Cenél nEógain

Géag de chuid Uí Néill an Tuaiscirt ba ea Cenél nEógain. Eógan mac Níall Noígíallach ba ea a shinsear, mar a maíodh. Ar dtús, bhíodh siad lonnaithe in Inis Eoghain, agus a phríomhchathair ag Aileach i gContae Dhún na nGall an lae inniu. Faoi bhrú a ngaol, Cenél Conaill, bhogadar de réir a chéile soir i gcontaetha Thír Eoghain agus Contae Dhoire isteach, ag brú na gCruithne soir thar an mBanna, agus ag briseadh isteach ar na hOirialla taobh thiar de Loch nEathach.

Faoin 11ú haois, bhí a n-ionad cumhachta bogtha as Aileach go dtí Tulaigh Óg lasmuigh den Chorr Chríochach, Contae Thír Eoghain. Faoin 12ú haois, bhí Inis Eoghain cloíte ag Cenél Chonaill. Ba chuma le Cenél nEógain, ámh, óir go raibh ríocht chumhachtach bunaithe acu darbh ainm Tír Eoghain, ag a mhéad is mó ann Chuntar Thír Eoghain, chomh maith le codanna de chontaetha Dhoire, Dhún na nGall, Fhear Manach, Mhuineachán agus Ard Mhacha.

Seo a leanas liosta de phríomhchlanna Cenél nEógain:

██ clann Ghaelach
██ clann Albach

Clann Néill

Tá an sloinne Ó Néill fréamhaithe ó Niall Glúndub, ach tá Clann Néill ainmnithe as a sheanathair Niall Caille. Ba iad muintir Uí Néill agus Mhic Lachlainn, de shliocht an ghéaga seo, ina bpríomhchlanna Cenél nEógain. Chloígh Uí Néill Mhic Lachlainn ámh sa bhliain 1241 ach tháinig Uí Néill ina n-aonar chun cinn sa Cineál.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Néill (Ruadh)	Ruadh Ó Néill		Tír Eoghain	Deartháir Aodh Dubh Ó Néill, rí Uladh, ba ea Niall Ruadh, rí Thír Eoghain
Mac Lochlainn		Loch-lann/tír (iarthar na hIorua)	Inis Eoghain	Príomhchlann Thír Chonaill, roinnt acu ó thús Uí Máel Sechnaill, de shliocht Máel Sechnaill II
Mac Barúin	Sir Art MacBarron O'Neill	Barún	Contaetha Ard Mhacha agus Lú	Clann thábhacht Uí Néill
Mac Shuibhne	Suibhne O'Neill	Lách, dea-mhéineach	Fánaid, Banagh	Taoiseach Albach as ba ea Suibhne Uí Néill ó Argyll. Meascán de Ghaeil Dhál Riada agus Lochlannaigh a tháinig go hUlaid mar ghallóglaigh.
Mac Seáin			Oirthuaisceart Thír Eoghain, níos deireanaí Dún na nGall agus Lú	Taoisigh oidhreachta Mhaigh Íotha. Bhí an chlann bheag Uí Amhsaigh as oirthuaisceart Doire ina chomhghuaillí Mhic Sheáin.
Ó Doibhilin		Domailén	Munterdevlin, bruach thiar Loch nEathach	Claíomhaire oidhreachta Uí Néill ba ea taoiseach Munterdevlin
Mac Néill			Contaetha Aontroma agus Dhoire	Originate from the Scottish Clan MacNeil, who claim to descend from a Niall, 21st in descent from Niall of the Nine Hostages, founder of the Uí Néill dynasty. They came to Ireland as gallowglasses, and later as pirates
Mac Conmidhe (I)	Cú-na-Mí		Contaetha Thír Eoghain agus Dhoire	Filí agus ollaimh oidhreachta Uí Néill
Mac Conmidhe (II)			Contaetha Thír Eoghain agus Doire	Deirtear nach bhfuil nasc ar bith idir na clanna Mhicc Conmidhe úd
Mac Giolla Easpaig			Aeilabhra i mbarúntacht Uíbh Eachach, Contae an Dúin Down	D'éirigh géag amháin ina erenaghs Chill Riáin agus Chill Charthaigh, i mbarúntachtaí Baollaigh agus Báinigh, Contae Dhún na nGall
Mac Íomhair		Saighdeoir, as an Ioruais 'Ivarr'
Mac Laomuinn	Dlíodóir; fréamhaithe ón Ioruais Lōgmaor	Ladhmann mac Giolla Colum	Tír Eoghain	Some were also called MacErchar after Ladhman's grandfather Fearchar. The Mac Laomuinn ancestry allegedly traces them to Flaithbertach Ua Néill. The Lamonts adopted several "colour" names after they had been "broken" and forbidden to use their own name, including Brown and Black.
Mac Eoghain				Bhí go leor acu ó dhúchas Ó Ceothain nó Ó hEoghain, seachas Mac Eoghain

