Lois Weber

Weber Alleghenyn jaio zen, gaur egungo Pittsburgen, Pennsylvania. Bere haurtzaroan pianista bikaina izan zen. Bere herria utzi zuen, New Yorken abeslaria izateko. Han pobrezian bizi behar izan zuen, kaleetan ebanjelioa predikatzen eta ereserkiak abesten. 1905ean Gaumont Film Company-n hasi zen aktore lanetan. 1906ean Phillips Smalley Gaumonteko zuzendariarekin ezkondu zen.

 

1908an berak idatzitako pelikula bateko papera interpretatu zuen, Hypocrites. Herbert Blaché-k zuzendu zuen, Alice Guy zinemagilearen senarrak.

1916ean Universal Studioseko ondoen ordaindutako zuzendaria izatera heldu zen. 1917an bere produktora propioa sortu zuen, Lois Weber Productions.^[2] Lois Weber Motion Picture Directors Assosiationen lanpostu bermatua zuen emakume bakarra zen. John Ford zuzendaria Weberren laguntzailea izan zen bere pelikula propioak zuzentzen hasi aurretik. Aldi honetako Weberren pelikula arrakastatsuenetarikoa The Blot (1921) izan zen, Paramount Pictureselin estreinatua.

1920ko hamarkadan, bere arrakasta aldatzen hasi zen. Bere produktora galdu zuen, Smalleyrekin banandu zen 1922an eta krisi nerbioso bat izan zuen. 1926an Harry Gantzekin ezkondu zen, baina 1935 berriz dibortziatu zen. Bere azken pelikula mutuak Sensation Seekers  eta The Angel of Broadway (biak 1927koak) izan ziren. Weberren azken filma White Heat izan zen (1934), harrera eskasa izan zuena.

1911n Weber eta Samalley Swanson's Rex Motion Picture Companyrentzat lanean hasi ziren. Weberrek bere lehen laburmetraia zuzendu eta bertan antzeztu zeuen,

A Heroine of ´76. Zuzendaritza Smalley eta Edwin S. Porterrekin batera burutu zuen.^[3]

1913ko martxoan, Oscar Wild-en The Picture of Dorian Gray eleberriaren moldaketa egin zuen eta Smalleyk zuzendu zuen. Urte horretan, Weberrek eta Smalleyk 10 minutuko filma egin zuten, Suspense,  André de Lorderen Au Telephonen oinarrituta. Weberrek ispiluetan islatutako irudi asko erabili zituen lapur batek emakume bat mehatxatzen zuela adierazteko. Horrez gain, pantaila zatikatuaren teknika erabili zuen aldibereko ekintzak erakusteko.^[4]

1914ean Weberrek 27 pelikula zuzendu zituen. Urte horretan, Smalleyrekin batera, Shakespearen The Merchant of Venice filma zuzendu zuen. Pelikula honekin Lois Weber film luze bat zuzendu zuen lehen emakumea bilakatu zen.

 

1914ean Weberrek elkarrizketa batean adierazi zuen: “ Mugimenduzko irudietan nire bizitzako lanbidea aurkitu dut. Gainera, horrekin nire ideia eta emozioentzat irtenbidea aurkitu dut. Nire bihotzean dudana esan dezaket obra bat idazten, pertsonai nagusia interpretatu dezeket  eta produkzio osoa zuzendu. Nire bezua norbaitengan iristea lortzen ez badut, orduan errua nirea da”.

Weberren pelikuletan, gehienetan, morala zen gai nagusia. Horregatik kristau fundamentalistatzat jotzen zuten, nahiz eta libertarioa zen, zentsuraren aurka, heriotz zigorraren aurka eta jaiotza-tasaren kontrolaren alde zegoelako.

Weberrek bere lehen film garrantzitsua idatzi, zuzendu eta produzitu zuen: Hypocrites. Bertan, garairako polemikoak ziren gai sozialak eta ikaspen moralak jorratu zituen. Pelikulan biluzi ugari agertzen dira.

