvolvemento cultural e educativo na limitación da natalidade, ben sexa pola percepción crecente dun modo de vida no que hai que ser máis previsivo (ter os fillos que se poden criar nas mellores condicións), ou polo crecente nivel educativo (sobre todo das mulleres) e, ao mesmo tempo, polo aumento da escolaridade nos niveis medios e superiores (tamén especialmente do sexo feminino) que fai necesario dedicar aos estudos unha boa parte da idade máis propicia a ter descendencia. Do mesmo xeito que a teoría da transición demográfica, a idea dunha teoría cultural sobre o crecemento demográfico poderiamos considerala da autoría de Warren Thompson. O saber popular fixo moitos chistes acerca desta teoría: Por que tes tantos fillos? -é que en casa non temos televisión.
- Teorías económicas: Baseadas nas teorías de Marx-Lenin, que supoñen que o crecemento da poboación dáse como resultado da demanda polo traballo. En gran parte, as teorías económicas deixaron de ter vixencia debido ao desenvolvemento tecnolóxico da industria, que ocasiona unha menor necesidade de man de obra a medida que pasa o tempo. Máis ben refírense á segunda metade do século XIX. A película Que verde era o meu val! móstranos esta teoría na práctica, a vida dun pequeno pobo onde o descubrimento dunha mina de carbón dá orixe ao emprego de todos os homes e até todos os nenos do pobo nas tarefas mineiras. Necesitábanse brazos para desenvolver o novo modo de vida.
Densidade de poboación
editar- Artigo principal: Densidade de poboación.
Chámase densidade de poboación ao número total de habitantes dividido entre o número de km² dunha zona, rexión ou país determinados. A densidade de poboación mídese dividindo o número de individuos entre a área da rexión onde viven.
Os países coa meirande densidade de poboación son microestados: Mónaco, Singapur, a Cidade do Vaticano, e Malta. Entre os países de maior tamaño, Bangladesh é o que teñen maior densidade de poboación.
Pirámide de poboación
editar- Artigo principal: Pirámide de poboación.
A distribución por idade e sexo dunha poboación dada, unha nación ou rexión normalmente represéntase cunha pirámide de poboación. Esta distribución triangular coas porcións da poboación no eixo horizontal X e os grupos de idades de cada 5 anos no eixo vertical Y. A poboación de homes está representada na parte esquerda do eixo vertical e a poboación feminina á dereita.
Este tipo de gráfico mostra a composición segundo idade e sexo dunha poboación para unha data ou ano determinado, xeralmente para o ano en que se realiza un censo. As nacións cunha baixa mortalidade infantil e unha alta lonxevidade mostraron unha forma máis rectangular xa que a maioría da poboación vive até unha idade lonxeva.