[go: up one dir, main page]
پرش به محتوا

زازاکی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خنثی‌سازی نسخهٔ 38305304 از Vuzorg (بحث) ا
برچسب‌ها: خنثی‌سازی استفادهٔ زیاد از تگ یا الگوی سرخط ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه ویرایش با برنامهٔ اندروید
خنثی‌سازی نسخهٔ 38304173 از Vuzorg (بحث) ا
برچسب‌ها: خنثی‌سازی ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه ویرایش با برنامهٔ اندروید
خط ۱۷۲: خط ۱۷۲:
|}
|}
== سکونتگاه ==
== سکونتگاه ==
محدودهٔ سکونت [[مردم زازا|زازاها]]، مناطق غربیِ [[کردستان ترکیه]] شامل [[درسیم]]، [[الازیغ]]، [[ارزنجان]]، [[ملاطیه]]، [[سیواس]]، [[مرعش]] و [[دیاربکر]] است که البته در بسیاری مناطق با کرمانج‌ها در مناطق مشترکی زندگی می‌کنند، از جمله در [[دیاربکر]]. اکثر زازاها قادر به تکلم به [[کردی کرمانجی]] نیز می‌باشند.
محدودهٔ سکونت [[مردم زازا|زازاها]]، مناطق غربیِ [[کردستان ترکیه]] شامل [[درسیم]]، [[الازیغ]]، [[ارزنجان]]، [[ملاطیه]]، [[سیواس]]، [[مرعش]] و [[دیاربکر]] است که البته در بسیاری مناطق با کرمانج‌ها در مناطق مشترکی زندگی می‌کنند، از جمله در [[دیاربکر]]. اکثر زازاها قادر به تکلم به [[کردی کرمانجی]] نیز می‌باشند. از شاعران معاصر به زبان زازاکی می‌توان از [[روشان لزگین]] نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.zazaki.net/haber/rosan-lezgn-25.htm|عنوان=Zazaki.NET: Roşan Lezgîn, Bîyografî}}</ref>


== گویش‌های زبان زازا ==
== گویش‌های زبان زازا ==

نسخهٔ ‏۲۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۱:۵۳

زبان زازاکی
وضعیت رسمی
تنظیم‌شده توسطمؤسسهٔ زبان زازاکی
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹diq
ایزو ۲–۶۳۹diq
ایزو ۳–۶۳۹zzz

زازاکی، زازا، زازایی،[۱] یا دیملی (به زازاکی: Dımılki, Zazaki) یکی از زبان‌های ایرانی شاخهٔ شمال‌غربی و از زبان‌های زازا-گورانی[۲] است که در شرق آناتولی (ترکیه) توسط مردم زازایی صحبت می‌شود. شمار زازازبانان را تا حدود ۴ میلیون تن حدس می‌زنند.[۳] زازا زبانان با جمعیتی حدود ۲ تا ۳ میلیون نفر، چهارمین گروه قومی بزرگ ترکیه را پس از ترک ها، کردها و عرب ها تشکیل می دهند.[۴][۵]

زبان زازاکی از نظر دستور زبان، ژنتیک، زبان‌شناسی و واژگان با زبان‌های تالشی، آذری قدیم، تاتی، سنگسری، سمنانی، مازندرانی و گیلکی که در سواحل دریای خزر و ایران مرکزی صحبت می‌شوند، ارتباط نزدیک دارد.[۶][۷] همچنین زازاکی همانندی‌های نزدیکی با زبان اورامانی و گویش باجلانی دارد و به این خاطر، زبان‌شناسان این سه گویش را درون خانواده‌ای به نام زازا-گورانی قرار می‌دهندو آن را زبانی جدا از کردی در شاخه زبان‌های ایرانی شمال غربی درنظر می‌گیرند.[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲] زبان زازا با نام های زازا، زازاکی، دیمیلی، دیملی، دیمیلکی نیز شناخته می شود[۱۳][۱۴][۱۵] و همچنین با نام های زازا و دیملی شناخته می‌شود.[۱۲].اکثریت زازازبانان در شرق و جنوب شرق ترکیه ساکن هستند.

