Moeda seléucida

 

En bronce emitíronse cinco valores con diferente tipoloxía; os pesos e os tamaños son moi variables e o máis probable é que non se fixera esforzo ningún por cumprir cun padrón establecido. Estes bronces adoitan denominarse en calcos (chalkoi).^[3][4]

• Tipo A: > 23 mm = > 10 g.
• Tipo B: 18–23 mm = 6,77 - 8,63 g
• Tipo C: 13–17 mm = 3.88 g.
• Tipo D: 12–13 mm = 1,59 g.
• Tipo E: 10–12 mm = 1,13 g.

 

Canto ás emisións en prata, con denominacións en óbolos e dracmas, estas son as imaxes máis comunmente reproducidas:^[2]

• Óbolo: áncora, arco e alxaba.
• Dióbolo: arco e alxaba.
• Hemidracma.
• Dracma: áncora.
• Tetradracma: elefante andando.
• As moedas que reproducen a cabeza de Zeus no anverso e a Atena nun carro tirado por de elefantes responden a un estándar fenicio máis lixeiro.

Os novos estados que sucederon o Imperio Macedonio continuaron a cuñar as súas moedas reproducindo a imaxe de Alexandre o Grande, xa que esas moedas estaban moi estendidas polo Imperio Seléucida; de feito, todas as cecas desa área, bardante a de Balkh (grego antigo: Βάκτρα -Báktra-; bactriano: Βάχλο -Bakhlo-), emitiran esas moedas. Antíoco I, fillo de Seleuco, foi o primeiro gobernante seléucida en amosar a súa propia imaxe nas moedas que emitiu.^[5]

Polo xeral, as moedas que non estaban baseadas no sistema ponderal do padrón ático, como é o caso das emisións tolemaicas, as moedas de Rodas e as atálidas, non circularon dentro do imperio. Suponse que debeu haber regulacións dirixidas a facer cumprir o padrón ático, cunha base máis orde pragmática que de índole política. Con todo, Celesiria e Fenicia, conquistadas en 200 a. de C. por Antíoco III, foron excepcións no uso do padrón ático, xa que os seléucidas cuñaron algunhas moedas segundo o padrón tolemaico para seren utilizados na rexión, na que coexistiron, xa que logo, ambos os sistemas.^[5][6]

As regulacións monetarias seléucidas difiren en varios aspectos das da Persia aqueménida, xa que neste último caso os gobernantes non intentaron unificar os padróns para a cuñaxe, senón que deixaron que os sátrapas locais emitisen ao seu nome as súas propias moedas. Pola contra, mesmo conservando os seléucidas o sistema de sátrapas, estes prohibiron aos gobernantes locais a emisión de circulante propio. Algunhas cidades tiveron, iso si, as súas cecas para as cuñaxes de bronce (con control real), en tanto que as de ouro e as de prata grande só se cuñaban nas cecas reais.^[5]

Como consecuencia da importante indemnización que Antíoco III tivo que pagar a Roma logo dunha derrota militar (192-188 a. de C.), a moeda de prata comezou a escasear e a facerse máis feble. Nas dúas décadas posteriores a esa guerra apenas se emitiu moeda de prata, que se viu practicamente substituída pola de bronce entre 173 e 171 a. de C.^[7]

Cando o imperio seléucida empezou a declinar, particularmente nalgunhas rexións, nas derradeiras décadas do século segundo a. de C., as autoridades locais comezaron a cuñar as súas propias moedas de prata para amosaren a súa autonomía fronte ao poder central.

Malia as regulacións tendentes a centralizar o control das emisións, a política monetaria seléucida aínda era algo permisiva, en comparación coa do reino tolemaico, que impuxo o poder exclusivo da emisión de moeda.^[5] En relación co proceso de cuñaxe da moeda tolemaica, ambas comparten a característica depresión central que se amosa en ambas as faces das moedas.^[8][9]

 

No territorio central seleúcida arredor de Siria houbo unha grande concentración de obradoiros monetarios. Pola contra, as provincias orientais tiveron só unha ceca cada unha.^[10] As rexións mediterráneas do imperio estaban máis monetizadas e tiñan unha economía moito máis dependente da política monetaria. Pola súa vez, o uso da moeda en Mesopotamia, incluídas as rexións de Babilonia e Susiana, limitábase ao ámbito urbano e estaba moi vinculada aos impostos e aos pagamentos oficiais e, malia facerse máis xeral na época helenística, os métodos tradicionais de pagamento non chegaron a desaparecer completamente.^[11]

Seleucia do Tigris albergou a primeira ceca seléucida na súa condición de capital. Máis tarde, cando Seleuco I Nicátor lle deu máis relevancia á construción dunha importante cidade portuaria en Antioquía, os operarios da ceca primitiva foron trasladados a esta nova capital, onde pasaron a cuñarse as moedas de ouro e tamén as de bronce emitidas a nome do rei. O antigo obradoiro monetario de Seleucia, pola contra, continuou a súa actividade coa consideración de ceca municipal, centrada nas emisións de bronce de carácter local.^[12]

A ceca de Tolemaida estaba entre as máis activas e continuou a bater moeda baseada nun padrón diferente do ático, mesmo con posterioridade a ser conquistada por Antíoco III o Grande. É probabelmente que esta cidade mantivese a cuñaxe de moeda de prata sen interrupción mesmo despois de cambiar mans, xa que se trataba dunha cidade de moita importancia en Fenicia.^[6]

