Begoña San Jose

Begoña San José Serrán 1949an jaio zen, Segoviako San Ildefonso Errege Lekuan, La Granja izenaz ere ezaguna, familia ugari baten barruan. 18 urte zituela Agronomiako karrera ikasten hasi zen, gurasoengandik bereizi eta etxeko lanak egitetik bizi izan zen. Urtebete geroago ikasketak utzi eta fabrika batean hasi zen lanean.

Lantegian Espainiako alderdi komunistan (PCE) afiliatu zen eta militarki hasi zen Langile Komisioak (CCOO) sindikatuan, non feminismoarekin lehen harremanak ezarri zituen. San Josék gogoratzen du Emakumeen Mugimendu Demokratikoaren (MDM) bilera batean parte hartzeko gonbita egin ziotela eta bilera hark txunditu egin zuela. Hasiera-hasieratik, konpromiso feminista aktibismoan gauzatu zen. Hala, Espainian nazionalkatolikoak indar handia zuenean, emakumeen sexu- eta ugalketa-eskubideak aldarrikatzeko zuzeneko ekintzak egin zituen; esaterako, antisorgailuak lortzeko ginekologoarenera joatea, legez kontrakoa eta gaitzesteko arrazoia zen garai batean, are gehiago ezkonduta egon gabe.

Bi aldiz atxilotu zuten, 1973an eta 1974an, eta hiru hilabetez kartzelaratu zuten, CCOOko militantziaren ondorioz, Espainian sindikatuak eta alderdiak legez kontrakoak zirenean. Bigarren aldian, lantegitik bota egin zuten.

1975ean, San Josék Madrilen abenduan egin ziren Emakumearen Askapenerako I. Jardunaldi Nazionaletan parte hartu zuen, Franco diktadorea hil eta gutxira, eta artean klandestinitatean, nazioartean Mexikon Emakumeari buruzko I. Mundu Konferentzia egin zen urtean.^[2]

1977an, sindikatuen legeztatzearekin bat, Begoña San José CCOOko Emakumearen Idazkari izendatu zuten, demokraziaren historiako lehena.^[3] Sasoi horretan eratu ziren sindikatuaren antolaketa eta programa, emakumeei eta erakunde feministei buruzko politikari dagokionez. 1979ko abenduan, Granadan egin ziren Estatuko II. Jardunaldi Feministetan parte hartu zuen, eta 1980an, Kopenhageko Emakumeari buruzko II. Mundu Konferentzian. Horri esker, beste herrialde batzuetako mugimendu feministarekin harremanetan jarri zen. Urtebete geroago, 1981ean, parte-hartze aktiboa izan zuen Espainian emakumeen botoa lortu zeneko berrogeita hamargarren urteurrenaren ospakizunean. Urte horretan CCOOko Emakumearen Idazkaritza utzi zuen, eta, ondoren, lantegian zuen lanpostura itzuli nahi izan zuen, baina aukera hori ukatu egin zioten, eta ondorioz, militantzia sindikalaren amaiera ekarri zuen.

 

 

Hala, langabezia aldi bat hasi zuen, eta San Josék zuzenbide ikasketak egiteko, oposizioak prestatzeko eta feminismoan militantzia finkatzeko aprobetxatu zuen. Era berean, Azterlan eta Dokumentazio Zentro Feministan sartu zen, historian zehar emakumeen lanari buruzko erakusketa ibiltaria sustatu zuena.^[4] Talde horri esker, kontzeptu eta teoria feministez blaitu ahal izan zen, baita abortua legeztatzeko ekintzetan parte hartu ere, edo gobernuak talde feministei I. Berdintasun Plana egiteko kontsulta egitea aldarrikatu zuen, ez baitzen halakorik egin. Azkenik, kolektibo hori utzi egin zuen, 1986ko erreferendumean Espainia NATOn sartzeari feminista gisa aurka ez egiteko gehiengoaren erabakiarengatik. 1981ean, X. Kongresuaren ondoren, PCE utzi zuen, non Emakumearen Batzordean parte hartzen zuen, eta 1986an Espainiako Ezker Batuan (IU) sartu zen. 1984an udal idazkari kontu-hartzaile izateko oposizioak gainditu zituen. Kargu hori zenbait udaletan bete zuen, erretiroa hartu zuen arte (2014).