Clann Aodha Bhuí

Géag de Clann Néill í Clann Aodha Bhuí, agus Aodh Méith Ó Néill, rí Thír Eoghain ón mbliain 1196 go dtí 1230, a sinsear. Niall Rua ba ea dheartháir Aodha Mhéithe, rí Thír Eoghain agus rí Uladh le mí amháin tar éis bhás a dhearthár.

Ainmníodh an chlann as Aodh Buí Ó Néill (1260–83), garmhac Aodha Mhéithe, agus an rí deireanach ar a glaodh rí Ailigh air. Aodh Buí was most notable for his close co-operation le hIarlacht na nUladh. Níos deireanaí, tháinig Clann Aodha Bhuí chun cinn in oirthear na nUladh, tar éis titim na hIarlachta de bharr ionradh Éadbhard Brús. Bhí Henry Ó Néill den teaghlach seo ina rí Uladh ón mbliain 1325 go dtí 1344, agus Art Ó Néill ó 1509 go 1514.^[1]

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Néill			Aodh Buí Ó Néill, Niall Glúndubh
Ó Gnímh				Filí Chlann Aodha Bhuí. Meastar gur lonnaigh an chlann in Albain sa chúigiú haois, agus gur tháinig suas ar ais i dteannta leis na gallóglaigh MacDonald.

Clann Domhnaill

Dún na nGall ba ea áit dúchais Chlann Domhnaill, ach bhogadar níos deireanaí soir i dTír Eoghain isteach. Meastar gurbh é a sinsear é Domnall mac Áed Findliath and Gormlaith Rapach ní Muireadhach mhic Eochadha, rí Uladh.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Donnghaile	Donnghaile Ó Néill	Donn-laochas	Droim Lighean, Dún na nGall, níos deireanaí Baile-Ua-nDonnghail, Tír Eoghain	Marshall airm Uí Néill ba ea a dtaoiseach oidhreachta
Ó Flaithbheartaigh	Flaithbheartach mac Murchadha		Aileach, níos deireanaí Ard Sratha, Tír Eoghain	Formerly Lords of Aileach and later rotated the Kingship of Tyrone with the O'Neills and MacLaughlins

Clann Bhirn

De shliocht í Clann Bhirn de Bhearn mac Ruaidhrí mhic Mhurchadha mhic Mhaoil Dúin mhic Aodha Alláin. Bhí an chlann lonnaithe i Muintir Bhirn (Dún Geanainn Íochtarach) agus ' Teallach Ainbhith (An Srath Bán Íochtarach).

Sloinne	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Mac Ruaidhrí	Rua-rí	Teallach Ainbhith agus Muintir Bhirn; agus Baile na Scríne, Doire
Mac Murchadha	Muir-cath/gascíoch	Muintir Bhirn	Taoisigh Shiol Aodha. Chuir Uí Néill an ruaig orthu agus lonnaigh siad sna hardchríocha i ndeisceart Ard Mhacha faoi Uí Néill na Feadha
Ó Firghil	Fear-gal/laochas	Dún na nGall, agus níos lú Tír Eoghain agus Doire	Abbaí oidhreachta Cill Mhic Réanáin, Dún na nGall.

