Novela gótica

No verán de 1816, Percy B. Shelley e a súa esposa Mary visitaron a Lord Byron na casa deste en Suíza. Alí, Byron retou o matrimonio e o seu médico persoal, John W. Polidori, a escribir unha historia de terror. De alí xurdiu a idea de Frankenstein e o relato The Vampyre, escrito por Polidori. Ámbalas dúas historias son o pórtico do xénero de terror moderno: a criatura monstruosa e salvaxe (a Criatura de Frankenstein); e o ser maléfico, pero atractivo e sedutor (o vampiro). Soamente faltaba un terceiro monstro: o propio ser humano que se deixa levar polas súas máis baixas paixóns e que xa aparece no conto O corazón delator por Edgar A. Poe.

Frankenstein ou o moderno Prometeo, de Mary Shelley é o exemplo máis vivo de novela gótica e unha síntese perfecta do movemento romántico. A obra aborda temas característicos do período:

• A rebeldía que leva ao doutor Victor Frankenstein a suplantar a Deus e dar e quitar a vida á súa Criatura coas ferramentas humanas: a ciencia e o coñecemento. Na novela, a rebeldía non caracteriza soamente o doutor, senón tamén a Criatura. Esta levántase contra a súa situación de soidade e abandono, levando a cabo a vinganza contra o seu creador, o doutor Frankenstein.
• A obsesión por saber desencadea a traxedia dos personaxes. O doutor quere coñecer tódolos secretos da vida, o que o acaba condenando. Con esta idea, Mary Shelley ataca un dos piares fundamentais da Ilustración: a racionalización dos misterios humanos. A novelista defende que é mellor renunciar ao coñecemento racional de certas parcelas que non son competencia humana.
• A Criatura non "nace" mala, senón que desenvolve a súa sede de vinganza ao verse abandonada polo doutor e, posteriormente, ser rexeitada pola súa aparencia física. Shelley, polo tanto, sitúase na liña de pensamento de Rousseau e cre que a bondade innata dos seres humanos é corrompida polas relacións sociais.