Hegoaldeko eslaviar

XX. mendearen amaieran Jugoslaviar estatuaren desagerpen bizkor eta dramatikoak —eta horren poltsikoek oraindik ere XXI.ean jarraitzen dute— astindu sakona eragin zuen mundu osoan, baina batez ere Europan, non jende askok ez baitzuen ulertzen nola halako ankerkeriak nola zitezkeen. mende hasierako Europa kulturatu eta zibilizatuan.

Gertatutakoa interpretatzeko, beharrezkoa da Europaren historiaren jarraipena egitea, Jugoslavia terminoak ez baitu aipatu Estatuari soilik aipatzen, izaera kultural eta geografikoko izendapena baita (Balkanetako penintsulako mendebaldea, non dagoen. Hego eslaviarrak bizi izan ziren, eta haiek bizi dira, hau da, terminoak esan nahi duena ( Jugoslavia , kroazieraz , serbieraz eta eslovenieraz Jugoslavija , mazedonieraz eta serbiar zirilikoz Југославија, literalki Hego Eslavia edo Hego Eslaviarren herrialdea itzultzen da ).

1980an Tito mariskala hil ondoren , eta krisi ekonomiko larri baten erdian, herrialdeko herrien arteko tirabirak hazi ziren . Alderdi nazionalistak Serbian boterera igo ondoren , bertako bi errepublikek ( Eslovenia eta Kroazia ) independentzia aldarrikatu zuten 1991n , eta hurrengo urtean Ipar Mazedonia eta Bosnia eta Herzegovinak jarraitu zituzten , Serbiaren erresistentziarik gabe. 1991n errepublika ezberdinen arteko tirabirak Jugoslaviako Gerra (edo Jugoslaviako Gerrak) izenez ezagutzen den gatazka odoltsua ekarri zuen).

Federazioan jarraitzea erabaki zuten errepublikek 1992an Jugoslaviako Errepublika Federal Sozialistaren ordez Jugoslaviako Errepublika Federal berriarekin ordezkatu zuten, Montenegrok eta Serbiak soilik osatua , zeinak ere sistema sozialista alde batera utzi zuen, lehendik independenteak ziren errepublikek egin zuten moduan.

Serbia hegoaldeko Albaniako gutxiengo etnikoa ere tentsio-iturri izan zen (eta oraindik ere bada) eta, Jugoslaviako armadaren eta kosovar gerrillaren arteko liskarren aurrean, Kosovoko Askapen Armada (UÇK) bihurtu zen , lurralde hori oraindik zegoenean. ofizialki Serbiaren parte da, bere independentzia aldarrikatu zuen 1991ko irailaren 22an , nazioartean aintzat hartu gabe, atzerriko esku-hartzea beharrezkoa egin zuen ( Kosovoko gerra deritzona ). NATOk Jugoslaviako Errepublika Federalaren bonbardaketaren ostean , gerra amaitu ondoren, 1999tik aurrera , kosovarreko lurraldearen administrazioa NBEren ardura izan zen aldi baterako .eta, Segurtasun Kontseiluaren aginduz , Nazio Batuen Behin-behineko Administrazio Misioaren (MINIURSO) eta NATOren esku geratu zen .

Hala ere, Kosovoren egoera eztabaidagarria da. Serbiak bere lurralde barruko probintzia autonomotzat hartzen du Kosovo, bere konstituzioaren eta NBEren Segurtasun Kontseiluaren 1244 ebazpenaren arabera. Horretarako, Serbiako Gobernuak ez du zuzenean esku hartu lurralde honen administrazioan 1999az geroztik. Kosovoko behin-behineko gobernu berriak aldebakarrean aldarrikatu zuen, beste behin, Serbiarekiko independentzia 2008ko otsailaren 17an (Estatu Batuen isilbidezko laguntzarekin . eta Europar Batasunetik ), Kosovoko Errepublika sortuz . Serbia, Errusia , Espainia eta beste herrialde batzuek ez zuten aldebakarreko gertaera hori onartu eta ez dute Kosovoko Errepublika Estatu burujabetzat aitortzen .

2003ko otsailaren 4an Jugoslaviako Errepublika Federaleko Asanbladak Serbia eta Montenegroko Konstituzio Gutuna onartu eta aldarrikatu ondoren , Jugoslaviako Errepublika Federala Serbia eta Montenegroko estatu-batasuna bihurtu zen . Azkenik, 2006ko maiatzaren 21ean , plebiszitu batean, biztanleriaren %55,5ek Montenegroren independentziaren alde egin zuen, 2006ko ekainaren 3an aldarrikatu zena .

Artikuluaren atal honetan gertaera hauen aurrekari historikoak lantzen dira, hain gertakari izugarriak ulertzeko (inoiz justifikatzeko) ahalbidetzen diguten gakoak ematen saiatzeko.

Iliria Europako antzinako eskualde historikoa da, bere hedapenik handienan Balkanetako penintsulako mendebaldea barne hartzen zuena, Adriatiko itsasoaren ekialdeko kostaldean, gaur egungo Kroazia, Serbia, Bosnia, Montenegro eta Albanian.

Garai batean Jugoslavia zen lurraldeko populazio-talde finkoen lehen zantzuak, urriak izan arren, Behe ​​Paleolitokoak dira, Montenegroko, Bosniako iparraldeko, Kroaziako eta Esloveniako aztarnategiek erakusten dutenez.

