Perikles
Perikles, grezieraz Περικλῆς, (K.a. 495 – Atenas, Grezia, K.a. 429) Atenasko urrezko garaiko politikari, hizlari eta gudari garrantzitsuenetakoa izan zen. Urrezko garai hori (K.a. 461 – K.a. 429 oro har) Periklesen Mendea deitzen zaio. Hain nabarmena zen Perikles garaiko Atenaseko gizartean non Tuzidides historialari garaikideak "Atenaseko lehen herritarra" deitu zion.
| Perikles | |||
|---|---|---|---|
 | |||
K.a. 442 - K.a. 429 | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Atenas, K.a. 494 | ||
| Herrialdea | Antzinako Atenas | ||
| Heriotza | Atenas, K.a. 429 (64/65 urte) | ||
| Heriotza modua | berezko heriotza: Atenasko izurria | ||
| Familia | |||
| Aita | Xanthippus | ||
| Ama | Agariste | ||
| Ezkontidea(k) | Pericles' first wife (en)  K.a. 445)Miletoko Aspasia (K.a. 445 - | ||
| Seme-alabak | ikusi
| ||
| Haurrideak | ikusi
| ||
| Leinua | Alcmaeonidae (en) Buzygae (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | antzinako greziera | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | politikaria, militarra, estatu-politikaria, hizlaria eta army officer (en) | ||
| Izengoitia(k) | Ολύμπιος | ||
| Zerbitzu militarra | |||
| Gradua | strategos | ||
| Parte hartutako gatazkak | First Peloponnesian War (en) Samian War (en) | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | Antzinako Greziako erlijioa | ||
Biografia
aldatuK.a. 461. urtean Zimon, alderdi aristokratikoko burua, erbesteratzea lortu ondoren, Atenasko agintari bihurtu zen. 459-446 urteetan Korintoren, Espartaren, Persiaren eta haien aldekoen aurka ibili zen gudan. 445. urtean 30 urteko bakealdia sinatu zuen Espartarekin, eta handik aurrera bakezko bideak erabili zituen Atenasen eragina zabaltzeko.
Periklesi esker, Atenasek unerik gorena izan zuen. K.a. 430. urtean, Peloponesoko gerran, Atenasko hiritarren abertzaletasunaren aldeko deia egin zuen, baina kargutik kendu zuten. 429. urtean berriz ere izendatu zuten agintari, baina handik hilabete gutxira hil zen.
Eragina
aldatuPeriklesek Atenasko botere politikoa handitu zuen, Delosko Liga bere menpe jarriz. Peloponesoko Gerrako lehen bi urteetan, hil arte hain zuzen ere, Atenasko aldearen buruan egon zen. Barne politikan, Periklesek Atenaseko arteak bultzatu zituen. Haren ekimenari esker, Atenaseko Akropolia eraberritu zen (Partenoia barne). Hori dela eta, Atenasek Grezia Antzinako erdigune kulturala bilakatu zen. Aldi berean, demokrazia zabaldu zuen Atenasen, hiritar ororen parte-hartzea ahalbidetuz.
Bestalde, garai berekoak izan ziren Sofoklesen eta Euripidesen antzerki lan ospetsuak, eta Sokratesen erakutsiak.
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.