Seillean
| Seillean | |
| |
| Seillean (Apis mellifera) | |
| Rangachadh saidheansail | |
| Rìoghachd | Animalia |
| Fìleam | Arthropoda |
| Clas | Insecta |
| Òrdugh | Hymenoptera |
| Gèineas | Anthophila |
| Ainm saidheansail | |
|---|---|
| Apiformes Denis Brothers (1975) | |
Tha an seillean na mheanbh-fhrìde sgiathach aig am bheil dlùth-cheangail ri connspeachan agus seanganan. Tha mu 20 000 seòrsaichean foillsichte de sheilleanan air feadh an t-saoghail ann an 9 teaghlaichean aithnichte. Gheibhear air feadh na cruinne iad, ach a-mhàin Antarctica.
Tha 18 diofar sheòrsaichean de sheillean ri lorg ann an Alba. Tha iad uile ag ithe poilean agus neactar bho fhlùraichean. Tha iad cudthromach gus bàrr agus flùraichean fhiadhaich a phoileanadh. Ann am Breatainn ge-tà, tha àireamh nan seilleanan a' sìor lùghdachadh ri linn 's gum bheil pàircean feòir, boglaichean agus callaidean a' fàs tearc. Chan urrainn don t-seillean thighinn beò gun fhlùraichean.
An Seillean Mòr Buidhe (Bombus Distinguedas)
deasaich'S e an seillean mòr buidhe a th' anns a' chunnart as motha san àm seo. B' àbhaist gun robh iad rim faotainn air feadh Bhreatainn gu lèir ach a-nis chan fhaighear lorg orra ach ann an Alba - anns na h-Eileanan Siar, Sealltainn, Arcaibh agus cladach an iar-thuath. Gheibhear an fheadhainn a tha a' mairsinn beò air croitean agus tèarmainn nàdair. 'S e an rud as motha a nì feum dhan t-seillean mhòr bhuidhe gum bheil blàthan pailt eadar a' Chèitean agus an t-Sultain gu h-àraidh an t-seamrag dhearg fiatghal agus an cnapan dubh. Gheibhear na flùraichean seo air croitean air machair am bitheantas, mar eisimpleir, air machair Uibhist.[1]
Saoghal an t-seillein
deasaichTha ban-rìgh anns gach sgeap, a' riaghladh agus a' cumail òrduigh am measg nan seilleanan. Cha leum sgeap mur falbh i air an ceann, agus ma gheibh i bàs fàsaidh na seilleanan mall nan obair, agus thèid iad mu dheireadh gu neoini.
Tha trì seòrsa sheilleanan a' gabhail còmhnaidh anns gach sgeap; 's iad sin na seilleanan òga; na seilleanan dìomhain, agus a' bhan-rìgh.
Rè an t-samhraidh tha na seilleanan òga ro-ghnìomhach, a dhèanamh suas chìrean agus gan lìonadh le mil; ach tha na seilleanan dìomhain a' fantainn an còmhnaidh san sgeap, agus ag òl na meala a tha a' chuid eile a' tional. Obraichidh an seillean gu dìcheallach air feadh an t-samhraidh chum gum bi pailteas aige air feadh a' gheamhraidh.
Aig deireadh an t-samhraidh, nuair a tha a' chìr-mheala làn, agus an obair thairis, tha na seilleanan dìomhain air an tilgeadh a-mach le càch bhon sgeap, agus air am marbhadh, no air am fàgail gu bàsachadh le fuachd agus le gort.
Anns an earrach, tha a' bhan-rìgh a' tighinn a-mach bho chadal a' gheamhraidh an dèidh dhith bhith ri cuplachadh rè an t-samhraidh. Ithidh i poilean, agus neactar bho fhlùraichean mar blàth an t-seilich, bròg na cuthaige agus an fheanntag bhàn. An uairsin, leumaidh an sgeap gu lèir le a' bhan-rìgh air an ceann a' siubhal gu ruige ionad dorch tioram. Ma dh'fhaoidte gun gabh iad sealbh air seann toll radain. Tha caochladh ann an àireamh nan seilleanan a tha an còmhnaidh anns an nead, no sgeap; ach 's dualtach dha bhith a' fàs gus am bi còrr is ceud seilleanan-obrach ann ro thoiseach an t-samhraidh. Togaidh iad ban-rìgh ùr agus seilleanan fireann mus fàg iad an nead airson cuplachadh. Thig bàs air an t-seann bhan-rìgh as t-fhoghar agus air na seilleanan eile uile mar an ceudna ri linn an t-sìde fhuar. Grodaidh an seann nead an uairsin.
An Seillean ann am bàrdachd
deasaichTha an seillean a' faotainn molaidh mòr bhon bhàrd, Donnchadh Bàn Mac an t-Saoir, a rinn òran don t-samhradh.
"'S e gu striteach, riabhach, ciar-cheannach
Breac buidhe, stiallach, srian-bhallach,
Gobach, dubhanach, riasgach, iargalta,
Ri gnìomh gu dian mar thuathanach."[2]
Iomraidhean
deasaich- ↑ Dualchas Nàdair na h-Alba
- ↑ Gun urra (18mh dhen Iuchar 1894): “Na Seilleinean,” ann an: Mac-Talla, leabhar 3, àir. 7, td. 1. Air a thogail 22mh dhen Iuchar 2024.