Isaac Asimov
Isaac Asimov (errusieraz: Исаáк Ю́дович Ози́мов, Isaak Yúdovich Ozímov; Petrovichi, Sobietar Batasuna, 1920ko urtarrilaren 2a -New York, AEB, 1992ko apirilaren 6a[1]), errusiar jatorriko idazle eta biokimikari estatubatuarra. Zientzia fikzio eta zientzia dibulgazioan autore arrakastatsu eta ezaguna. Oso idazle emankorra izan da bi arlo horietan; hain emankorra izan zen, ezen bere lan guztien benetako autorea ez izatearen susmopean egon baitzen.[2]
Biografia
aldatu1920an jaio zen Sobietar Batasunean. Bere gurasoek AEBtara emigratu zuten berarekin, hiru urte besterik ez zituela. New Yorken, zehazki Brooklynen hazi zen eta bertako eskola publikoetan izan zen hezia. Bere ikasketak Columbiako Unibertsitatean amaitu zituen, Biokimika espezialitatean. Doktoretza lortu zuen Bostongo Unibertsitatean.
Lehenago, bederatzi urte zituela, gurasoen dendan saltzen zituzten zientzia fikziozko aldizkariak irakurtzen zituen ezkutuan, haren gurasoentzat oso kalitate txikiko aldizkariak baitziren. Hamaika urterekin bere istorioak idazten hasi zen eta hemezortzirekin J.W. Campbelli bere lehenengo ipuina helarazten saiatu zen, baina baztertua izan zen. Hala ere, handik lau hilabetera bere lehen ipuina saltzea lortu zuen eta heriotza arte liburuak idazten jarraitu zuen.
1941an, bere ipuin klasikoetarikoa idatzi zuen, Ilunabarra. Lehentxeago hasia zen Roboten istorioak argitaratzen eta bertan robotikaren 3 legeak sartu zituen. Ondoren Erromatar Inperioaren gainbehera eta erorialdia argitaratu zuen eta azkenik Fundazio sailari ekin zion.
1942an Gertrude Blugermanekin ezkondu zen. Bi seme izan zituen, 1951n David eta 1955an Robyn. Banantze periodo luze baten ondoren, 1973an dibortziatu egin ziren eta urte haren bukaeran Janet O. Jeppsonekin ezkondu zen. 1992ko apirilak 6ean hil zen, HIESak jota.
Bere lanaren garrantzia
aldatuAsimovek hainbat aldiz irabazi zituen ingelesezko zientzia-fikziozko sariketa ospetsuenak diren Hugo eta Nebula sariak. Seguruenik zientzia-fikziozko egile ospetsuena da, publikoarentzat orokorrean. Bere idazte estilo xumeak eta ez korapilatsuak oso irakurterraza egiten dute.
Ekarpen literarioez gain, Asimovek historiari eta zientziari buruzko dibulgazio lan ugari idatzi zituen zituen, adibidez Zientziara sarrera edota Oinarrizko ehun galdera zientziari buruz.
Obra aukeratua
aldatuEzinezkoa da hemen bere lan guztiak biltzea. Aukeraketa bat egin dugu:
Zientzia fikziozko lanak
aldatuThe Robot saila
aldatu- The Caves of Steel. 1954. ISBN 0-553-29340-0.
- The Naked Sun. 1957. ISBN 0-553-29339-7.
- The Robots of Dawn. 1983. ISBN 0-553-29949-2.
- Robots and Empire. 1985. ISBN 978-0-586-06200-5.
Galactic Empire eleberriak
aldatu- The Currents of Space. 1952. ISBN 0-553-29341-9.
- The Stars, Like Dust. 1951. ISBN 0-553-29343-5.
- Pebble in the Sky. 1950. ISBN 0-553-29342-7.
Foundation prekuelak
aldatu- Prelude to Foundation. 1988. ISBN 0-553-27839-8.
- Forward the Foundation. 1993. ISBN 0-553-40488-1.
Foundation jatorrizko trilogia
aldatu- Foundation. 1951. ISBN 0-553-29335-4.
- Foundation and Empire. 1952. ISBN 0-553-29337-0., 'The Man Who Upset the Universe' izenburupean 1952an.
