Lacértidos

A familia foi descrita en 1811 polo zoólogo, especializado en herpetoloxía, e taxónomo alemán Nicolaus Michael Oppel.^[8][9]

O nome científico Lacertidae está formado sobra a base do xénero tipo, Lacerta coa adición do sufixo do latín científico -idae, propio dos nomes das familias de animais.

Ademais do nome actualmente válido, a familia coñeceuse tamén polos sinónimos (ambos nomes de subfamilias):

• Lacertinae Oppel, 1811
• Gallotiinae Cano, Báez, López-Jurado & Ortega, 1984

A clasificación en subfamilias, tribos e xéneros dada aquí segue a presentada por Arnold et al., 2007, baseada en análises filoxenéticas.^[10]

Familia Lacertidae Oppel, 1811

• Subfamilia Gallotiinae Cano, Baez, López-Jurado & Ortega, 1984 (Galotiinos)
  • Xénero Gallotia (8 especies)
  • Xénero Psammodromus (6 especies; en Galicia viven P. hispanicus e P. manuelae - ou algirus-)
• Subfamilia Lacertinae Oppel, 1811 (Lacertinos)
  • Tribo Eremiadini Shcherbak, 1975 (Eremiadininos)
    • Xénero Acanthodactylus (42 especies; en Galicia vive A. erythrurus)
    • Xénero Adolfus (6 especies)
    • Xénero Australolacerta (1 especie)
    • Xénero Congolacerta (2 especies)
    • Xénero Eremias (37 especies)
    • Xénero Gastropholis (4 especies)
    • Xénero Heliobolus (4 especies)
    • Xénero Holaspis (2 especies)
    • Xénero Ichnotropis (6 especies)
    • Xénero Latastia (10 especies)
    • Xénero Meroles (8 especies)
    • Xénero Mesalina (19 especies)
    • Xénero Nucras (11 especies)
    • Xénero Ophisops (10 especies)
    • Xénero Pedioplanis (13 especies)
    • Xénero Philochortus (7 especies)
    • Xénero Poromera (1 especie)
    • Xénero Pseuderemias (7 especies)
    • Xénero Scapteira (1 especie)
    • Xénero Tropidosaura (4 especies)
  • Tribo Lacertini Oppel, 1811 (Lacertininos)
    • Xénero Algyroides (4 especies)
    • Xénero Anatololacerta (4 especies)
    • Xénero Apathya (2 especies)
    • Xénero Archaeolacerta (1 especie)
    • Xénero Atlantolacerta (1 especie)
    • Xénero Dalmatolacerta (1 especie)
    • Xénero Darevskia (34 especies)
    • Xénero Dinarolacerta (2 especies)
    • Xénero Hellenolacerta (1 especie)
    • Xénero Iberolacerta (8 especies; en Galicia vive I. galani)
    • Xénero Iranolacerta (2 especies)
    • Xénero Lacerta (8 especies; en Galicia viven L. schreiberi e o L. bilineata)
    • Xénero Omanosaura (2 especies)
    • Xénero Parvilacerta (2 especies)
    • Xénero Phoenicolacerta (4 species)
    • Xénero Podarcis (23 especies; en Galicia viven P. bocagei, P. hispanica e P. muralis)
    • Xénero Scelarcis (1 especie)
    • Xénero Takydromus (23 especies)
    • Xénero Timon (6 especies; en Galicia vive T. lepidus)
    • Xénero Vhembelacerta (1 especie)
    • Xénero Zootoca (1 especie, que vive en Galicia, Zootoca vivipara).

As relacións filoxenéticas entre os xéneros dos lacértidos móstranse no seguinte cladograma, segundo Arnold et al., (2007).^[10]

Nota: Nesta árbore pódese apeciar a proximidade entre os xéneros Lacerta e Timon, o que explica que as especies deste último estivesen tantos anos incluídos no primeiro. (Ver ambos os artigos destes xéneros).

Os lacértidos son especies de pequeno (lagartas) ou mediano tamaño (lagartos). A maioría delas miden menos de 9 cm de longo, sen contar a cola, aínda que o lagarto arnal pasa dos 15 cm, e a especie máis grande viva, Gallotia stehlini, chega aos 46 cm, e algunhas especies extintas eran aínda meirandes. Son principalmente insectívoros.^[11]

Unha excepción é Meroles anchietae, que é unha pequena lagarta que come regularmente sementes, e vive no deserto do Namib (Namibia) e o suroeste de Angola.^[12]

Todos son moi similares en forma, con corpos delgados e longas colas, pero teñen patróns moi variados de coloración, mesmo entre poboacións da mesma especie. As súas escamas son grandes na cabeza, que a miúdo ten osteodermos, e son pequenas e granulares no dorso, e rectangulares no ventre. A maioría das especies son sexualmente dimórficas, e os machos e femias adoitan ter coloracións diferentes, e as femias son normalmente de menor tamaño que os machos.^[11]

A maioría das especeis son ovíparas, pero tamén hai casos de ovoviviparismo e viviparismo. Polo menos oito especies que viven no Cáucaso son partenoxenéticas,^[13][14] e tres especies dan á luz as crías, como algunhas poboacións da lagarta das brañas (Zootoca vivipara), especie presente en Galicia.^[11][15]

As especies europeas e maditerráneas viven principalmente en bosques e matogueiras.^[11]

As especies dos xéneros Eremias e Ophisops substitúenas nos hábitats de praderías e desertos de Asia.^[16]

As especies africanas viven xeralmente en zonas rochosas e áreas áridas.^[16]

Holaspis é un dos poucos xéneros arborícolas, e unha das súas dúas especies, Holaspis guentheri, é planadora (aínda que non é moi habilidosa), xa que usa a súa longa cola e corpo aplanado como un plano aerodinámico para lanzarse a planar desde as árbores.^[16]

• Cano, J.; M. Baez, L. F. López-Jurado & G. Ortega(1984): "Karyotype and Chromosome Structure in the Lizard, Gallotia galloti in the Canary Islands". Journal of Herpetology 18 (3): 344-346.
• Galán Regalado, Pedro e Fernández Arias, Gustavo (1993): Anfibios e réptiles de Galicia. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 84-7507-722-6.
• Oppel, N. M. (1811): Die Ordnungen, Familien und Gattungen der Reptilien, als Prodrom einer Naturgeschichte derselben. München: J. Lindauer (Texto completo).

• Saurópsidos
• Escamosos
• Lacertilios
• Escincomorfos
• Lista de réptiles de Galicia

• The Reptile Database, Familia Lacertidae en The Reptile Database (en inglés).
• Lacertidae na ADW.
• Lacertidae na EOL.
• Cyber lizard
• Herpetocultura de Lacertidae