Bornholm

Borgundarhólmur
Landafrøði
Vídd	589,16 km²
Umsiting
Land	Danmørk
Íbúgvalæra
Fólkatal	39 570 (2021[1])
Íbúgvatættleiki	67,76 /km²

Borgundarhólmur (danskt: Bornholm) er ein oyggj í Danmørk. Sunnarlaga í Eystrasalti liggur fimtstørsta oyggj Danmarkar, Bornholm, einar 40 km frá svensku strondini, og einir 135 km eru til Sælands. Høvuðsvinnan er fiskiskapur, leirvøruídnaður og grótídnaður. Hvørt ár kemur nógv ferðafólk í oynna. Tann, sum siglir fram við oynni, verður beinanvegin varugur við, at undirgrundin har er hvørki kálk ella krit, men grót. Undirgrundin á oynni er granitt, og bakkin er ofta høgur fram við strondini. Her eru helli, drangar og gjáir, sum veður og vindur hava myndað. Summastaðni ganga stórar holur langt inn undir oynna. Uppi á oynni sæst ikki nógv til grótið, oyggin er væl vallað, og bøurin ber væl korn. Umframt av jarðarbrúki livir fólkið av at høgga grót, sum verður útflutt, og av fiskiskapi. Ein hópur av fremmandafólki vitjar oynna á hvørjum sumri, og nógv fólk arbeiðir á gistingarhúsum. Størstu býirnir eita Hasle, Neksø, Rønne og Svaneke; norðast á oynni er bygd, sum eitur Sandvík. Á Borgundarhólmi eru fýra rundar kirkjur úr miðøldini. Hesar kirkjurnar eru bygdar av múrsteini, og í veggjunum, sum eru óføra tjúkkir, eru hol, sum bygdafólkið brúkti til at skjóta út ígjøgnum, tá ið tey vardu seg har í ófriðartíðum.

Talið á íbúgvum á donsku eystrasaltsoynni er nú farið niðurum 40.000. DR-útvarpsstøðin kundi í sept. 2014 staðfesta, at talið á skrásettum borgarum á oynni var komið niður á 39.922. Miðskeiðis í sekstiárunum búðu 49.000 fólk á oynni, sum av dønum verður kallað sólskinsoyggin. Síðan hevur gingið stútt aftureftir. Orsøkin til minkandi fólkatalið er fráflyting, og at alsamt færri børn verða fødd. Sambært framskrivingunum hjá Bornholms Regionskommuni fer íbúgvaratalið at minka niður til 38.700 í 2022. Størsta minkingin er í aldursbólkinum 12 til 17 ára og teirra foreldrum – tey 30 til 49 ára gomlu. Framskrivingarnar vænta, at hesir bólkar verða 28 prosent minni um átta ár. Samstundis minkar talið á smábørnum samstundis sum talið á gomlum veksur. Framskrivingarnar siga, at talið á teimum 70 til 79 ára gomlu og teimum yvir 95 veksur við heili 60 prosentum fram móti 2022.^[2]