 

Neolito garaian nekazaritza -abeltzaintza kultura loratu zen, Danubiako kultura, Serbia eta Bosniara hedatu zena, Brontze Aroan ekarpen ezberdinekin aberastu zena . Kultura honek Starčevon aurkezten ditu bere zentro garrantzitsuenak , zeinaren zeramika motibo geometriko espiralekin apainduta; Vičla , zeramika nahiko dibertsifikatu duten nekazari komunitate egonkorren lana, hala nola estatuak eta loreoi antropomorfoak, eta, azkenik, Butmir , Bosnian, meandroz eta espiralez apaindutako zeramikaz.

Burdin Aroaren hasieran , Bosnian garatu zen, batez ere Glasinaćeko goi-ordokian , ehorzketa-tumulu ugariak, arma ugariak, Serbiakoekin erlazionatuta, ezaugarri handiko kultura .

Eremu horretan, batez ere hegoaldean, traziarrak bizi ziren , indoeuropar jatorriko antzinako herria . Artzainak ziren batez ere, eta garai klasikoko greziarrek soldadu mertzenario gisa oso estimatuak ziren . Ez ziren inoiz hiri-etapa iritsi eta haien antolaketa feudala zen, tribuan oinarrituta.

Eskualde hau antzinatean grezierazko ' Iλλυρία ( Iliria ) edo Iλλυρίδα ( Ilirida ) izenekin ezagutzen zen, eta, geroago, latinezko Illyria eta baita Illyricum ere .  ]

Esparru horretan agertu zen II milurtekoaren amaiera. K. (K.a. 1000. urtearen aurka) Iparraldean jatorria duten iliriar populazioak. Iliriak ( grezieraz ιλλυρόι, illyrói ) gutxi ezagutzen den tribuen koalizio heterogeneoa ziren. Uste da hauetako kopuru zehaztugabe bati iliriar hizkuntza arrunt batek batu zituela.

Lurraldeak K.a. 400 inguruan galiarren inbasioak jasan izana. C. (aztarna gutxi utzi zituena) eta autore klasikoen ezjakintasunak, zaildu egiten du talde ezberdinen jatorria zehaztea. Orokorrean, Illiria Neretvatik (antzinako Naro ) Drinara ( Drilo ) joan zela esan daiteke eta ekialdean tribalioak zirela . deskribapen hau bat dator ii. mendera arteko hainbat autorerekin  eta bereziki Estrabonekin eta Tazitorekin .

Iliriarrak Lusaziako kulturaren zirkuluko indoeuropartzat hartzen dira . Jatorriz antolakuntza tribal baten pean bizi ziren, buruzagi hautatua eta zaharren kontseilua, baina gero federazio eta erresuma gutxi gorabehera iragankorrak osatu zituzten; hegoaldean, greziar kulturari dagokionez gehiago, Epiro sortu zuten , benetako Iliriatik bereizten zena.

Iliriarrak traziarren aurrean nagusitu ziren eta Balkanetako penintsulako ipar-mendebaldeko eskualdeak okupatu zituzten, Danubiotik Ambraziako golkoraino eta Adriatikotik Šaire mendietaraino . Tribu nagusiak dalmatiarrak, ardiarrak, dardaniarrak, albaniarrak, taulantiarrak, molostarrak, trespotiarrak, veneziarrak, dauroak eta mesapiarrak ziren; azken hiru hauek Italiako ekialdera iritsi ziren.

Tribu independenteen kopuru handiak estatu "nazionala" eratzea oztopatu zuen K.a. III.mendearen erdialdera arte. K., zeinean Eskodran ( Escutari ) hiriburua zuen Iliriar erresuma bat eta Delminion oinarritutako beste herri federazio bat agertu ziren herrialdearen hegoaldean .

Pixkanaka-pixkanaka Epidauro eta Apolonia (gaur Albanian) bezalako enporioak sortu zituzten kolono greziarren bizkarrean iristen ari ziren . Jakina, Greziako kultura Mazedonian eta kostaldean dokumentatzen da onena , baina barnealderago ere nabaritu zen haren eragina.

Zazpi dira hego eslaviarrak biztanleria nagusia duten herrialdeetan:  

• 🇧🇦 Bosnia eta Herzegovina (% 46 bosniarrak , % 37 serbiarrak, % 15 kroaziarrak)
• 🇧🇬 Bulgaria (%85 bulgariarrak )
• 🇭🇷 Kroazia (% 90 kroaziarrak , % 4 serbiarrak)
• 🇸🇮Eslovenia (% 83 esloveniarrak , % 2 serbiarrak, % 2 kroaziarrak, % 1 bosniarrak)
• 🇷🇸 Serbia (%83 serbiarrak , %2 bosniarrak, %1 jugoslaviarrak, %1 kroaziarrak, %1 montenegrinoak)
• 🇲🇰 Ipar Mazedonia (% 65 mazedoniar etnikoak , % 2 serbiarrak, % 1 bosniarrak)
• 🇲🇪 Montenegro (% 45 montenegrinoak , % 29 serbiarrak, % 13 bosniar eta musulmanak nazionalitatearen arabera , % 1 kroaziarrak)

Gainera, hego eslaviarren tokiko gutxiengoak daude aldameneko eslaviar ez diren herrialdeetan, hala nola:

• 🇦🇱 Albania: ( bulgariarrak , mazedoniarrak , serbiarrak , montenegrinoak )
• 🇦🇹 Austria: ( kroaziarrak , esloveniarrak )
• 🇬🇷 Grezia: ( eslaviar hiztunak greziar Mazedonian , pomaks )
• 🇭🇺 Hungría: ( kroaziarrak , serbiarrak , esloveniarrak )
• 🇮🇹 Italia: ( Esloveniera , Kroaziera )
• 🇹🇩Errumania: ( kroaziarrak , bulgariarrak , serbiarrak ),
• 🇹🇷 Turkia: ( bulgariarrak , bosniarrak )