- Second Foundation. 1953. ISBN 0-553-29336-2.
Extended Foundation saila
aldatu- Foundation's Edge. 1982. ISBN 0-553-29338-9.
- Foundation and Earth. 1986. ISBN 0-553-58757-9.
Lucky Starr saila
aldatu- David Starr, Space Ranger (1952)
- Lucky Starr and the Pirates of the Asteroids (1953)
- Lucky Starr and the Oceans of Venus (1954)
- Lucky Starr and the Big Sun of Mercury (1956)
- Lucky Starr and the Moons of Jupiter (1957)
- Lucky Starr and the Rings of Saturn (1958)
Sailetatik kanpoko eleberriak
aldatu- The End of Eternity (1955)
- Fantastic Voyage (1966)
- The Gods Themselves (1972)
- Fantastic Voyage II: Destination Brain (1987)
- Nemesis (1989) *
- Nightfall (1990), Robert Silverbergekin batera.
- Child of Time (1992), Robert Silverbergekin batera.
- The Positronic Man (1993) Robert Silverbergekin batera.
Zientzia dibulgazio lanak
aldatu- Fact and Fancy (1962)
- View from a Height (1963)
- Adding a Dimension (1964)
- Of Time and Space and Other Things (1965)
- From Earth to Heaven (1966)
- Science, Numbers, and I (1968)
- The Solar System and Back (1970)
- The Stars in their Courses (1971)
- The Left Hand of the Electron (1972)
- The Tragedy of the Moon (1973)
- Asimov On Astronomy(1974) ISBN 978-0-517-27924-3
- Asimov On Chemistry (1975)
- Asimov On Physics (1976) ISBN 978-0-385-00958-4
- The Planet That Wasn't (1976)
- Asimov On Numbers (1976)
- Quasar, Quasar, Burning Bright (1977)
- The Road to Infinity (1979)
- The Sun Shines Bright (1981)
- Counting the Eons (1983)
- X Stands for Unknown (1984)
- The Subatomic Monster (1985)
- Far as Human Eye Could See (1987)
- The Relativity of Wrong (1988)
- Beginnings: The Story of Origins (1989)
- Asimov On Science: A 30 Year Retrospective 1959-1989 (1989)
- Out of the Everywhere (1990)
- The Secret of the Universe (1991)
Euskarara itzulitako lanak
aldatu- Oinarrizko ehun galdera zientziari buruz (1994)
- Unibertsoa: lur launetik kuasareetaraino / Isaac Asimov; itzultzaileak, Juan Ignacio Abrisketa, Iñaki Irazabalbeitia (1988)
Euskara Asimoven obran
aldatuIsaac Asimoven eleberri batean etorkizuneko euskararen egoera aipatu zen. Eleberria The Gods Themselves (1972) zen eta aipamena 2100 urtean kokatu zen. Aipamena liburuaren lehenengo atalean dago, laugarren kapituluan. Horretan Bronovski izeneko ikertzaile bat etruriera ikertzen ari da eta haren jatorria ezagutzeko ezintasunean, euskara aztertzen hastea erabakitzen du: "orduan beste hizkuntza hasi zen aztertzen, ingurukoekin ere inongo loturarik gabekoa, oso arkaikoa baina oraindik bizirik zegoena eta etruskoak etorri ziren lurraldetik ez oso urruti hitz egiten zena. Ze lotura izango luke euskararekin?".
Beste ezaugarrien artean, oso hizkuntza zaila dela esaten da, gaztelaniaren eragin handia izan duena. Azkenik, biak, etruskoa eta euskara, zelten aurreko hizkuntza batetik etor zitezkeen hipotesia azaltzen du. Liburua gaztelaniaz agertu zen urtetan hizkuntzaren etorkizuna ez zen batere baikorra eta Asimoven baieztapena, hau da, 2100. urtean bizirik egongo zela itxaropenerako deia zen.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Zientzia, Elhuyar. (1992-05-01). «Isaac Asimov hil zaigu» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-07-15).
- ↑ all_powerful_Oz. «Asimov: Aparteko jakinduria» Gaztezulo (Noiz kontsultatua: 2022-07-15).
Kanpo estekak
aldatu- (Ingelesez): Asimovi eskainitako webgunea.