ریشه‌های زبان

زبان زازا از نظر زبان‌شناسی به شاخه ایرانی گروه اصلی هند و ایرانی از خانواده زبان‌های هند و اروپایی تعلق دارد.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]زبان زازاکی از نظر دستور زبان، ژنتیک، زبان‌شناسی و واژگان با زبان‌های تالشی, پارسی آذری, سنگسری, سمنانی, تاتی, گیلکی و مازندرانی که در سواحل دریای خزر و ایران مرکزی صحبت می‌شوند، ارتباط نزدیک دارد.[۲۰][۲۱] لودویگ پل نشان داد و فاش کرد که زازاکی به زبان تالشی، آذربایجانی قدیم و اشکانی که یک زبان مرده ایرانی است نزدیک است و شباهت های زیادی با این زبان ها دارد[۲۲] و تغییرات صوتی که کردی در طول تاریخ متحمل شده است در زازاکی وجود ندارد.[۲۳] به همین ترتیب، در مطالعه ای که در منطقه الازیغ-کبان انجام شد، مشخص شد که درک متقابل بین زازاها و کرد زبانان بسیار کم است.[۲۴] ولین تحقیق در مورد زبان زازاکی در سال ۱۸۵۶ با گردآوری های زبان شناس پیتر لرچ آغاز شد. لرچ به روسلو رفت، جایی که سربازان عثمانی که در جریان جنگ کریمه به اسارت روس ها درآمده بودند، در میان سربازان عثمانی اصالتاً زازا[۲۵] در آنجا رفت و آمد کرد و تالیفات زیادی در زازا ساخت. لرچ این آثار را به ترتیب در سالهای ۱۸۵۶ ، ۱۸۵۷ و ۱۸۵۸ در سه جلد در روسی منتشر کرد. بعدا, مولر در مطالعه خود زازاکی را به عنوان یک گویش فارسی ارزیابی کرد، اما همچنین تشخیص داد که زازاکی قدیمی تر از کردی و فارسی است و زازاکی از نظر توسعه تاریخی با کردی و فارسی متفاوت است[۲۶] این دیدگاه مولر بعدها توسط ف. سپگل (۱۸۷۱)، و. توماسچک (۱۸۸۷)، و. گایگر (۱۸۹۱-۱۹۰۱) و ا. سوچین (۱۹۰۱) پشتیبانی شد.[۲۷] بعدا در سال ۱۹۰۵ /۱۹۰۶ زبانشناس آلمانی اسکار مان از سوی آکادمی علوم پروس برای مستندسازی و تحلیل زبانی زبانهای ایرانی غربی مأمور شد. اسکار مان گردآوری های جامع زازا و ضبط های زبانی را در مناطق بینگول و سیورک انجام داده است. اسکار مان در نتیجه تحقیقات خود گفت: "دیدگاهی که قبلاً از جانب من دفاع شده است تأیید شده است، یعنی زازاکی مطلقاً ربطی به کردی ندارد و من تمام صرف فعل های عجیب گویش شمالی فارسی میانه متون تورفان را در زبان زازاکی می بینم."[۲۸] پس از مرگ او. مان، کارل هادانک کتاب "Mundarten der Zaza" را با تحلیل های دستوری در سال ۱۹۳۲ منتشر کرد. هادانک در این کتاب به وضوح زازاکی را خارج از کردی طبقه بندی کرده است.[۲۹] جایگاه زبان زازاکی در زبان شناسی، پس از او. مان (۱۹۰۶) و ک. هادانک (۱۹۳۲)، توسط دیوید ن. ماک‌کنزی (۱۹۶۱)، گ. ل. ویندفهر (۱۹۸۹)، ژ. گیپرت (۱۹۹۶) و بسیاری از محققان زبان شناس دیگر مورد بررسی قرار گرفت و به همین ترتیب تعیین شد.[۳۰]

