Louis XIV na Fraince

Louis XIV na Fraince
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(fr) Louis XIV
Beathaisnéis
Breith	5 Meán Fómhair 1638; Château de Saint-Germain-en-Laye, An Fhrainc
Bás	1 Meán Fómhair 1715 ; 76 bliana d'aois; Pálás Versailles, An Fhrainc
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Morgadh)
Áit adhlactha	Baisleac de Saint-Denis
Louis XV na Fraince
	14 Bealtaine 1643 – 1 Meán Fómhair 1715 ; ← Louis XIII na Fraince – Louis XV na Fraince →
15 Comh-Phrionsa na Fraince
	14 Bealtaine 1643 – 1 Meán Fómhair 1715 ; ← Louis XIII na Fraince – Louis XV na Fraince → ; In éineacht le: Pau Duran (en) , Llorenç Barutell i Puigmarí (en) , Juan Manuel de Espinosa, Melcior de Palau i Boscà, Pedro de Copons i de Teixidor (en) , Joan Baptista Desbach i Martorell, Oleguer de Montserrat i Rufet, Francesc Julià Cano i Thebar (en) , Simeó de Guinda i Apeztegui (en)
Faisnéis phearsanta
Idé-eolaíocht pholaitíochta	Absalóideachas
Reiligiún	Caitliceachas
Áit chónaithe	Pálás Versailles
Teanga dhúchais	an Fhraincis
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, monarc, aisteoir, bailitheoir ealaíne, státaire
Tréimhse ama	France in the early modern period (en)
Ball de	New Monarchs (en)
Teangacha	An Fhraincis agus an Spáinnis
Eile
Teideal uasal	Louis XV na Fraince
Teaghlach	Teaghlach Bourbon (An Fhrainc) agus Teach na mBúrbónach
Céile	Maria Theresa na Spáinne (1660–1683), bás a c(h)éile; Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon (1683, 1684–1715)
Páirtí	Louise de La Vallière ; Catherine Charlotte de Gramont ; Anne-Madeleine de Conty d'Argencourt ; Bonne de Pons d'Heudicourt ; Anne de Rohan-Chabot ; Isabelle de Ludres ; Olympia Mancini ; Catherine Bellier ; Marie Mancini ; Madame de Montespan ; Claude de Vin des Œillets ; Marie Angélique de Scorailles
Páiste	Louis, Grand Dauphin; ( Maria Theresa na Spáinne); Louise de Maisonblanche; ( Claude de Vin des Œillets); Marie Anne de Bourbon; ( Louise de La Vallière); Louise Marie Anne de Bourbon; ( Madame de Montespan); Louis César, Cunta Vexin; ( Madame de Montespan); Charles de La Baume Le Blanc; ( Louise de La Vallière); mac anaithnid Bourbon; ( Madame de Montespan); Philippe de Bourbon; ( Louise de La Vallière); mac anaithnid (?); ( Marie Angélique de Scorailles); iníon anaithnid de Bourbon; ( Madame de Montespan); Louis, Cunta Vermandois; ( Louise de La Vallière); Louise Françoise de Bourbon; ( Madame de Montespan); Philippe Charles, Diúc Anjou; ( Maria Theresa na Spáinne); Marie Thérèse, Madame Royale; ( Maria Theresa na Spáinne); Louis Auguste, Diúc Maine; ( Madame de Montespan); Banphrionsa Anne Élisabeth na Fraince; ( Maria Theresa na Spáinne); Louis François, Diúc Anjou; ( Maria Theresa na Spáinne); Banphrionsa Marie Anne na Fraince; ( Maria Theresa na Spáinne); Françoise Marie de Bourbon; ( Madame de Montespan); Louis Alexandre, Cunta Toulouse; ( Madame de Montespan)
Athair	Louis XIII na Fraince agus Anne na hOstaire
Siblín	Philippe, Diúc Orléans
Croineolaíocht
1649	an Chéad Chomaoineach (Church of Saint Eustache (en) )
	Gradam a fuarthas Ord an Spioraid Naoimh; Ord Saint-Michel; Order of Saint Louis (en) ;
	Síniú

B'é Laoiseach XIV nó mar is fearr aithne air, an "Grian-Rí"^[1] (nó Louis-Dieudonné) (5 Meán Fómhair, 1638 – 1 Meán Fómhair, 1715) Rí na Fraince agus Rí Navarre ón 14 Bealtaine 1643 go lá a bháis.

Thugtaí

"an Grian-Rí" (Le Roi Soleil as Fraincis) nó
Louis Mór (Louis le Grand) nó
An Monarc Mór (Le Grand Monarque)

ar Louis.

Chaith sé dhá bhliain déag is trí scór sa ríchathaoir, ní b'fhaide ná aon mhonarc eile san Eoraip ag an am.

Tús a Shaoil

Bhí sé ina Rí sular shlánaigh sé cúig bliana d'aois, ach ní bhfuair sé cumhachtaí an Rí i ndáiríre sular cailleadh an Príomh-Aire Jules Mazarin sa bhliain 1661.

Reiligiún agus Cogaí

Is iomaí cogadh a chuir Louis XIV, cosúil leis an gCogadh Franc-Ollannach, Cogadh Léig Augsburg, agus Cogadh Chomharbas na Spáinne. Chaill na hÚgónaigh a gceart nuair a chealaigh Louis XIV in 1685 Fógra Nantes (1598).^[2]

Ach bhí cúrsaí an-chasta ann ar fad.^[3] Bhí an cogadh in Éirinn sna 1690idí ina chuid de choimhlint níos mó san Eoraip chun cur i gcoinne Louis XIV arbh é an rialtóir ba chumhachtaí san Eoraip é an tráth sin. Bhí Liam ag troid ar son cúis Phrotastúnach ós rud é go raibh sé ag cur i gcoinne Louis, a cheap gur rialtóir mór Caitliceach é féin agus go raibh sé i gcoinne an Phrotastúnachais. Ach bhí Pápa na Róimhe, a bhí i gcoimhlint le Louis an tráth sin, i measc lucht tacaíochta Liam.

Bás

Tháinig iscéime ar Louis agus fuair sé bás ar 1 Meán Fómhair 1715. Is éard a dúirt sé agus é ag fáil bháis ná: Tá mé ag imeacht anois, ach mairfidh an Stát i gcónaí (Fraincis: Je m'en vais, mais l'État demeurera toujours).

Tagairtí

↑ ""an Grian-Rí"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2019-09-01.
↑ Comhar (Iúil 2010). "Le Curé d'Ars. Comhar 70 (7), lch 18-19. Réamonn Ó Muireadhaigh.". Dáta rochtana: 2019.
↑ 100objects.ie. "King Williams Gauntlets". Dáta rochtana: 2019.

[1] ""an Grian-Rí"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2019-09-01.

[2] Comhar (Iúil 2010). "Le Curé d'Ars. Comhar 70 (7), lch 18-19. Réamonn Ó Muireadhaigh.". Dáta rochtana: 2019.

[3] 100objects.ie. "King Williams Gauntlets". Dáta rochtana: 2019.

[1]

[2]

[3]