[go: up one dir, main page]

Edukira joan

Herri palestinarra

Wikipedia, Entziklopedia askea
Palestinar» orritik birbideratua)
Palestinarrak
(الفلسطينيون, al-Filasṭīniyyūn)

Biztanleak guztira
c. 12,37 milioi
Biztanleria nabarmena duten eskualdeak
Hizkuntza
Arabiera
Erlijioa
Gehiengo sunita
Zerikusia duten beste giza taldeak

Palestinarrak (arabieraz: الفلسطينيون‎, al-Filasṭīniyyūn, hebreeraz: פָלַסְטִינִים) edo palestinar arabiarrak (arabieraz: العربي الفلسطيني‎, al-'arabi il-filastini) Ekialde Hurbileko talde etnonazional bat dira.[1][2] Palestinako biztanleak dira[3] edo mendeetan zehar bertan bizi direnen ondorengoak, tartean judu eta samariarrak, egun kulturalki eta linguistikoki arabiarrak direnak.[4] Palestina historikoan- egungo Zisjordania, Israel eta Gazako zerrenda- biztanleriaren %49a dira. Gainera, diaspora zabala dute munduan zehar, erdia aberrigabea dena.[5]

Biztanle eta errefuxiatu kopuruak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Palestinako populazio osoa, errefuxiatuak eta lekualdatuak barne, hamar milioi ingurukoa da, eta horien erdiak, gutxi gorabehera, Palestinako eskualde historikoan bizi dira, gaur egungo Israel, Palestinako Estatua eta Jordaniako mendebaldea barruan hartzen dituen eremuan. Gainerakoa, beste erdia gutxi gorabehera, Palestinako diaspora bezala ezagutzen dena da, eta horietako gehienak zenbait herrialdetan hiritartasunik ez duten errefuxiatuak dira. 2005ean, bi milioi eta erdi baino gehiago bizi dira Jordanian, milioi bat Siria eta Libanoren artean, eta milioi bat Saudi Arabian, milioi erdi inguru Txilen, arabiar mundutik kanpoko kontzentraziorik handiena.

Ekialde Hurbileko Palestinako Errefuxiatuentzako Nazio Batuen Agentziak (UNRWA) bost milioi errefuxiatu palestinar baino gehiago ditu erregistratuta Gazako Zerrendan, Zisjordanian, Sirian, Libanon eta Jordanian. Horietatik ia heren bat, 1,4 milioi baino gehiago, 58 errefuxiatu-kanpamentutan bizi dira. Errefuxiatu horiek 1948ko gerra arabiar-israeldarraren ondoren sortu ziren, eta 700.000tik gora palestinarrek galdu zituzten etxea eta bizibidea. . XXI. mendeko errefuxiatu palestinarrak exodo hartan —Nakba izenekoa— lekualdatuak izan zirenak dira eta haien ondorengoak.[6][7]

Palestinako Estatistiken Bulego Nagusiaren (PCBS, ingelesezko siglak) kalkuluen arabera, Palestinako Estatuak 4.816.503 biztanle palestinar ditu, eta horietatik 2.935.368 Zisjordanian[8] bizi dira (Eki-Jerusalem barne) eta 1.881.135 Gazako zerrendan.

Hizkuntza eta erlijioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Palestinar gehienak musulmanak dira, batez ere islamaren suni-adarrekoak, eta zenbait konfesiotako gutxiengo kristau garrantzitsu bat ere badago, baita komunitate samariar txiki bat ere. «Arabiar palestinarra» etnonimoak iradokitzen duen moduan, eskuarki aplikatua, palestinarren hizkuntza tradizionala, beren erlijioa edozein dela ere, dialekto Palestinako arabiera da. Israelgo palestinarrak, askotan, elebidunak dira, hebreera ere erabiltzen baitute. Zenbait azterketa genetiko modernok iradoki duenez, palestinarrek, talde etniko gisa, "«historiaurreko garaietatik eskualdean bizi zen biztanle-nukleo baten ondorengo» modernoak dira, arabiera Hizkuntza franko gisa ezarri zuen konkista arabiar musulmanaren aurrekoak. Azkenean, biztanleen hizkuntza bakarra bilakatu zen arabiera, eta gehienak, denborarekin, islamera bihurtu ziren. El 90 % dels palestins que viuen a Amèrica són de religió cristiana.