زبان زازاکی را یکی از زبان‌های ایرانیِ شمال غربی می‌دانند که به زبان‌های گیلکی، مازندرانی و تالشی بسیار نزدیک است.[۳۱][۳۲] گلاتولوگ زبان زازاکی را زیرمجموعه زبان آذری معرفی می‌کند.[۳۳] برخی زبان‌شناسان بر این باورند که زازاکی زبانی مستقل در بین زبان‌های ایرانی است و نام اصلی زازاها یعنی «دیملی» نیز شکل دگرگون‌شدهٔ واژهٔ دیلمی است و خاستگاه این مردم نیز منطقهٔ دیلمستان در غرب رشته‌کوه البرز و جنوب گیلان حدس زده شده‌است؛ و زازاکی نیز شکل نوین زبان دیلمی است.[۳۴] این فرضیه از نظر ژنتیک (نسل‌شناسی) تقویت نمی‌شود. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که اصل دیمیلی بومی خاور آناتولی بوده و از نظر نسل‌شناسی از همسایگان کرمانج خود غیرقابل تشخیص و جدایی هستند و تنها از نظر زبانی با جنوب دریای خزر پیوند دارند.[۳۵] به یکی از ریزابه‌های دجله دیاله می‌گفتند که دجله کوچک یا دیله کوک نیز خوانده می‌شد. دهخدا نام دجله را از معجم البلدان دیلکه نقل نموده‌است و گفته‌است در کتیبه‌ها به‌صورت دگلت بوده‌است.[۳۶] نواحی شمالی رود دجله دیلمان نامیده می‌شدند و طبق بندهش دجله رود از دیلمان بیاید و به خوزستان به دریا ریزد.[۳۷]سیر تحول تاریخی زبان ها و شکل گیری صامت ها (همزبانی/محدود/ایزوگل) که اساس طبقه بندی در گروه های زبانی را تشکیل می دهند، تقریباً مانند تالشی و تات در زازاکی است. بر خلاف کردی، زازاکی به شدت ریشه‌های همخوانی پروتو-هندواروپایی، شبیه تاتیان و تالش را حفظ کرده است:[۳۸][۳۹]

زبان نیاهندواروپایی پارتی آذری(هرزندی) زبان زازاکی تالشی سمنانی زبان‌های کاسپین زبان‌های ایران مرکزی بلوچی کردی فارسی
*ḱ/ĝ s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z h/d
*kue -ž- -ž- -ĵ- -ž -ĵ, ž- -ĵ- -ĵ-, ž, z -ĵ- -ž- -z-
*gue ž ž (y-) ĵ ž ĵ,ž ĵ ĵ, ž, z ĵ ž z
*kw29 ? isb esb asb esp s esb ? s s
*tr/tl hr (h)r (hi)r (h)*r (h)r r r s s s
*d(h)w b b b b b b b d d d
*rd/*rz r/rz r/rz r/rz rz l/l(rz) l/l l/l(rz) l/l l/l l/l
*sw wx h w h x(u) x(u) x(u), f v x(w) x(u)
*tw f u w h h h h(u) h h h
*y- y y ĵ ĵ ĵ ĵ ĵ (y) ĵ ĵ ĵ

سکونتگاه

محدودهٔ سکونت زازاها، مناطق غربیِ کردستان ترکیه شامل درسیم، الازیغ، ارزنجان، ملاطیه، سیواس، مرعش و دیاربکر است که البته در بسیاری مناطق با کرمانج‌ها در مناطق مشترکی زندگی می‌کنند، از جمله در دیاربکر. اکثر زازاها قادر به تکلم به کردی کرمانجی نیز می‌باشند. از شاعران معاصر به زبان زازاکی می‌توان از روشان لزگین نام برد.[۴۰]

گویش‌های زبان زازا

سه گروه گویش اصلی زبان زازا در ترکیه[۴۱]: شمال (آبی روشن)، مرکزی (قرمز)، جنوب (آبی تیره).

بر اساس گزارش موسسه زبان زازا فرانکفورت[۴۱] و پروفسور دکتر ل. پل[۴۲] زبان زازا به سه گویش اصلی تقسیم می شود: شاخه شمالی، مرکزی و جنوبی. علاوه بر این، زبان زازاکی دارای گویش های انتقالی و حاشیه ای نیز می باشد که جایگاه ویژه ای دارند و نمی توان آنها را به طور کامل در هیچ گروه گویشی قرار داد. در زازاکی کلمات از ناحیه ای به منطقه دیگر دستخوش تغییرات صوتی گوناگون شده اند. علاوه بر تفاوت در تلفظ، گویش های زازا ممکن است در واژگان خود نیز متفاوت باشند. با گذشت زمان، برخی از کلمات اهمیت خود را از دست دادند، یا به کلی فراموش شدند و به شکل های دیگر کلمه تبدیل شدند یا استفاده از آنها در پس زمینه یا رتبه سوم قرار گرفت. ویژگی های مشخصی وجود دارد که گویش های شمالی، مرکزی و جنوبی را از یکدیگر متمایز می کند. تقسیم زازاها به سه فرقه (حنفی، شافعی، علوی) به شکل گیری لهجه ها کمک کرد:

  • زازاکی جنوبی (توسط زازاهای حنفی)[۴۱]: دیاربکر، شانلی‌اورفه، آدیامان، الازی, چرمیک، سیورک، گرگر، چونگوش، موتکی، آکسارای، سریز, کولپ، لیس، ارگانی، مادن.
  • زازاکی مرکزی (توسط زازاهای شفیع)[۴۱]: پالو, بینگول، هانی، الازیغ، پیران (دجله).
  • زازاکی شمالی (توسط زازاهای علوی)[۴۱]: تونجلی، گوموشانه، ارزروم، سیواس.