Bosworth konpainiak produzitu zuen Hypocrites (1915). 1915ean pelikula Manhattaneko Lograce Antzokian saritua izan zen.

1915eko apirilean Weberrek eta Smalleyk Bosworth utzi zuten, fundatzailea hilzorian zegoelako. Univeralen hasi ziren lanean, Carl Laemmlerekin filmak egiteko. Weberrek Universalen egin zuen lehen filma Scandal (1915) izan zen.

1916an Weberrek 10 film luze zuzendu zituen Universalekin. 10 horietako 9 berak idatzi zituen. Horrez gain, Universaleko hobeto ordaindutako zuzendaria bilakatu zen. Astean 5.000$ irabazten zituen.

 

1916ko otsailean, Weber eta Smalley Universaleko Bluebird Photoplays Universaleko eskumeneko enpresara mugitu ziren, non dozena pelikula aurkeztu zituezten. Haien artean The Dumb Girl og Portici (Pavlowa izenaz ezaguna).

Urte horretan Weberrek bere obrarentzat garrantzitsuenak diren filmak egin dituen: Where are my Children?, non abortuaren gaia landu zuen; The People vs John Doe, non heriotza zigorra landu zuen eta Hop, the Devil´s Brew, non alkoholismoa eta opio zaletasuna landu zituen.^[5][6][7]

1917ko ekainean, Lois Weberrek bere zinema estudio propioa sortu zuen lehen emakume estatubatuarra bilakatu zen, Universalen finantziarioarekin bere produktora sortu zuenean: Lois Weber Productions.

1917an, Weber Motion Picture Directors Associationeko kide emakume bakarra zen. 1917tik aurrera Hollywood Studio Club proiektu berrian kide aktiboa izan zen.

Ameriketako Estatu Batuak Lehen Mundu Gerran sartzean, Weberrek D.W. Griffithek sortutako Motion Picture War Servicen lan egin zuen. Mack Sennet, Charlie Chaplin, Mary Pickford, Douglas Fairbanks, William S.Hart, Cecil B. DeMille eta William Desmondekin batera lan egin zuen. Elkarteak lortu zituen mozkinak ospitale bat eraikitzeko erabili ziren.

1918ko abenduan, Weberrek Universal utzi  eta Louis B. Mayerrekin kontratua sinatu zuen Anita Stewart aktorea zuzentzeko, asteko 3.500$-ren truke.

1921ean Lois Weber Productions kolapsatu zuen,13 pelikula egin ostean. Weberrek bere langileak kalera bota behar izan zituen, bi aktore hasiberri izan ezik. Beste pelikula gutxi batzuk zuzendu zituen arren, Hollywodeko bere zuzendari ibilbidea amaitu zen.

 

1922ko abenduan, Weber Universalera itzuli zen, A Chapter in Her Life zuzentzeko. Film hau Clara Louise Burnhamen Jewel: A Chapter in Her Life (1903) obran oinarrituta zegoen eta 1915ean Smalleyk zuzendutako pelikula (Weberrek idatzi zuen) Jewel pelikularen "remake"-a izan zen.^[8]

Weber A Chapter in Her Life lanarengatik goraipatua izan zen bitartean, kritikariek haren filmak “ezbaidatzeko gaia” zirela esaten zuten. Batzuk “Film kotidianoak” zaharkituak zeudela esaten zuten bitartean, beste batzuk filmaren gaia “Pollyanna” gaia zela egotzi zuten. Weberrek, ondoren, Universal utzi zuen eta momentuz film gehiago egingo ez zituela esan zuen. Horren ordez, antzerki obrak eta nobelak idatzi nahi zituen.

Bere lagun nobelistaren etxera joan zen, Margaretta Tuttle (Feet of Clay eleberriaren idazlea), denboraldi bat igarotzera, haren esanetan “zentsuratzaileak zentzua berreskuratu arte”. 1924ean Cecil B. DeMillek Feet of Clay-n oinarrituta filma egin zuen.^[9]

1926an, Weberrek banaketa kontratu berria sinatu zuen Universalekin. Honekin industriako hobeto ordaindutako emakumea izan zen. Bere itzuleran egin zuen lehenetariko filma The Marriage Clause izan zen, Dana Burneten Technic istorio laburrean oinarrituta.

