Robert Louis Stevenson

Rugadh Robert Louis Stevenson ann an Dùn Èideann, mac do Thomas Stevenson (1818–1887), neach-togail thaighean-solais, agus a bhean Margaret Isabella Balfour (1829–1897).^[1] Bha broilleach lag aig a mhàthair, agus bha Stevenson tinn gu tric na ghille agus na inbheach. Anns an t-Sultain 1867, thòisich e ionnsachadh innleadaireachd ann an Oilthigh Dhùn Èideann, ach cha robh ùidh aige anns a' chuspair, agus bho 1871 lean e cùrsa gus a bhith na fhear-lagha.^[1] Chrìochnaich e an t-ionnsachadh sin anns an Iuchar 1875, ach cha robh e ag obair na fhear-lagha riamh; bha e a' siubhal agus a' sgrìobhadh an àite sin.

Ann an Grez ann an 1876, thachair e ri Fanny Van de Grift Osbourne (1840 - 1914, a rugadh ann an Indianapolis, bean do Samuel Osbourne nuair a choinnich e rithe), agus thuit e ann an gaol leatha an ath bhliadhna, nuair a thachair iad ri chèile a-rithist san Fhraing.^[1] As dèidh dhi tilleadh a Shan Francisco ann an 1878, lean e gu Aimearaga i ann an 1879. Shiùbhail e ann am bàta gu Eabhraig Nuaidh agus an uair sin air trèana thar na dùthcha gu San Francisco agus sìos gu Monterey far an robh Fanny.^[1] Bha an turas sin dona airson a shlàinte, agus aig àmannan, bha e faisg air a bhàs. Air 19 Cèitean 1880 phòs e Fanny ann an San Francisco agus anns an Lùnastal dhen bhliadhna thill iad gu Breatainn.^[1]

Eadar 1880 agus 1887 bha Stevenson an tòir air aimsir a bhiodh freagarrach air a dhroch shlàinte, a' cur seachad na geamhraidhean ann an Alba agus Sasainn agus na samhraidhean anns a' Fhraing. Bhon Iuchar 1888, bha e a' seòladh a' Chuan Shèimh, a' cur seachad cuid mhòr den àm aige ann an diofar eileanan, m.e. Hawaii, Gilbert Islands, Tahiti, Sealan Nuadh agus Samoa. Ann an 1890, cheannaich e 400 acair ann an Upolu, Samoa, agus dh'fhuirich e anns a' bhaile Vailima. Fhuair e ainm Samoa Tusitala agus chaidh e an sàs anns a' phoileataigs ionadail. Chaochail e anns an Dùbhlachd 1894, aois dà fhichead 's a dhà.

Thòisich Stevenson sgeulachdan a sgrìobhadh is e fhathast na ghille òg. Nochd a' chiad fhoillsechadh aige, The Pentland Rising: a Page of History, 1666, an clò nuair a bha e 16 bliadhna a dh'aois (dh'fhoillsich athair an leabhran). B' e a' chiad rud air an d' fhuair e airgead an aiste Roads, agus ann an 1868, sgrìobh e a chiad leabhar, An Inland Voyage. 'S e sin leabhar mu dheidhinn siubhail ann an curach Innseanach a rinn e anns an Fhraing agus a' Bheilg dà bhliadhna roimhe sin.

Sgrìobh Stevenson air an turas aige anns an Fhraing anns an leabhar Travels with a Donkey in the Cévennes (1879), agus air na siùbhlaichean a rinn e ann an Aimearaga, far an robh e a' leantainn a bhean ri teachd, Fanny Vandegrift Osbourne, ann an The Amateur Emigrant (tiotal buileach: The Amateur Emigrant from the Clyde to Sandy Hook, air a sgriobhadh ann an 1879-80, ach air fhoillseachadh ann an 1895, aon bhliadhna an dèidh a bhàis), Across the Plains (1892) agus The Silverado Squatters (1883, mu dheidhinn siùbhlaichean mìos nam pòg aca).