گرامر

اگرچه زازاکی با زبان های همسایه تعامل داشته است، اما می توان گفت که ساختار خود را از نظر دستوری و واژه های میراثی از دوره ایران میانه بسیار خوب حفظ کرده است.به غیر از مبادله کلمات از زبان های همسایه یا غالب، در سایر حوزه های زبان تعامل چندانی وجود ندارد. از نظر فرهنگی، زازاها به عنوان مردم بومی، ویژگی های مشترک بسیاری با مردم همسایه دارند. اگر با توجه به شرایطی که در آن پیدا شده و توسعه یافته ارزیابی شود، دایره واژگانی غنی دارد. ریشه های فعل پسوندهای زمان در زازاکی با پسوند n/ant پس از ریشه، مشترک با سیمنان، سنگسر، گیلک، تالشی، تات و دیگر زبان ها/گویش های سواحل دریای خزر تشکیل می شود:[۴۳][۴۴]

فارسی زازاکی سمنانی گیلکی تاتی تالشی
میرو- شن- شن- شون- شند- شد-
میآ- یَن- آن- آن- آمند- آمد-
میگوی- وان- وان- گون- آتن- وتد-
میبی- وین- ?- ین- وین- وین-
مینکن- کن- کن- کون- کند- کردد-
میروم از شنا ا شنی من شونم من شندن​/از مشم از شدام

ضمایر

علاوه بر اسم ها و ضمایر شخصی، در صرف فعل به صورت مذکر و مؤنث در شخص دوم در مرکز و جنوب و در سوم شخص در همه لهجه ها تفاوت جنسیتی وجود دارد: او وانو (او می گوید، مذکر)، او وانا (او می گوید، مؤنث). ضمایر شخصی ساختار معمولی ایرانی غربی دارند. ضمایر شخصی در زازاکی به ضمایر تالشی، سیمنانی، سنگسری، تاتی و فارسی بسیار نزدیک است:

فارسی زازاکی تالشی [۴۵][۴۶] تاتی[۴۷][۴۸] سمنانی[۴۹] سنگسری اوستیایی[۵۰]
من ez ez ez e e aez
تو tı tı ti ti ti dı
او o əv u un no uy
او a
-
 nā una na
-
ما ma ama amā hamā mā max
شما şıma şema şūmā şūmā şūmā şımax
انان inan ,ê, i ayen ,əvon ē e ey idan

زبان زازا نیز مانند تعدادی از زبان‌های ایرانی دیگر مانند تالشی[۵۱]، تاتی[۵۲][۵۳]، زبان‌ها و گویش‌های مرکزی ایران مانند سمنانی، کهنگی، وفسی[۵۴][۵۵]، دارای ارگاتیو شکافی در ریخت‌شناسی خود است که نشان‌دهنده ارگاتیو در بافت‌های گذشته و کامل و در غیر این صورت هم‌ترازی اتهامی اسمی است. در میان تمامی زبان های ایرانی غربی، زبان زازا، سمنانی[۵۶][۵۷][۵۸]، سنگسری[۵۹]، تاتی[۶۰][۶۱]، گویش های مرکزی ایران مانند کالی، فرزندی، دلیجانی، جوشقانی، ابیانی[۶۲]، جنسیت دستوری مذکر و مؤنث را از هم تشخیص می دهند.

