Lucas Cranach o Vello

Cranach naceu en Kronach, na Alta Franconia, e aprendeu a pintar grazas ao seu pai. Non é posible facer un seguimento dos seus familiares e predecesores.

Descoñécese o obradoiro onde tomou clases de pintura, aínda que se supón que coñeceu o mestre de pintura alemán Matthias Grünewald que lle ofreceu algo de educación. Grünewald traballou en Bamberg e en Aschaffenburg, e Bamberg era a capital da diocese onde vivía Cranach.

A primeira referencia escrita da súa existencia é na cidade alemá de Wittenberg no ano 1504, cando o príncipe do lugar lle deu un certo salario polo seu traballo. Sábese ademais que posuía unha casa en Gotha e que Barbara Brengebier foi a súa esposa.

A primeira evidencia dos traballos artísticos de Lucas Cranach provén dunha pintura datada en 1504. Nesa época abordou diversas tarefas: decoración de interiores, pinturas de altar e retratos, deseños para gravados en madeira (xilografía) e en placas de bronce. Nos seus primeiros anos tivo emprego de oficial dedicado a pintar as paredes dos palacios de Coburgo e Locha, debido en parte á sona que tiña de meticuloso e de realista. Os motivos pintados eran escenas de caza e pastorís.

Antes de 1508 chegou a pintar diversas pezas de altar para o castelo de Wittenberg competindo cos seus contemporáneos Alberto Durero, Hans Burgkmair e outros; o duque e o seu irmán Xoán foron retratados por el en diversas ocasións tanto en pintura como en xilografías. A gran reputación lograda por Cranach fixo que en 1509 viaxase a Holanda ao servizo do emperador Maximiliano I e de Carlos V. Ata 1508 Cranach non comezou a asinar as súas obras, e cando o facía puña as súas iniciais e debuxaba unha serpe alada como anagrama (Kleinodo).

Nesas datas Cranach realizou unha xilografía de Venus e Cupido, actualmente no Museo Británico, e tamén a súa coñecida Venus e Cupido (1509), a tamaño natural, en que combina a influencia do renacemento italiano coa relixión e a moral do humanismo alemán, sendo a primeira pintura de Venus espida realizada por un artista do norte de Europa.^[1][2] Esta obra é a primeira de numerosas realizadas por Cranach con Venus como protagonista, moitas veces acompañada de Cupido.^[3][4][5]

 

Algún tempo despois o duque concedeulle o monopolio das salas de medicina da cidade de Wittenberg, e deulle a concesión e o privilexio da edición de Biblias. As prensas de Cranach foron usadas por Martiño Lutero. O seu establecemento de farmacia permaneceu aberto durante séculos e só foi suspendido por mor dun incendio acontecido en 1871.

A especialidade de Lucas Cranach o Vello foron os retratos, as escenas relixiosas de mediano formato aptas para domicilios particulares e, sobre todo, os temas de mitoloxía que daban pé a incluír espidos femininos. Cranach impuxo na arte un canon feminino moi peculiar, estilizado e de aspecto xuvenil, con ollos en forma de améndoa, seos miúdos e pernas longas.

Cranach o Vello organizou un activo obradoiro, onde se realizaron múltiples pinturas relixiosas e mitolóxicas que repetían uns modelos fixos con lixeiras variantes. O anagrama da serpe alada incluíase en todas elas, máis como selo do taller que como garantía de autoría. Os dous fillos de Cranach, Lucas Cranach o Mozo e Hans Cranach (falecido prematuramente), colaboraron no obradoiro. En sinal de loito pola morte de Hans en 1537, o anagrama familiar modificouse, dispondo as ás da serpe cara a abaixo. Iso supón unha pista cronolóxica que permite diferenciar as obras realizadas antes e despois de tal data.

As obras de maior calidade da familia Cranach son as da primeira época, especialmente as anteriores aos anos en que ambos os fillos empezaron a colaborar. As de 1508-20 son relativamente escasas no mercado e acadan altos prezos. Aínda que Cranach o Vello foi moi prolífico, mantivo un nivel de calidade alto, cunha execución moi esmerada que requiría múltiples capas de pintura ao óleo aplicadas en finas veladuras. A partir da masificación do traballo no taller, as obras delatan unha execución máis esquemática, unha cor menos variada e un debuxo de contornos máis rectos.

 

Dunha fe relixiosa inicialmente católica, Cranach o Vello pasou a apoiar ferventemente o luteranismo, promovendo cos seus retratos e gravados a fama internacional de Martín Lutero e Philipp Melanchthon. Nalgúns gravados, Cranach pareceu ridiculizar o papa e a Casa de Habsburgo. Por mor da derrota das tropas protestantes ante Carlos V na batalla de Mühlberg (1547), o elector Xoán Federico I de Saxonia foi apresado e enviado ao exilio a Weimar, e Cranach acompañouno. En tales circunstancias o pintor faleceu no ano 1553.