Cineál Fhearghasa

Fearghas mac Eoghain mhic Néill Naoighiallaigh ba ea sinsear Cenél Feargusa. Tugtar an t-ainm Cenél Coelbad orthu uaireanta, trína mac, Chaolbhadh. Bhí cónaí orthu i nInis Eoghain, ach chuaigh siad i ndiaidh Cenél mBinnigh chuig Tulach Óg, áit a d'éirigh siad ina dtiarnaí Thír Eoghain.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó hÁgáin	Ógán mac Caolbhaidh	Óg	Inis Eoghain ó dhúchas, ansin Tulach Óg	Litrithe Ó hÓgáin ar dtús. Ceart oidhreachta insealbhóra Uí Néill mar rí Uladh, chomh maith le breithimh oidhreachta Uí Néill
Ó Coinne	Coínne mac Coelbad	Comhairle	Inis Eoghain ó dhúchas, anseo Tír Eoghain	Máistrí ceathrún Uí Néill
Ó Maelfabhail	Mael Fabaill mac Coelbad		Carrickbraghy in iardheisceart Inis Eoghain, níos deireanaí Doire agus Tír Eoghain	Clann dheireanach Cineál Eoghain ina n-air dhúchais i nInis Eoghain, clóite ag Uí Dhochartaigh
Ó Mealláin	Aodh mac Fearghasa (Aedh mac Fergusa)	Meallacach,	Meallanacht, Sliabh gCallann	Chomh-ghlacadóirí Chloigín Naomh Pádraig
Ó Bruadair		Bruadar, taibhreamh	Dún na nGall
Ó Cearnaigh		Cearnach, buach, cathréimeach	Erenagh Chill Leacht Aodha
Ó Robhartaigh		Rabharta	Dún na nGall	Clann eaglasta a bhí ina chomh abbaí Naomh Colm Cille ar Thoraigh
Ó Doirighe (Ó Daire)		Doire	Ráth Bhoth	Erenagh Ráth Bhoth

Cineál Bhinnigh

Eochaidh Binneach mac Eoghain ba ea sinsear Cenél mBinnigh. An chéad chlann Cenél nEógain ba ea iad a ndeachaigh as Inis Eoghain, ag dul thar fhrithbheartaíocht na gCiannacht (tuaisceart Dhoire) agus in iarthar Oiriall isteach, ag cur á dhéanamh an ruaig ar roinnt clanna na nOiriall (Uí Thoirtre agus Fir Lí) go dtí taobh oirthear na Banna.

Tá na cineáil a leanas síolraithe ó Chineál Bhinnigh:

Cenél mBinnig Glinne, in Glenconkeine, Loch Inse Uí Fhloinn
Cenél mBindigh Locha Droichid soir ó Mhaigh Íotha i dTír Eoghain
Cenél mBindigh Tuaithe Rois soir ón Feabhal

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó hÁghmaill	Eocha Binneach m. Eoghain m. Néill Naoighiallaigh	Ádhmall, ullamh, tapa, gníomhach^[2]	Deisceart Thír Eoghain agus Ard Mhacha^[3]^[4]	Throid Giolla Criost Ó hAdhmaill^[5] le rí deireanach na nUladh, Ruaidhrí Mac Duinnshléibhe, in éadan John de Courcy sa bhliain 1177. Sa 14ú haois, bhí Ruarcán Ó hÁdhmaill, ina phríomh-f fhile Uí Anluain.^[6]^[7]

Cineál Mhaoin

Maon mac Murchadha mhic Eoghain ba ea sinsear Cenél Maín. Sa 14ú haois, cuireadh an ruaig ar an gclann seo trasna an Fheabhail ag muintir Uí Dhomhnaill go dtí an Srath Bán.

Sloinne	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Goirmleadhaigh	Gairm-valourous	Ráth Bhoth, níos deireanaí oirthear an tSratha Bháin	Taoisigh oidhreachta Chineál Mhaoin
Ó Peatáin	Pádraig-ín	Bealach Féich
Ó Lúinigh/O Lainidh	Lann, ga, claíomh	Ráth Bhoth, ansin ann Srath Bán, níos deireanaí Inis Mór, Fear Manach	Lianna agus staraí oidhreachta. Ard Uí Luinín ar Inis Mór
Mac an Fhailí
Mac Duinechaidh	Donn-cath/curadh	Tír Eoghain agus Doire
Ó Croidheáin	Croí	Dún na nGall
Ó Tighearnaigh	Tiarna	Dún na nGall
Ó Ceallaigh		Dún na nGall
Ó Cearnacháin	Buach-ín	Dún na nGall
Mac Gairbhith	Garbh	Dún na nGall
Mac Giolla Uidhir	Naomh Odhar	Ráth Bhoth, oirthear an tSratha Bháin, agus fós An Ómaigh