مقایسهٔ ریشه‌شناختیِ زازاکی، فارسی و برخی زبان‌های دیگر هندواروپایی

  • اعداد
فارسی زازاکی روسی یونانی ایتالیایی اسپانیایی آلمانی فرانسوی انگلیسی
yak
یک		 jû/yew odin ena uno uno eins un one
du
دو		 dı dva dyo due dos zwei deux two
se
سه		 hiri/hirê tri tria tre tres drei trois three
çahar
چهار		 çehar çetyre tesera quattro cuatro vier quatre four
panc
پنج		 panc pyatʹ pende cinque cinco fünf cinq five
şeş
شیش		 şeş shestʹ eksi sei seis sechs six six
haft
هفت		 hewt semʹ epta sette siete sieben sept seven
haşt
هشت		 heşt vosemʹ okto otto ocho acht huit eight
noh
نه		 new devyat ennia nove nuevo neun neuf nine
dah
ده		 des desyatʹ dheka dieci diez zehn dix ten
bist
بیست		 vist dvadtsatʹ eíkosi venti veinte zwanzig vingt twenty

ویژگی‌ها

نظام آوایی زازا به نظام آوایی گیلکی و تالشی بسیار نزدیک است؛[نیازمند منبع] با این تفاوت که نظام آوایی زازا از تعدادی آواهای دندانیِ تأکیدی نیز برخوردار است و تعداد مصوت‌های آن بیشتر است. در نظام اسمیِ تمامی گویش‌های زازاکی، معمولاً میان دو جنس مذکر و مؤنث تفاوت وجود دارد. در صرف اسم، دو حالت فاعلی و غیر فاعلی وجود دارد.
مانند فارسی، فعل دارای بن مضارع و بن ماضی است.