Un espido feminino que representa unha Venus, que porta unha gargantilla e se cobre só cunha gasa transparente que leva nunha man, foi rexeitado pola compañía que administra o metro de Londres, porque podería ferir e ofender a sensibilidade dos usuarios do metro, especialmente os de cultura non europea pouco afeitos ás representacións de espidos. A pintura ía servir para anunciar a próxima exposición dedicada ao pintor renacentista alemán na Royal Academy. A exposición celebrouse do 8 de marzo ao 8 de xuño de 2008.^[6]

Lucas Cranach e o seu equipo elaboraron preto de 5000 obras de arte, das cales só se conservan unhas mil. O número total de obras é descoñecido, xa que non se emprendeu ningunha investigación para contalas.

•  
  Duque Henrique o Pío, 1514
•  
  Catarina de Mecklenburg, 1514
•  
  Sibila, 1530s
•  
  Emilia, c. 1535
•  
  Retrato dun príncipe saxón (posiblemente marido de Isabel de Hesse), c. 1517
•  
  Retrato dunha princesa saxoa (posiblemente a nora de Xurxo de Saxonia, Isabel de Hesse), c. 1517
•  
  Xoán Federico I, 1531
•  
  Sibila de Cleves, esposa de Xoán Federico I, 1526
•  
  Johannes Cuspinian, 1502
•  
  Esposa de Johannes Cuspinian, 1502
•  
  Lukas Spielhausen, 1532, Metropolitan Museum of Art
•  
  Retrato dun home, 1510, Gemäldegalerie, Berlín

•  
  O martirio de Santa Bárbara, 1510, Metropolitan Museum of Art
•  
  Dorotea, c. 1530
•  
  Xudit coa cabeza de Holofernes, 1530
•  
  Loita de Sansón co león, 1525
•  
  Filis e Aristóteles, 1530
•  
  Xustiza, 1537
•  
  Amantes, Fundación Bemberg, Toulouse
•  
  Eva, Museo Nacional, Wrocław
•  
  A ninfa da fonte (Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid).
•  
  Venus espida empregada como propaganda nun cartel e censurada.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Lucas Cranach o Vello

• Brinkmann, Bodo et al. (2007) Lucas Cranach Royal Academy of Arts, Londres, ISBN 1-905711-13-1
• Descargues, Pierre (1960). Lucas Cranach the Elder (en inglés). Londres: Oldbourne Press. OCLC 434642. 
• Friedländer, Max J.e Rosenberg, Jakob (1978) The Paintings of Lucas Cranach Tabard Press, Nova York ISBN 0-914427-31-8
• Heydenreich, Gunnar (2007) Lucas Cranach the Elder: Painting materials, techniques and workshop practice, Amsterdam University Press, ISBN 978-90-5356-745-6
• Koerner, Joseph Leo (2004) The reformation of the image University of Chicago Press, Chicago, ISBN 0-226-45006-6
• Moser, Peter (2005) Lucas Cranach: His Life, His World, His Pictures (traducido do alemán por Kenneth Wynne) Babenberg Verlag, Bamberg, Alemaña, ISBN 3-933469-15-5
• Nikulin, N (1976) Lucas Cranach, Masters Of World Painting, Aurora Art Publishers, Leningrado
• O'Neill, J (1987). The Renaissance in the North. New York: The Metropolitan Museum of Art. 
• Posse, Hans (1942) Lucas Cranach d. ä. A. Schroll & Co., Vienna OCLC 773554 (en alemán)
• Ruhmer, Eberhard (1963) Cranach (traducido do alemán por Joan Spencer) Phaidon, Londres, OCLC 1107030
• Schade, Werner (1980) Cranach, a Family of Master Painters (traducido do alemán por Helen Sebba) Putnam, Nova York, ISBN 0-399-11831-4
• Sören Fischer (2017): Gesetz und Gnade: Wolfgang Krodel d. Ä., Lucas Cranach d. Ä. und die Erlösung des Menschen im Bild der Reformation, Kleine Schriften der Städtischen Sammlungen Kamenz, Band 8, Kamenz 2017, ISBN 978-3-910046-66-5
• Stepanov, Alexander (1997) Lucas Cranach the Elder, 1472–1553 Parkstone, Bournemouth, Inglaterra, ISBN 1-85995-266-6

• cranach.net Containing more than 15000 images and 6000 research documents, collaborative project by about 60 international art historians
• Cranach Digital Archive (cda) Containing images and research information, collaborative project by 26 international galleries
• Fifteenth- to eighteenth-century European paintings: France, Central Europe, the Netherlands, Spain, and Great Britain, a collection catalog fully available online as a PDF, which contains material on Lucas Cranach the Elder (cat. no. 9)
• Prints & People: A Social History of Printed Pictures, an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art (fully available online as PDF), which contains material on Lucas Cranach the Elder (see index)
• Discussion of Portrait of Martin Luther by Janina Ramirez and Peter Stanford: Art Detective Podcast, 26 de abril de 2017
• Cranach map of Palestine, 1508 or 1515. Eran Laor Cartographic Collection, the National Library of Israel
• Waterman, Joshua P. (2018). "Portrait of Joachim II of Brandenburg by Lucas Cranach the Elder (cat. 739)". The John G. Johnson Collection : a history and selected works. [Philadelphia, P.A.] ISBN 978-0-87633-276-4. OCLC 1042192763.