Nicolaus Copernicus

Nicolaus Copernicus
	;
Beathaisnéis
Breith	(gml) Niklas Koppernigk ; 19 Feabhra 1473; Toruń (Royal Prussia)
Bás	24 Bealtaine 1543 ; 70 bliana d'aois; Frombork (Royal Prussia)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Stróc)
Áit adhlactha	Archcathedral Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint Andrew in Frombork (en)
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Caitliceachas agus an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Ferrara - Doctor of Canon Law (en) (1503 (Féilire Ghréagóra)–1503 (Féilire Ghréagóra)); Ollscoil Padua (1501 (Féilire Ghréagóra)–1503 (Féilire Ghréagóra)); Ollscoil Bhologna (1496 (Féilire Ghréagóra)–1500 (Féilire Ghréagóra)); Ollscoil Jagiellonian (1491 (Féilire Ghréagóra)–1495 (Féilire Ghréagóra))
Comhairleoir dochtúireachta	Domenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Áit chónaithe	Toruń; Frombork; Kraków; Padua; Bologna
Teanga dhúchais	an Mheán-Ghearmáinis Íochtarach
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Réalteolaíocht, matamaitic, meicnic agus eacnamaíocht
Suíomh oibre	Frombork
Gairm	réalteolaí, dochtúir leighis, aistritheoir, taidhleoir, scríbhneoir, canónach, fealsamh, scoláire dlí, saineolaí dlí, fisiceoir, eacnamaí, matamaiticeoir, canon (en)
Fostóir	Ollscoil Padua ; Ollscoil Jagiellonian
Spéis aige/aici i	Réalteolaíocht
Mac/iníon léinn de chuid	Antonio Urceo, Albert Brudzewski, Domenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Mac/iníon léinn	Georg Joachim Rheticus
Faoi thionchar	Arastarchas as Samas, Martianus Capella, Domenico Maria Novara da Ferrara, Tolamaes, Arastatal, Mohammed ibn Jābir al-Harrānī al-Battānī agus Nasir al-Din al-Tusi
Teangacha	Laidin na hAthbheochana, an Mheán-Pholainnis, an Mheán-Ghearmáinis Íochtarach, an Ghréigis, an Laidin agus an Pholainnis
Saothar
	Saothar suntasach Commentariolus (en) ; (1543) De revolutionibus orbium coelestium (en) ;
Mac léinn dochtúireachta	Georg Joachim Rheticus
Teaghlach
Athair	Niklas Koppernigk agus Barbara Koppernigk
	Gradam a fuarthas (1995) International Space Hall of Fame (en) ;
	Síniú

Ileolaí de chuid na hAthbheochana ab ea Nicolaus Copernicus (Gaeilge:Nioclás Copairnic; Polainnis:Mikołaj Kopernik; Gearmáinis: Nikolaus Kopernikus; 19 Feabhra 1473 – 24 Bealtaine 1543), a bhí gníomhach mar mhatamaiticeoir, réalteolaí, agus canóin Chaitliceach, a chuir samhail den chruinne le chéile a chuir an Ghrian seachas an Domhan ina lár.

Saolaíodh é in Torún na Polainne.

Deirtear gur chuir a leabhar De revolutionibus orbium coelestium (I dtaobh Imrothlú na Sféar Neimhe 1543)^[1] tús leis an réalteolaíocht nua-aimseartha. Luaitear an leabhar seo agus Principia Newton mar bhunús na réabhlóide eolaíochta.^[2]

"Is faoina ainm Laidinithe, Nicolaus Copernicus, is fearr atá aithne againn ar an réalteolaí Polannach úd ar na saolta seo agus is minic go dtagraítear do shloinne Copernicus d’fhonn athrú ollmhór ar bith a chur in iúl leis an nath ‘réabhlóid Choparnaiceach’."^[3]

Níor éirigh le Copairnic a theoiricí a fhoilsiú go raibh sé aosta go leor, de bhrí go raibh eagla air roimh na húdaráis eaglasta sa Róimh.