An dèidh do Stevenson tilleadh dhan Roinn-Eòrpa, sgrìobh e na sgeulan a b' fheàrr aige: Treasure Island, a' chiad nobhail gu math ainmeil aige, a chaidh fhoillseachadh eadar 1881-82 ann an iris cloinne agus ann an 1883 mar leabhar; Kidnapped (1886), far an do sgrìobh e mu dheidhinn Murt na h-Apann; The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde (1886), sgeulachd cho soirbheachail gun do dh'fhàs ainm a ghaisgeach pàirt a' chànain, ann an 1886 cuideachd; agus cruinneachadh sgeulachdan goirid The Merry Men and Other Tales and Fables ann an 1887. A bharrachd air sin sgrìobh e bàrdachd: dh'fhoillseachadh Underwoods, cruinneachadh dàin anns a' Bheurla Ghallda, ann an 1887.

Thòisich e cuideachd The Master of Ballantrae aig an àm sin ach chuir e crìoch air fhad 's a bha e a' seòladh timcheall a' Chuain Shèimh. Ann an Samoa, sgrìobh e Catriona, nobhail a bha a' leantainn Kidnapped, agus Island Nights' Entertainments. Chaidh an dà chuid fhoillseachadh ann an 1893. Aig àm a bhàis, bha e ag obair air an nobhail Weir of Hermiston.

Anns a' chiad leth den 20mh linn cha robh e còrd gu math ris na luchd-sgrùdaidh, ach tha e measail a-rithist an-diugh, agus bha mòr-chòrdte am measg nan leughadairean rè an ama. Tha e an 25mh sgrìobhadair eadar-theangaichte anns an t-saoghal, roimhe Charles Dickens no Edgar Allan Poe.

• Stevenson, R.L. 1957. 'An Cianalas (Longing)'. e-th. le Iain MacArthur, Gairm 21, td 27.

• Stevenson, R.L. 1966. Daibhidh Balfour, e-th. le Ruaraidh Moireasdan (Steòrnabhagh: Pàipear-naidheachd Steòrnabhaigh)

• sgeulachd goirid air a tharraing on sgeulachd 'Fo Bhrùid' le sreath dhealbhan air gach duilleig.

• MacDhòmhnaill, Iain, Alan Grant, & Cam Kennedy. 2007. Fo Bhrùid. (Lannraig Nuadh: Waverley) ISBN: 9781902407432

• riochd an sgeòil le Alan Grant; na dealbhan le Cam Kennedy; a' Ghàidhlig le Ian MacDhòmhnaill

• Crichton, Torcuil. 2010. Fo Bhrùid. (Steòrnabhagh: Stòrlann) ISBN: 978-1-907054-39-6

• Ath-innse dhen sgeulachd air a tarraing dhan ficheadamh linn agus 'Ailean Breac' a-nise Khaleel.

• Fo Bhrùid, e-leabhar le 'Giglets ann an Gàidhlig'. Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig & Comhairle nan Leabhraichean. Deasachadh ùr le dealbhan agus bhideo.

• Stevenson, R.L. 1966. Eilean an Ionmhais, e-th. le Ruaraidh Moireasdan (Steòrnabhagh: Pàipear-naidheachd Steòrnabhaigh)

• air a tharraing on sgeulachd 'Treasure Island', eadar-theangaichte le Ruaraidh Moireasdan le sreath dhealbhan air gach duilleig.

• Stevenson, R.L. 2010. Eilean an Ionmhais, e-th. le Eòin G. MacFhionghuin, Dòmhnull MacFhionghuin; deas. le Trueman MacMhathain.

• Eilean an Ionmhais, e-leabhar le 'Giglets ann an Gàidhlig'. Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig & Comhairle nan Leabhraichean. Deasachadh ùr le dealbhan agus bhideo.

• MacDhòmhnaill, Iain, Alan Grant, & Cam Kennedy. 2008. Gnothach Annasach an Dr Jekyll is Mhgr Hyde. (Lannraig Nuadh: Waverley) ISBN: 9781902407586

• riochd an sgeòil le Alan Grant; na dealbhan le Cam Kennedy; a' Ghàidhlig le Ian MacDhòmhnaill

• Dr Jekyll agus Mgr Hyde, e-leabhar le 'Giglets ann an Gàidhlig'. Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig & Comhairle nan Leabhraichean. Deasachadh ùr le dealbhan agus bhideo.

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3 1.4} Mehew, Ernest ⁊ Oxford Dictionary of National Biography (Sultain 2014): “Stevenson, Robert Louis (1850-1894)” (Beurla). Oxford University Press. Air a thogail 12mh dhen t-Samhain 2016.

• Làrach-lìn RLS
• Robert Louis Stevenson aig Project Gutenberg