Aodh Dubh mac Suibne

Aodh Dubh mac Suibne

Beathaisnéis
Breith	6 haois
Bás	588
Gníomhaíocht
Gairm	rí

Rí an Dáil Araí, agus b'fhéidir rí Ulad, ba ea Aodh Dubh mac Suibne (Sean-Ghaeilge Áed Dub mac Suibni) (bás c. 588). Tháinig a ghar-nia, Fiachna mac Baotáin, i gcomharbacht air.

Mharaigh Aodh Dubh Diarmaid mac Cearbhaill, Ard-Rí deireanach na hÉireann a rinneadh rí de le deasghnáth réamhChríostaí. I leaganacha áirithe, ba mhac altrama Dhiarmada é Aodh. Insítear i nAnnála Tiarnaigh gur mharaigh Aodh Diarmaid sa bhliain 565 ag Ráith Bheag, ar Mhaígh Line (gar do Latharna), i gcríocha an Dáil Araí.

In Vita sancti Columbae le Adhamhnán, insítear^[1] go ndearnadh sagart d'Aodh Dubh, oirniú bréige de réir Adhamhnáin mar gheall ar a chlú foréigin. Nuair a chuala Colm Cille an scéala, thug sé tairngreacht: "fillfidh sé mar mhadra chuig a mhúisc; beidh sé arís ina dhúnmharfóir fuilteach; agus faoi dheireadh, marófar é le sleá, titfidh sé ó adhmaid i n-uisce isteach agus báfaidh sé." Is sampla é seo den bhás miotasach faoi thrí.^[2]

Insíonn Adhamhnán fosta gur leannán sagairt darbh ainm Finchan, bunaitheoir mainistreach ar Thiriodh, ba ea Aodh Dubh. Bhí dúil ag an mbeirt fhear "go collaí".^[3]

Is amhlaidh ó chur síos Adhamhnáin gur cuireadh Aodh as a choróin (nó b'fhéidir gur éirigh sé as), agus chaith sé tréimhse i mainistir sa Bhreatain sular fhill sé go hUlaid, ag iarraidh a choróin a thógaint ar ais. Mar a tuairiscítear é sna hannála,^[4][5] tá nod den tuar ann, nuair a deirtear gur maraíodh Aodh ar bord loinge, rud a mheastar a tharla ar Loch nEathach.

• Ríthe na nUladh
• Ríthe an Dáil Araí

• Adomnán, Life of Saint Colm Cille, Richard Sharpe. Penguin, Londain, 1995. ISBN 0-14-044462-9
• Byrne, Francis John, Irish Kings and High-Kings. Batsford, Londain, 1973. ISBN 0-7134-5882-8