جمله‌های بعضی پایه‌های زازاکی و فارسی

زازاکی جنوبی

زازاکی جنوبی یا دیملی (به زازاکی: Dımıli, Zazakiyê Veroci) گویش جنوبی زبان زازاکی است. این گویش زبان زازاکی در استان‌های دیاربکر، شانلی اورفا و آدی یامان در کردستان ترکیه رواج دارد.[۶۳] شمار گویشوران زازاکی جنوبی یا دیملی نزدیک به ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ میلیون دانسته شده‌است.[۶۴]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ «Kirmanckî, Kirdkî, Dimilkî, Zazakî». www.zazaki.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۹.
  2. ↑ دانشنامۀ ایرانیکا: دِملی، نوشتۀ گارنیک آساتریان، منتشرشده در ۱۵ دسامبر ۱۹۹۵؛ بازدید در ۲۹ اوت ۲۰۲۱.
  3. ↑ Anand, Pranav; Nevins, Andrew (2004). "Shifty Operators in Changing Contexts". In Young, Robert B. (ed.). Proceedings of the 14th Semantics and Linguistic Theory Conference held May 14–16, 2004, at Northwestern University. Semantics and Linguistic Theory. Vol. 14. Ithaca, NY: Cornell University. p. 36. doi:10.3765/salt.v14i0.2913.
  4. ↑ gazeteduvar.com.tr https://www.gazeteduvar.com.tr/politika/2019/11/19/murat-yetkin-turkiyede-kac-kurt-kac-sunni-kac-alevi-yasiyor. {{cite web}}: External link in |arşivurl= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (help); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (help); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (help); Unknown parameter |dil= ignored (|language= suggested) (help); Unknown parameter |erişimtarihi= ignored (|access-date= suggested) (help); Unknown parameter |tarih= ignored (|date= suggested) (help); Unknown parameter |ölüurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  5. ↑ Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Raporu الگو:Webarşiv. KONDA. November 2019
  6. ↑ Ehsan Yar-Shater (1990). Iranica Varia: Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater. Leiden: E. J. Brill. p. 267. ISBN 90-6831-226-X.
  7. ↑ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. Retrieved 20 May 2023.
  8. ↑ «Glottolog 4.8 - Zaza». glottolog.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۱.
  9. ↑ «Zazaki.de». www.zazaki.de (به انگلیسی). ۲۰۲۲-۰۴-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۱.
  10. ↑ "Indo-European | Ethnologue Free". Ethnologue (Free All) (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-21.
  11. ↑ «Zaza». Endangered Language Alliance. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۱.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Kahnemuyipour, Arsalan, and Andrew Peters. "Separating concord and agree: The case of Zazaki ezafe." Proceedings of the CLA Annual Meeting. 2019.‏
  13. ↑ Michiel Leezenberg (1993). "Gorani Influence on Central Kurdish: Substratum or Prestige Borrowing?" (PDF). ILLC - Department of Philosophy, University of Amsterdam.
  14. ↑ "Minority Rights Group International (MRG)-Minorities-Kurds".{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  15. ↑ The Kurds: A Contemporary Overview. ISBN 978-1-138-86974-5.
  16. ↑ Kjeilen, Tore. "Zazaki". LookLex Encyclopaedia. Archived from the original on 8 January 2018. Retrieved 28 June 2017. Zazaki has earlier been classified under Kurdish. Similar to the Dimli language (mainly Iran), Zazaki's relation to Kurdish is clear, though, but influences from other languages and an independent history have set them apart.
  17. ↑ http://www.britannica.com/topic/Iranian-languages
  18. ↑ http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=diq
  19. ↑ http://www.jstor.org/discover/10.2307/4030804?uid=3739192&uid=2&uid=4&sid=21101221288217
  20. ↑ Ehsan Yar-Shater (1990). Iranica Varia: Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater. Leiden: E. J. Brill. p. 267. ISBN 90-6831-226-X.
  21. ↑ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. Retrieved 20 May 2023.
  22. ↑ Paul, L. (1998). The position of Zazaki among West Iranian languages. Old and Middle Iranian Studies, 163-176.
  23. ↑ Elfenbein, J. (2000). Zazaki: Grammatik und Versuch einer Dialektologie. By Ludwig Paul. pp. xxi, 366. Wiesbaden, Reichert Verlag, 1999. Journal of the Royal Asiatic Society, 10(2), 255-257. p. 255
  24. ↑ Ozek, F., Saglam, B., & Gooskens, C. (2021). Mutual intelligibility of a Kurmanji and a Zazaki dialect spoken in the province of Elazığ, Turkey. Applied Linguistics Review. ISO 690
  25. ↑ Arslanoğulları, M. (2014). Lerch’in zazaki derlemelerinin çevrimyazımı ve türlerine göre sözcüklerin tahlili (Master's thesis, Bingöl Üniversitesi).
  26. ↑ Aslan, J. (2020). The Zazas in Crisis: A qualitative study on the influence of the Turkish political discourse on the Zaza Identity.
  27. ↑ Varol, M., & Elaltuntaş, O. F. (2011). Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları.
  28. ↑ O. Mann, Nachlaß in der Staatsbibliothek Berlin (W), Briefe; vgl. auch ebenda, Vortrag vom 4. Juli 1909 und 20. Jan. 1909, S. 11.
  29. ↑ Oskar Mann, Karl Hadank: Die Mundarten der Zâzâ, hauptsächlich aus Siverek und Kor. Leipzig 1932