1986an, hogei bat ekintzailerekin batera, Politika Feministaren Foruma sortu zuen, feminismo politikoa planteatuz, alderdiekiko eta gobernuarekiko independentea, baina ez erakundeen aurkakoa, eta are gutxiago antipolitikoa.^[5] 1989an, Mujeres, feminismo y poder, (Emakumeak, feminismoa eta boterea) izeneko erakunde horren lehen monografikoa argitaratu zuen, izen bereko Celia Amorósen eta Jo Freeman-en La tiranía de la falta de estructuras/ Egiturarik ezaren tirania testuan oinarritua.^[6][7] San Joseren aktibismoa biziki hunkitzen dute bi erreferenteek. Interes horren testuinguruan, San Josek Politika Feministaren Forumean parte hartu zuen 1992ko Atenasko Adierazpenaren aplikazioan —Mujeres y poder/ Emakumeei eta botereari buruzko Europako lehen goi-bilera hartan defizit demokratikoa salatu zen, eta botere publikoak eta politikoak gizonen eta emakumeen artean modu orekatuan banatzeko beharra aldarrikatu zen—, baita Emakumeari buruzko Munduko IV. Biltzarraren Ekintza Plataforman ere.^[8]

1989an Madrilgo Erkidegoko Emakumearen Zuzendaritza Nagusi sortu berriaren Enplegu eta Lankidetzako zuzendariorde izendatu zuten. 1991ra arte egon zen bertan, IUk Madrilgo Udaleko zinegotzi hautatu zuenean.^[9] 1992an, Dolores Ibárruri Fundazioko Emakumearen Batzordeko lehendakari gisa, hainbat proiektu eta programa koordinatu zituen. 1995eko udal-hauteskundeetan, San Josék Madrilgo Batzarrerako hautagai-zerrendatik alde egin zuen, beste lankide batzuekin batera, protesta gisa, zerrendek IUren estatutuetan ezarritako irteera-postuetan emakumeen % 35eko kuota lortzen ez zutelako.^[10][11][12]

1999tik 2003ra bitartean, San Josék Madrilgo Erkidegoko Emakumearen Kontseiluko lehendakaria izan zen. Orduan, laurogei emakume-elkarte biltzen zituen, eta 2010ean Esperantza Aguirre Alderdi Popularreko erkidegoko presidenteak kanporatu zuen.^[13][14]

2008az geroztik, Generoa Eraginaren Ya Plataforman parte hartzen eta bertan lan egiten hasi zen; izan ere, urtero, genero-ikuspegitik aztertzen ditu Estatuko Aurrekontu Orokorrak, eta horrekin batera, emaitzak biltzen dituen manifestua ematen du.^[15][16] Azterketa horren ondoriozko txostena Diputatuen Kongresuan eragin politikoa duen ekitaldi batean aurkeztu zaie alderdi politikoei.

2010. eta 2015. urteen artean, San Jose Partaidetza eta Berdintasunerako Emakumeen Koordinakundearen (COMPI) buru izan zen.^[17][18] Bitartean, 2013. eta 2014. urteetan, Abortu Eskubidearen aldeko Plataforman parte hartu zuen.^[19] 2014. eta 2015. urteetan ere oso aktibo egon zen CEDAW Sombra España plataformaren barruan. Plataforma horren bidez, Nazio Batuek 1979an emakumearen aurkako bereizkeria-modu guztiak ezabatzeko hartutako konpromisoaren aplikazioari buruzko txostena 300 GKE sinatua izan zen.^[20][21] 2015. urtean, San Josek ere parte hartu zuen Indarkeria Matxistaren aurkako Estatuko Martxa (7N) antolatzen, baita, ondoren, 2016ko urtarrilean, 7N Plataforma eratu zenean ere, Martxaren aldarrikapenei jarraipena egiteko, eta bertan aktiboki parte hartzeko.^[22] Parte-hartze horren barruan, Diputatuen Kongresuan Genero Indarkeriaren arloko Estatu Itun baterako Azpibatzordearen aurrean agertu zen, 2017ko martxoaren 23an, 7N Plataformaren ordezkari gisa.^[23]

