Cathasach mac Ailealla

Cathasach mac Ailealla

Beathaisnéis
Bás	749
Rí
Gníomhaíocht
Gairm	monarc
Teaghlach
Páiste	Cináed Ciarrge mac Cathussaig
Athair	Ailill mac Dúnghaile Eilne

Rí Ulad de Dhál Araí ba ea Cathasach mac Ailealla (Sean-Ghaeilge Cathussach mac Ailello) (bás 749). Ailill mac Dúnghaile Eilne (bás 690), iar-rí Dhál Araí, ba ea a athair, agus Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne (bás 708), iar-rí Ulad, a uncail.^[1][2][3] Bhí Eilne suite idir an Bhanna agus an Bhuais i gContae Aontroma. Bhí sé i réim ón mbliain 735 go dtí 749.

Ní fios go cruinn cathain ar éirigh sé ina rí Dhál Araí. Feictear tásc Duib dá Inbir meic Congalaig rí na gCruithne (seo an teideal a thugtaí dóibh sna hannála) don bhliain 727. Feictear Ionrachtach mac Leathlobhair (bás 741) sa ríliosta roimh Chathasach, ach b'fhéidir é gur tháinig Ionrachtach mar chomharba i ríogacht Araí nuair a ndearnadh rí na nUlad de féin sa bhliain 735.^[4]

Maraíodh Cathasach ag Ráith Beithech, Contae Aontroma, is dócha ar mhaithe le Dál Fhiatach a thóg ar ais ríogacht na nUlad.^[5][6][7]

Ní thugtar ina thásc an teideal rí Ulad do Chathasach ní i nAnnála Tiarnaigh ní Annála Uladh, ach in ionad sin rí Cruithne. Creideann Byrne go raibh idir-ríocht ann idir 735 agus 750.^[8] Mar fíor, cuireann sí in úil go raibh Cathasach i gcoróin mar rí Dhál Araí ón mbliain 741 go dtí 749, agus dá bharr a áit i ríliosta na gCruithne.

Rinneadh rí Dhál Araí fosta dá mhac, Cináed Ciarrge (bás 776).

• Corpus of Electronic Texts
  • Annála Tiarnaigh
  • Annála Uladh
  • Annála na gCeithre Máistrí
• Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
• Charles-Edwards, T. M. (2000), Early Christian Ireland, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-36395-0
• Mac Niocaill, Gearoid (1972), Ireland before the Vikings, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan

• CELT: Corpus of Electronic Texts