1926ko azaroan Weberrek United Artistsen hasi zen Topsy and Eva izeneko eta Catherine Chisholmen antzerki-lan herrikoi baten oinarritutako komedia zuzentzeko.

Weber moldaketa serioa egiteko saiakera egin zuen, baina estudioak drama baino, komedia izan behar zuela erabaki zuen.  Weber ezena batzuk grabatu ostean, grabatu beharreko ezena batzuk afrika-amerikarrentzat iraingarriak zirela uste zuen; adibidez, zikoina batek haur beltz bat zaborretara botatzea. Horrenbestez, Topsy and Eva Del Lord-i egokitu zion United Artistek, D.W. Griffithen ezena batzuk erabiliz.

Frances Marionen eskutik, 1932eko ekainean United Artistek Weber kontratatu zuten, gidoi aholkulari lanak egiteko. Cynara filmean Marionekin egin zuen lan.

1933ko otsailean, Universalek Weber kontratatu zuen talentu berriak aurkitzeko. Aste gutxiren buruan Weberrek  antzerki eskoletako 250 neska eta emakume elkarrizketatu zituen. Urte berean, Universalek zuzendaritza postu bat eskaini zion Weberri, baina ustekabean proiektutik bota zuten eta zuzendaritza William Wylerri eman zioten.

Weberrek eta Harry Gantzek (bere bigarren senarra) bost hilabete igaro zituzten Kauaien (Hawaii). Bertan Seves Seas Corporationek Weber kontratatu zuen Cane Fire zuzentzeko. Filmak arrazakeri aurreiritziei buruzko istorioa kontatzen du. Oso aurrekontu baxuarekin grabatu zen Kekaha Sugar Company eta Waimea Sugar Companyren azukre plantazioetan. Kauaien filmatutako lehen pelikula izan zen. 1934ko ekainean errealizatu zen Pinnacle Production Companyren produkziopean, White Heat izenarekin. Izen aldaketa arrakasta komertzial eta kritikoaren mesedetan aldatu zen.

White Heat bere azken filma izan zen, eta bere film sonoro bakarra. Telebistan eman zuten 1940ko ekainean, baina gaur egun galdutzat jotzen da.

Bere pelikuletan abortua, jaiotza-tasaren kontrola (Where Are My Children?), heriotza zigorra ( The People vs John Doe), alkoholismoa eta drogazaletasuna ( Hop, the Devil´s Brew) bezalako gaiak lantzen zituen.  Filme hauek guztiak arrakasta handia lortu zuten, haien tematika polemikoarengatik.

Weber pantaila zatikatuaren aitzindaria dela onartu da. Aldibereko ekintza erakusteko erabili zuen Suspense (1913) filmean. Film horretan eremuz kanpokoa landu zuen ere ispiluetan islatzen ziren irudiekin jolastuz. Film luze bat zuzendu zuen lehen emakumea izan zen, The merchant of Vennice (1914), eta estudio propioa izan zuen lehen emakumea (1917). Bere senarrarekin batera, Phillips Smaley, Weber soinuarekin esperimentatu zuen lehen zuzendarietakoa izan zen. Estatu Batuetako film sonoroak egin zituen lehen emakume zuzendaria izan zen.

1939an, ultzera baten ondorioz hil zen. 60. Hamarkadara arte ez zuen jaso Hollywoodeko Ospearen Pasealekuaren izarra. Bere memoriak idatzi zituen “The End of The Circle”. Hauek hil eta denbora gutxira publikatu behar ziren, baina ez ziren inoiz publikatu, bere aizpa Ethelen saiakeren aurka. Memoria horiek 70ko hamarkadan  desagertu ziren.

Soy cámara: Pioneras del cine: al margen de la industria (CCCB, Barcelona), 2016^[11]

• Lois Weber, Wikipedia^[10]
• Lois Weber. La primera mujer que filmo un largometraje^[5]