 

A áncora foi o símbolo da dinastía Seléucida a partir do reinado de Seleuco I Nicátor, en 305 a. de C.^[14][15] Este motivo comezou a utilizarse nos reversos das moedas que amosaban nos seus anversos a imaxe de Alexandre o Grande, seguindo unha iconografía moi habitual nos territorios dos Diádocos.^[5]

As orixes da áncora como símbolo non son claras e hai diversas teorías acerca disto. Unha delas é a conmemoración a carreira de Seleuco baixo o goberno tolemaico entre 315 e 312 a. de C; segundo outra teoría, a áncora suporía unha propaganda dirixida aos comerciantes para os atraer de volta ás cidades do norte de Siria e aos seus novos portos, construídos por Seleuco.^[15]

Logo do pasamento de seleuco, os seus sucesores empezaron a cuñar moedas coa súa imaxe.^[5] As moedas do Imperio Seléucida amosaban as imaxes do monarca vestido cunha cabeza de león ou Zeus nun trono cun cetro e unha aguia en cada man. Algunhas moedas representaban tamén unha divindade e outros elementos, como un medusa, un touro ou unha áncora.^[12][16]

A moeda cuñada por Antíoco IV pode ser considerada como innovadora desde o punto de vista iconográfico, ao recorrer a diversos atributos celestes e a símbolos como estrelas e raios sobre a súa cabeza. Tanto Antíoco IV como Seleuco IV emitiron moedas coa deidade solar Helios. Outra divindade estreitamente asociada ao reinado destes dous irmáns gobernantes é Apolo.^[17]

 

Algunhas moedas seléucidas de bronce presentan os seus cantos serrados, algo pouco habitual na moeda antiga, o que lles dá un aspecto similar ao dun tapón de botella.^[18][19][20] As cecas seléucidas cuñaron este tipo de bronces entre os anos 187 e 141 a. de C, durante os reinados de Seleuco IV e Antíoco VI.^[8][9]

Á parte destes casos, coñécense tamén casos de moedas cos cantos serrados no Reino de Macedonia durante o reinado de Filipo V, aínda que, como no caso seléucida, non se mantiveron vixentes durante moito tempo.^[8] Da mesma maneira, algúns denarios romanos compartiron esta peculiaridade.^[21]

Segundo algúns estudosos, esta forma dos cantos faría máis doado demostrar que a moeda era de metal sólido, aínda que isto poida resultar contraditorio con que só se lles aplicase ás moedas de bronce e non ás de prata nin ás de ouro.^[20] No caso dos denarios romanos serrados parece claro que se trataba de dificultar a falsificación e a alteración das moedas, aínda que no caso dos bronces seléucidas podería tratarse simplemente dun motivo ornamental.^[9]

• Moeda da Antiga Grecia
• Dinastía tolemaica
• Moeda tolemaica
• Moeda do reino do Ponto
• Moeda sasánida
• Moeda aqueménida

• Babelon, E. (1890). Les roys de Syrie d'Arménie et de Commagene, catalogue des monnaies greques de la Bibliothèque Nationale. Bibliothèque nationale de France. París.
• Barclay V. Head. (1911). "The Seleucid Kings". En Historia Nummorum: a manual of Greek numismatics. Páxinas 755-774.
• Crawford, Michael H. (1985). Coinage and Money Under the Roman Republic: Italy and the Mediterranean Economy. University of California Press. ISBN 978-0-520-05506-3
• Gardner, P. (1878). Catalogue of Greek Coins of the Seleucid Kings of Syria in the British Museum. British Museum. Londres.
• Houghton, A. (2004). Seleucid Coinage and Monetary Policy of the 2nd c. B.C. Reflections on the Monetization of the Seleucid Economy. En Topoi. Orient-Occident. Supl. 6. Páxinas 49-79.
• Houghton, A. et al. (2002). Seleucid coins: a comprehensive catalogue I: Seleucus I through Antiochus III. American Numismatic Society. Nova York. ISBN 9780970926838
• Houghton, A. et al. (2008). Seleucid coins: a comprehensive catalogue II: Seleucus IV through Antiochus XIII. American Numismatic Society. Nova York. ISBN 9780970926845
• Howgego, Ch. (2002). Ancient History from Coins. Routledge. Nova York. ISBN 978-1-134-87783-6
• Markowitz, M. (2019). "Ancient Coin Series: The Seleucids and Their Coins". 1ª parte (31 de xaneiro) e 2ª parte (28 de febreiro). En CoinWeek.
• Metcalf, W. E. (2012). The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage. Oxford University Press. Oxford. ISBN 978-0-19-530574-6
• Mørkholm, O. (1991). Early Hellenistic Coinage from the Accession of Alexander to the Peace of Apamaea (336-188 BC). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-39504-5
• Newell, Edward T. (1921). The first Seleucid coinage of Tyre. American Numismatic Society. Nova York.
• Saulcy, F. (1871). Mémoire sur les monnaies datées des Séleucides. Leclere, París.

• Proxecto Seleucid Coins Online (American Numismatic Society)
• Moedas do Reino Seléucida
• Galería de moedas seléucidas: Seleuco I
• Galería de moedas seléucidas: Antíoco I
• Base de datos de moedas orientais: Reino Seléucida
• Historia do Imperio Sléucida e os seus reis