Cineál Fhearadhaigh

Fearadhach mac Muireadhaigh ó Eoghain ba ea sinsear Cenél Feradaig, agus faoin 12ú haois, bhí cuid mhór de Thír Eoghain faoina smacht, agus bhí a dtionchar go domhain i bhFear Manach isteach. Faoi lár na 14ú haoise, bhí a gcuid cumhachta i bhFear Manach briste ag clann Mhic Uidhir.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Mhic Cathmhaoil		Cath-maol/taoiseach	Clochar, Tír Eoghain	Príomhchlann Cineál Fhearadhaigh, ar cheann de sheacht chlann ag tacú Uí Néill. Donnchadh Mac Cathmaíl an chéad duine a bhfuil tagairt air, a fuair bás sa bhliain 1180.
Mac Giolla Mhártain		Martin	Clochar, Tír Eoghain
Ó Brolcháin		Brollach^[8]	Dún na nGall, Doire agus Tír Eoghain	This was a prolific and adventurous sept, where a branch of the family, the O'Brologhans, became established in the Western Highlands of Scotland via their connections with the monastery on Iona thanks to the prior of Derry, Domhnall Ua Brolcháin, who was its abbot. The Co. Cork Bradleys descend from this sept, and some Brollaghans in Co. Cavan assumed the Norman name Brabazon.
Ó Fearadhaigh		Fear-fiodh/adhmad > Fer-fedach (fear-feadha/feá)	Dún na nGall
Mac Mártain			Tír Eoghain	Ní hionann an géag seo agus Mhic Giolla Mhártain
Mac Fhiachra		Fiachra	Tír Eoghain
Maolgeimridh		Maol Naomh Eimridth nó Geimridh^[9]	Oirthear Thír Eoghain	Dar le O'Hart Pedigrees, bhí dhá cheantar i seilbh acu in oirthear Fhear Manach
Maolpadraig			Oirthear Thír Eoghain
Mag Uidhrín	Uidhrín Ó Maoil-Muire	Odhar/donn	Clochar, Tír Eoghain	Seansloinne Ultach. Go luath sa 12ú haois, bhí Uidhrín Ó Maoil-Muire (bás 1082), Eachmarcach mac Uidhrín (bás 1120) agus Giolla-Chríost Ó hUidhrín (bás 1129), ina dtaoiseach Chineál Fhearadhaigh. Sa 16ú haois, ní bhfuarthas an t-ainm ach i gContae an Dúin.

Cineál Tiarnaigh

Tiarnach mac Muireadhaigh ó Eoghain ba ea sinsear Chineál Tiarnaigh (Cenél Tigernaig), go go ndeirtear i Leabhar Bhaile an Mhóta gur mac Eoghain é.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Maoilfothartaigh			Tír Eoghain
Ó hEodhusa			Tír Eoghain
Ó Connagain			Iarthar Dhoire, oirthear Dhún na nGall, Tír Eoghain.

Cineál Mhic Earca

Muircheadhach ó Eógain, aitheanta fosta mar Mhuircheadhach Mac Earca as a mháthair, ba ea sinsear Cenél Mac Earca. Nuair a mharaigh fir Cenél Feradaig Máel Fithrich mac Áeda Uaridnaigh, b'éigean dóibh lonnú i gClochar, Tír Eoghain.