Teoiricí

Ba é an chéad eolaí é a d'fhógair an córas héilealárnach, teoiric a deir go dtéann an domhan agus pláinéid eile an ghrianchóras timpeall na gréine. Is é a chruthaigh go rothlaíonn an domhan agus go dtimpeallaíonn an domhan is na pláinéid eile sa ghrianchóras an ghrian féin. Luaitear an córas héilealámach seo mar chóras Copemicus. Roimhe sin, creideadh gurbh é an domhan lár na cruinne agus go raibh gach rinn eile ag dul ina thimpeall.

Tagairtí

↑ nó "na Sféar Neamhaí"
↑ Hussey, Matt (2011). "[httpː//www.coisceim.ie Fréamh an Eolais]". Curtha i gcartlann 2020-11-12 ar an Wayback Machine
↑ [http://www.beo.ie/alt-a-bhfuil-i-ndan-duinn.aspx AR NA SAOLTA SEO A bhFuil i nDán Dúinn]

[1] ó "na Sféar Neamhaí"

[2] Hussey, Matt (2011). "[httpː//www.coisceim.ie Fréamh an Eolais]". Curtha i gcartlann 2020-11-12 ar an Wayback Machine

[3] [http://www.beo.ie/alt-a-bhfuil-i-ndan-duinn.aspx AR NA SAOLTA SEO A bhFuil i nDán Dúinn]

[1]

[2]

[3]

Beathaisnéis

Breith	(gml) Niklas Koppernigk 19 Feabhra 1473 Toruń (Royal Prussia)
Bás	24 Bealtaine 1543 70 bliana d'aois Frombork (Royal Prussia)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Stróc)
Áit adhlactha	Archcathedral Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint Andrew in Frombork ^(en)




Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Caitliceachas agus an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Ferrara - Doctor of Canon Law ^(en) (1503 ^{(Féilire Ghréagóra)}–1503 ^{(Féilire Ghréagóra)}) Ollscoil Padua (1501 ^{(Féilire Ghréagóra)}–1503 ^{(Féilire Ghréagóra)}) Ollscoil Bhologna (1496 ^{(Féilire Ghréagóra)}–1500 ^{(Féilire Ghréagóra)}) Ollscoil Jagiellonian (1491 ^{(Féilire Ghréagóra)}–1495 ^{(Féilire Ghréagóra)})
Comhairleoir dochtúireachta	Domenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Áit chónaithe	Toruń Frombork Kraków Padua Bologna
Teanga dhúchais	an Mheán-Ghearmáinis Íochtarach
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Réalteolaíocht, matamaitic, meicnic agus eacnamaíocht
Suíomh oibre	Frombork
Gairm	réalteolaí, dochtúir leighis, aistritheoir, taidhleoir, scríbhneoir, canónach, fealsamh, scoláire dlí, saineolaí dlí, fisiceoir, eacnamaí, matamaiticeoir, canon ^(en)
Fostóir	Ollscoil Padua Ollscoil Jagiellonian
Spéis aige/aici i	Réalteolaíocht
Mac/iníon léinn de chuid	Antonio Urceo, Albert Brudzewski, Domenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Mac/iníon léinn	Georg Joachim Rheticus
Faoi thionchar	Arastarchas as Samas, Martianus Capella, Domenico Maria Novara da Ferrara, Tolamaes, Arastatal, Mohammed ibn Jābir al-Harrānī al-Battānī agus Nasir al-Din al-Tusi
Teangacha	Laidin na hAthbheochana, an Mheán-Pholainnis, an Mheán-Ghearmáinis Íochtarach, an Ghréigis, an Laidin agus an Pholainnis
Saothar
Saothar suntasach Commentariolus ^(en) (1543) De revolutionibus orbium coelestium ^(en)
Mac léinn dochtúireachta	Georg Joachim Rheticus
Teaghlach
Athair	Niklas Koppernigk agus Barbara Koppernigk
Gradam a fuarthas (1995) International Space Hall of Fame ^(en)
Síniú