  30. ↑ O. Mann/K. Hadank, Mundarten der Zāzā, Berlin 1932, 19-31; G. L. Windfuhr, Western Iranian Dialects, in: Corpus Linguarum Iranicarum, Hg.: R. Schmitt, Wiesbaden 1989, 294-295; s. auch New Iranian Languages: Overview, ebenda, 246-250 und New West Iranian, ebenda, 251-262; J. Gippert, Die historische Entwicklung der Zaza-Sprache, in: Ware, Nr. 10, Nov. 1996, Frankfurt a. M., 148-154.
  31. ↑ http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=diq
  32. ↑ http://books.google.de/books?id=LuVSkpVuAkAC&pg=PA385&dq=zazaki+paul+ludwig&hl=de&ei=SJ5NTs-oKcvG8QOagL26Bw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDUQ6AEwAQ#v=onepage&q=zazaki%20paul%20ludwig&f=false
  33. ↑ https://glottolog.org/resource/languoid/id/zaza1246
  34. ↑ , Encyclopedia of the developing world, Thomas M. Leonard, Taylor & Francis, 2006 ISBN 0-415-97662-6, 9780415976626, p.1576
  35. ↑ مرشد، سیاوش (۱۳۹۳). زبان زازا (دیمیلی). انتشارات بلخ. ص. ۱۳.
  36. ↑ گلیجانی مقدم، ندا (۱۳۹۵). «تحول معنایی واژه دیلم» (PDF). مطالعات تاریخ اسلام: ۱۱۱.
  37. ↑ دادگی، فرنبغ (۱۳۶۹). بندهش. ترجمهٔ بهار، مهرداد. انتشارات توس. ص. ۱۷۵.
  38. ↑ Ludwig, P. (1998). The Pozition of Zazaki the West İranian Languages.
  39. ↑ Keskin, M. (2012). Orta ve eski İrani dillerin Zazacaya tuttuğu ışık. II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 232-253.
  40. ↑ «Zazaki.NET: Roşan Lezgîn, Bîyografî».
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ "Keskin, M. (2010). Zazaca Üzerine Notlar, Herkesin Bildiği Sır: Dersim-Tarih, Toplum, Ekonomı; Dil ve Kültür. İstanbul: İletişim Yayınları".
  42. ↑ Paul, Ludwig: Zazaki - Versuch einer Dialektologie. Reichert Verlag, 1998, Wiesbaden.
  43. ↑ Paul, L. (1998). The position of Zazaki among West Iranian languages. Old and Middle Iranian Studies, 163-176
  44. ↑ Henning, W. B. (1954). The Ancient Language of Azerbaijan. Transactions of the philological Society, 53(1), 157-177. s. 175.
  45. ↑ Wolfgang, Schulze: Northern Talysh. Lincom Europa. 2000. (Sayfa 35)
  46. ↑ Aboszodə, Müəllifi Fəxrəddin: Talışca Türkçe Luğət. Bakı. 2011.
  47. ↑ مفيدي روح اله. تحول نظام واژه بستي در فارسي ميانه و نو.‎
  48. ↑ Sabzalipour, J., & Vaezi, H. (2018). The study of clitics in Tati Language (Deravi variety).
  49. ↑ احمدی پناهی سمنانی، محمد (۱۳۷۴). آداب رسوم مردم سمنانی. نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ص. ۴۰–۴۴.
  50. ↑ Oranskij, Iosif Mikhailovich. “Zabānhā ye irani [Iranian languages]”. Translated by Ali Ashraf Sadeghi. Sokhan publication (2007).
  51. ↑ Mirdehghan, M., & Nourian, G. Ergative Case Marking and Agreement in the Central Dialect of Talishi.
  52. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام auto12 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  53. ↑ Ergative in Tāti Dialect of Khalkhāl, Jahandust Sabzalipoor
  54. ↑ Koohkan, Sepideh. The typology of modality in modern West Iranian languages. 2019. PhD Thesis. University of Antwerp.
  55. ↑ Agnes Korn. The Ergative System in Balochi from a Typological Perspective. Iranian Journal of Applied Language Studies, 2009, 1, pp.43-79. ffhal-01340943
  56. ↑ Mohammad- Ebrahimi, Z. et. al. (2010). “The study of grammatical gender in Semnani dialect”. Papers of the First International Conference on Iran’s Desert Area Dialects. Pp. 1849-1876.
  57. ↑ Seraj, F. (2008). The Study of Gender, its Representation & Nominative and accusative cases in Semnani Dialect. M. A. thesis in Linguistics, Tehran: Payame- Noor University.
  58. ↑ Rezapour, Ebrahim (2015). "Word order in Semnani language based on language typology". IQBQ. 6 (5): 169-190
  59. ↑ Borjian, H. (2021). Essays on Three Iranian Language Groups: Taleqani, Biabanaki, Komisenian (Vol. 99). ISD LLC.
  60. ↑ Vardanian, A. (2016). Grammatical gender in New Azari dialects of Šāhrūd. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 79(3), 503 511.
  61. ↑ A Morpho-phonological Analysis of Vowel Changes in Takestani-Tati Verb Conjugations: Assimilation, Deletion, and Vowel Harmony
  62. ↑ H. Rezai Baghbidi (ed.), Exploring grammatical gender in New Iranian languages and dialects, proceedings of the First Seminar of Iranian Dialectology, 29 April-1 May 2001, Tehran, Department of Dialectology, Academy of Persian Language and Literature, 2003.
  63. ↑ http://www.ethnologue.com/language/zza
  64. ↑ http://www.ethnologue.com/language/dıq

منابع

  • Michiel Leezenberg, Gorani Influence on Central Kurdish, ILLC-Department of Philosophy, University of Amsterdam
  • Terry Lynn Todd, A GRAMMER OF DIMILI also known as Zaza, University of Michigan, Ann Arbor, Electronic Publication 2008 ,
  • Raymond Gordon, Jr. , Editor. Ethnologue: Languages of the World. Fifteenth Edition.

(Classification of Zazaki Language.)

  • Paul, Ladwig. (1998) The Position of Zazaki Among West Iranian languages.
  • Gülşat Aygen, Zazaki/Kirmanckî Kurdish, Volume 479 of Languages of the World, Lincom Europa, 2010

پیوند به بیرون

نسخهٔ زازاکی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زازاکی&oldid=38310932»