Clann Conchúir Magh Ithe

As Maigh Íotha a tháinig Clann Chonchúir Mhaigh Ithe, ó dhúchas sular bhog siad chuig Doire, agus iad i ceannas Tuath Uí Chatháin ann. Síolraithe a bhí siad ó Chonchúir mac Fergaile, é féin de shliocht Mhuircheartaigh Mhic Earca, bunaitheoir Cineál Mhic Earca.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Cathaín			Tuath Uí Chatháin, barúntacht Cianacht
Ó Dubhthaigh	Naomh Dubhttach	Dubh-té	Ráth Bhoth	Erenagh of Templecrone in the diocese of Raphoe for 800 years, being kinsmen of the patron of the church, St Dubhthach
Ó Maoláin		Maol, tonsured	Cianacht, Contae Dhoire
Mac Bloscaidh	Bloscaidh Ó Catháin

Clann Diarmada

Tá Clann Dhiarmada síolraithe ó Chlann Chonchúir Mhaigh Íotha. Deirtear go bhfuil Clann Diarmada i gContae Dhoire ainmnithe aisti.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Cairealláin			Erenagh Chluain Lao, barúntacht Ráth Bhoth. Clann Diarmada, tuath Uí Chatháin
Mac Eiteagáin		Crón	Clann Diarmada

Uí Chatháin an Rúta

Géag de chlann Uí Chatháin a lonnaigh in oirthuaisceart Doire agus iarthuaisceart Aontroma ba ea Uí Chatháin "an Rúta". Bhíodh siad in iomaíocht le Mhic Quillan, a bhí i seilbh ann rompu. Briseadh cumhacht Mhic Quillan agus laghdaíodh Uí Chatháin, agus tháinig clann Mhic Dhomhnaill chun cinn dá bharr.

Tá an dá chlann Albacha, Both Chanain agus Mac Ausaláin, síolraithe ó Ausalan Buoy O'Kayn, de shliocht Uí Chatháin an Rúta a deirtear.

Cineál Aonghasa

Níl ach tagairt amháin sna annála ar Cenél Áengusa a bheith mar bhall de Cenél nEógain, agus tagairt eile i Leabhar Mór Leacáin.

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Mac Cana nó Mac Annadh		Coileán mhac tíre	Aileach, ansin Cluain Bhreasail, Ard Mhacha

Clanna eile

Sloinne	Sinsear	Sanasaíocht	Críocha	Nótaí
Ó Branagáin	Bran	Raven	Oriel	Made their way into counties Armagh, Monaghan, and Louth in the sixteenth and seventeenth centuries.
Ó Branáin	Bran	Raven	Counties Monaghan and Fermanagh	Thought to be a contraction of Ó Branagáin. Unrelated to the Ó Braonáin and Mac Branáin septs outside of Ulster.
Ó Corragáin	Coirdhecán		Dromore, Tyrone then migrated early to Fermanagh becoming erenaghs of Magheraveely	Said to be of the same stock as the Maguires, however are thought to descend from the Cenél nEóghain

Féach freisin

Uí Néill
- Uí Néill an Deiscirt
- Uí Néill an Tuaiscirt
  - Cenél Conaill
  - Cenél nEógain

Foinsí

Robert Bell (1988) . "The Book of Ulster Surnames", The Black Staff Press

Naisc sheachtracha

Annals of the Kingdom of Ireland, lch. 186, via archive.org
Annals of the Kingdom of Ireland, lch. 581, via archive.org

Tagairtí

↑ Peter Berresford Ellis, Erin's Blood Royal, Londain (1999), ll. 230-1
↑ Library of Ireland, Ó hÁdhmaill
↑ Hamill households in mid-19th century Ireland
↑ "Ulster Ancestry Hamill". Dáta rochtana: 2018-03-03.
↑ Mac Carthaigh's Book, MCB1178.1
↑ Annála na gCeithre Máistrí, ACM 1376.8
↑ Annála Loch Cé, ALC 1376.4
↑ Bradley
↑ The Irish in the American revolution Curtha i gcartlann 2021-10-16 ar an Wayback Machine, lch. 46

[1] Peter Berresford Ellis, Erin's Blood Royal, Londain (1999), ll. 230-1

[2] Library of Ireland, Ó hÁdhmaill

[3] Hamill households in mid-19th century Ireland

[UA-Hamill-4] "Ulster Ancestry Hamill". Dáta rochtana: 2018-03-03.

[5] Mac Carthaigh's Book, MCB1178.1

[6] Annála na gCeithre Máistrí, ACM 1376.8

[7] Annála Loch Cé, ALC 1376.4

[8] Bradley

[9] The Irish in the American revolution Curtha i gcartlann 2021-10-16 ar an Wayback Machine, lch. 46

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]