Fokaal
(Trochferwiisd fan Fokalen)
| Fryske diakretyske tekens | ||||||
| skerpteken | é | ú | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| breedteken | â | ê | ô | û | ||
| trema | ä | ë | ï | ö | ü | |
| klamteken | à | è | ì | ò | ù | ỳ |
| gearskriuwing | Æ | æ | ||||
In Fokaal is in lûd.
It Frysk hat de neikommende fokalen: A, E, I, Y, O, U. De fokalen yn it Frysk wurde oanfold mei diakretyske tekens.
De twa wichtichste ferskillen tusken konsonanten en fokalen:
- Fokalen kinne beklamme wurde en dêrtroch in wurdlid foarmje; konsonanten kinne dat net.
- By konsonanten wurdt de luchtstream troch de mûle op de iene of oare wize behindere en by fokalen net.
Skaaimerken
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
De fokalen kinne yn trije ûnderskate skiften yndield wurde:
| hichte | ||||||
| heech | i | ü | u | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| midden-heech | I | ö/ə | o | |||
| midden-leech | ɛ | ɔ | ||||
| leech | a | |||||
| foar/efter | ||||||
| foar | i | I | ɛ | ü | ö/ə | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| efter | u | o | ɔ | a | ||
| lipperûning | ||||||
| rûn | ü | u | ö | o | ɔ | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| net-rûn | i | I | ɛ | ə | a | |
- Lange fokalen
- Nêst de [ə] stiet gjin lang lûd.
- De [e:] is it lange wjergader fan de [I].
- Alle oare fokalen wurde lang makke troch der in dûbele punt efter te setten. [ü:], [u:], [ö:], [o:], [ɔ:], [i:], [ɛ:], [ə:], [a:].