• (1989) Contra la pobreza, contra la feminización de la pobreza. Contrarios, Revista de Crítica y Debate, 1
• (1989) Democracia e igualdad de derechos laborales de la mujer: Por un consenso social sobre la necesidad de una política contra la discriminación de las mujeres en el empleo. Edita Instituto de la Mujer. Madrid, 214.
• (1991) Acción positiva hacia las mujeres en los planes de empleo y de igualdad de la Comunidad de Madrid, 1989-1991. Economía y Sociología Del Trabajo, (13), 165-175.
• (1995) Los ayuntamientos y la igualdad de oportunidades. C­ernos de Relaciones Laborales, 6, 57.
• (2003) De la globalización del derecho a la igualdad al trabajo local y cotidiano. Jornadas Políticas Locales para la Igualdad entre Mujeres y Hombres, 24-50.
• (2003) De la impotencia al empoderamiento. In Almudena Hernando. (Ed.), ¿Desean las mujeres el poder? Minerva.
• (2004) De la impotencia de Antígona al empoderamiento de las mujeres en el siglo XXI. Mujeres: El análisis (1. edizioa 49-66 or.) Universitat Jaume I.
• (2006) Asociaciones de mujeres y democracia participativa en España hoy. Mujeres: ciudadanas. La identidad de dénero en la construcción de la nueva ciudadanía, Córdoba: INET.
• (2009) La aplicación de la ley de dependencia, un análisis de género. Las políticas públicas desde la perspectiva de género.
• (2009) Feminismo y sindicalismo durante la transición democrática española (1976-1982). In Fundación Pablo Iglesias (Ed.) El movimiento feminista en España en los años 70 ( 335-368 or.) Cátedra.
• (2010) Incidencia política y social del feminismo: Organizaciones, indicadores y comunicación. Mujeres, sexos, poder, economía y ciudadanía. (87-98 or.). Madrid: Fórum de Política Feminista.
• (2011) No solo queremos cuidar ni queremos hacerlo solas. Apuntes Ciudadanos, 4, 157-174.^[24]
• (2012) Por un feminismo activo frente al recorte de los servicios públicos y de la democracia. In Fórum de Política Feminista (Ed.), Las asociaciones de mujeres ante el empleo, la violencia y la participación. (49-56 or.). Madrid.
• (2014, 30/04/2014) Feminismo y neoliberalismo. Diagonal.
• (2014, marzo de 2014) De Gallardón a Gallardón, treinta años de batalla sobre el cuerpo de las mujeres. Trasversales, 31bis.
• (2014) Igualdad versus austeridad: Resistencia, protestas y propuestas del movimiento feminista. Investigaciones Feministas: Papeles de estudios de mujeres, feministas y de género, (5), 185-206
• (2015) Beijing+20, los objetivos de desarrollo sostenible y la sociedad civil. Bilbao.
• (2015, noviembre de 2015) Las feministas y los presupuestos del estado para 2016. Revista Trabajadora, 55

• (1994) Grupo Municipal IU. Nombres de mujeres en las calles de Madrid, Madrileko Udala.
• (1994) VV. AA. Feminismo y estado del bienestar, Fórum de Política Feminista ed. Madrid.
• (1998) Fundación Dolores Ibárruri. Más mujeres en los poderes locales. Madrid: Dolores Ibárruri Fundazioa ed.
• (1999) Asociación "Mujeres en la Transición Democrática". Españolas en la transición: de excluidas a protagonistas, 1973-1982. Biblioteca Nueva ed.
• (2000) Consejo de la Mujer de la Comunidad de Madrid y Ayuntamiento de Burgos. I Encuentro De Consejos de la Mujer, Consejo de la Mujer de Madrid y Burgos ed.
• (2002) VV. AA. Construyendo la igualdad en el espacio público. Diputación Foral de Vizcaya.
• (2006) VV. AA. Participación de las asociaciones de mujeres en las políticas de igualdad hoy, Fórum de Política Feminista ed., Madril.
• (2007) VV. AA. Jornadas Internacionales. Feminismo, una misma lucha, diversas estrategias, Sevillako 8 de marzo Plataforma de ed.
• (2007) San José Serrán, B., & Infante, N. Situación y perspectiva de los consejos de la mujer en España. In Fórum de Política Feminista (Ed.), Hacia la creación del consejo estatal de las mujeres. (43-69 or.). Madrid.
• (2017) VV.AA. Organizaciones feministas ante el cambio generacional y político 2011-2016. Fórum de Política Feminista.

• 2005ean Minerva argitaletxeak argitaratutako Teoría feminista: de la ilustración a la globalización/ Teoria feminista: ilustraziotik globalizaziora lana Begoña San Joseri eskainia dago, Celia Amorós eta Ana de Miguel filosofoen eskutik. Teoria feministaren eta militantzia politikoaren artean beti zubia egiten jakin duelako nabarmendu da haren lana.
• 2022ko azaroan Berdintasunerako Ministerioak borroka feministari eta matxismoaren aurkako borrokari emandako XIX. mendeko Herritarren Aktibismoaren Aintzatespena eman zion.^[25]
• 2023an El Club de las 25 saria jaso zuen, izen bereko elkarte feministak —El Club de las 25— emana, Cristina Almeida presidentearen eskutik, bere konpromiso feminista aitortzeko.^[26][27]