Hieronymus Bosch

Naceu nunha familia de pintores holandeses e alemáns de certa importancia local, os van Aken,^[1] viviu boa parte da súa vida en 's-Hertogenbosch, cidade florecente no século XV, no Ducado de Brabante (Brabant), no sur da actual Holanda. O 13 de xuño de 1463, arredor de 4000 casas da cidade ficaran destruídas por un pavoroso incendio, do que Bosch, cuns trece anos de idade, foi testemuña.^[2]

Un feito importante na súa vida foi o casamento en 1480 ou 1481 con Aleid van der Mervenne que proviña dunha importante familia de comerciantes e que achegou unha casa preto da Casa do Concello, onde Bosch estableceu o seu taller e se converteu en pintor autónomo, e amizades dun importante nivel social.^[3]

Foi un pintor popular e recibiu encargos incluso do estranxeiro. En 1488 afiliouse á Irmandade da Nosa Señora, unha confraría relixiosa conservadora, que agrupaba uns 40 individuos influentes de 's-Hertogenbosch e uns 7000 en toda Europa.

Moitas das súas obras describen o pecado e os fallos da moral humana. Bosch usaba imaxes de demos, animais semihumanos e máquinas que evocan o medo e a confusión que retratan a maldade do home. As obras súas conteñen un complexo, orixinal, imaxinativo e denso uso de figuras simbólicas e iconográficas, moitas das cales eran xa misteriosas e enigmáticas no seu tempo.

Tamén influíu nos artistas contemporáneos. Pódese ver certa influencia do Bosco na obra de Goya como no Aquelarre de meigas.^[4] Foi unha fonte de inspiración para o movemento surrealista do século XX, que foron os máis fascinados e consideraron ao Bosco como un precursor.^[5] Para André Breton, a obra constitúe unha pauta de lectura para comprender o poema en prosa de Flaubert titulado La Tentation de saint Antoine (1874).^[6] Dalí inspirouse na figura humana que xorde por pareidolia no rochedo que se atopa no centro do panel da esquerda para crear a súa obra do “Gran Masturbador”.^[7][8] Porén, os investigadores destacan que esta obra forte e imaxinativa é portadora de interpretacións que non se percibiron na propia época da súa creación.^[9]

 

Marijnissen centrou a cuestión cando declara que: “Dicir que o Bosco foi un surrealista avant la lettre, é para o historiador unha herexía”, mais matizou o seu propósito cando constata que “os que examinan a obra dende un punto de vista exclusivamente artístico recoñecerán que o Bosco descubriu un dos trucos máis eficaces do surrealismo, a creación do método máis lóxico para devolver a imaxe máis ilóxica".^[10]

Na cultura popular de finais do século XX e comezos do XXI, o tríptico constitúe unha sólida fonte de inspiración. En 1995, o realizador Tony Kaye realizou unha publicidade para o perfume L'Air du temps de Nina Ricci cunha estética que evocaba o xardín das delicias.^[11] En xuño de 2009, no Festival Montpellier Baila, a coreógrafa e directora franco-española Blanca Li propuxo a creación dun espectáculo coreográfico para 9 bailarines e un pianista titulado “O xardín das delicias” e presentado como inspirado no cadro do Bosco.^[12][13]

Entre as súas obras máis coñecidas están:

• O carro de feo - (Museo do Prado, Madrid)
• O xardín das delicias - (Museo do Prado, Madrid)
• O Xuízo Final - (Akademie der Bildenden Künste, Viena)
• As tentacións de Santo Antonio - (Museo Nacional de Arte Antiga, Lisboa)
• Os sete pecados mortais - (Museo do Prado, Madrid)
• Nave dos Loucos - (Museo do Louvre, París)
• A morte e o avarento - (National Gallery of Art, Washington, D.C.)

•  
  Mesa dos sete pecados capitais
•  
  As tentacións de santo Antonio abade
•  
  A crucifixión de santa Xulia
•  
  Tríptico do carro de feno
•  
  Cristo carretando a cruz
•  
  Tríptico da adoración dos magos
•  
  O xardín das delicias.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Hieronymus Bosch

• Breton, André (2008). Écrits sur l'art (Œuvres complètes, tome 4): L'Art magique. Col. « La Pléiade » (en francés). París: Gallimard. ISBN 978-2-07-011692-8. 
• Fanes, Félix (2007). The Construction of the Image 1925–1930 (en inglés). Yale University Press. ISBN 978-0-300-09179-3. 
• Fischer, Stefan (2019). El Bosco. La obra completa (en castelán). Colonia: Taschen. ISBN 978-3-8365-6189-1. 
• Foote, Timothy (1981). Bruegel et son temps (vers 1525-1569): Partie II. « Rendre son dû au diable ». Colección:Time, Life (en francés). The New York Times. 
• Marijnissen, Roger-Henri; Ruyfflaere, Peter (2007). Bosch: La problématique Jérôme Bosch depuis 1985 (en francés). París: Charles Moreau. ISBN 978-2909458472.