Palestinar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Izen-abizenak Jaiolekua jaiotza data heriotza data Jarduera sexua edo generoa irudia
Abdel Aziz al-Rantisi Yavne 1947-10-23 2004-04-17 politikari
mediku
gizonezko
Abu Nidal Jaffa 1937-05 2002-08-16 politikari gizonezko
Abu Salma Tulkarem 1909 1980-10-11 poeta gizonezko
Adania Shibli Shibli-Umm al-Ghanam 1974 idazle
dozente
visiting docent
kazetari
emakumezko
Ahed Tamimi Nabi Salih 2001-01-31 aktibista
giza eskubideen aldeko ekintzaile
emakumezko
Ahmed Jabari Gaza 1960-12-04 2012-11-14 partisano gizonezko
Ahmed Jasin Al-Jura, Jerusalem 1929-06-28 2004-03-22 aktibista
politikari
kleriko
irakasle
predikari
gizonezko
Alexandra Sophia Handal 1975 artista
film-zuzendari
emakumezko
Amal Murkus Kafr Yasif 1968-07-11 aktore
abeslari
musikagile
telebista aurkezle
emakumezko
Amina Dahbour Kafr 'Ana 1945 militante politiko emakumezko
Amna Suleiman Damasko 1988 irakasle emakumezko
Annemarie Jacir Kiryat Shmona 1974-01-17 film-zuzendari
gidoilari
poeta
idazle
emakumezko
Asma al-Ghul Rafah 1982-01-17 kazetari emakumezko
Atef Abu Saif Jabaliako errefuxiatu esparrua 1973-06-20 idazle
politologo
eleberrigile
gizonezko
Bassel Khartabil Damasko 1981-05-22 2015 software garatzaile
ingeniari
software ingeniari
informatikari
militante politiko
blogari
wikilari
gizonezko
Bushra al-Tawil Al-Bireh 1993-04-25 kazetari emakumezko
Deema Shehabi Kuwait 1970 poeta
idazle
emakumezko
Emily Jacir Betleem 1970 argazkilari
margolari
telebista-ekoizle
bideoartista
emakumezko
Fadwa Tuqan Nablus 1917-03-01 2003-12-12 poeta
idazle
emakumezko
Fatima Shbair Gaza 1997 fotokazetari emakumezko
Georgette Rizk Tulkarem 1925-11-27 2018-03-16 aktibista
ekintzaile sozial
militante politiko
emakumezko
Hanan Al Hroub Dheisheh 1972-03-06 irakasle emakumezko
Hanan Al-Agha Jaffa 1948 2008-04-19 poeta
idazle
eleberrigile
emakumezko
Hanan Ashrawi Nablus 1946-10-08 politikari
giza eskubideen aldeko ekintzaile
unibertsitateko irakasle
scholar of English
emakumezko
Haneen Zoabi Nazaret 1969-05-23 politikari
irakasle
emakumezko
Hanna Abu-Hanna Reineh 1928-10-16
1928
2022-02-02 poeta
idazle
irakasle
gizonezko
Helga Tawil-Souri Kuwait 1969-11-16 film-zuzendari emakumezko
Hiam Abbass Nazaret 1960-11-30 antzerki aktore
zinema aktore
telebista-aktore
ahots-aktore
film-zuzendari
telebista zuzendari
zinema gidoilari
zinema ekoizle
telebista-ekoizle
acting coach
hizkuntza irakasle
casting zuzendari
argazkilari
aktore
emakumezko
Hiba Kamal Abu Nada Meka 1991-06-24 2023-10-20 poeta
eleberrigile
nutrizionista
emakumezko
Hind al-Husseini Jerusalem 1916-04-25 1994-09-13 aktibista
irakasle
emakumezko
Huzama Habayeb Kuwait 1965-06-04 poeta
idazle
emakumezko
Ibtisam Barakat Beit Hanina 1963-10 kazetari
poeta
emakumezko
Islah Jad Kairo 1951-12-04 gender studies scholar emakumezko
Ismail Haniyeh Al-Shati kanpamendua 1962-01-29
1962
1963-01-29
1963-05-08
1963
2024-07-31 politikari gizonezko
Jabra Ibrahim Jabra Betleem 1919-08-28 1994-12-12 poeta
itzultzaile
idazle
literatura-kritikari
margolari
gizonezko
Jackie Salloum Dearborn 20th century film-zuzendari
artista
film-muntatzaile
emakumezko
Jamila Abdallah Taha al-Shanti Jabaliako errefuxiatu esparrua 1957-03-15 2023-10-19 politikari
unibertsitateko irakasle
emakumezko
Janna Jihad Nabi Salih 2006-04-06 kazetari
giza eskubideen aldeko ekintzaile
emakumezko
Jassir Arafat Kairo
Jerusalem
1929-08-04
1929-08-03
1929-08-24
2004-11-11 politikari
ingeniari zibil
gizonezko
Khader Adnan Arraba (Jenin) 1978-03-24 2023-05-02 militante politiko gizonezko
Khaled Juma 1965-10-25 idazle
haur literaturaren idazle
poeta
gizonezko
Khalida Jarrar Nablus 1963-02-09 politikari emakumezko
Khouloud Daibes Jerusalem 1965-04-16 ingeniari
diplomazialari
politikari
arkitekto
emakumezko
Klavdia Ode-Vasilieva Nazaret 1892-04-02 1965-11-24 orientalista
Arabista
unibertsitateko irakasle
emakumezko
Laila Shawa Gaza 1940-04-04 2022-10-24 artista
margolari
emakumezko
Leila Farsakh 1967 akademikoa emakumezko
Liana Badr Jerusalem 1950 idazle
gidoilari
poeta
emakumezko
Lina Abu Akleh Jerusalem 1995-04-17 giza eskubideen aldeko ekintzaile emakumezko
Lina Meruane Santiago 1970-09-20 idazle
kazetari
unibertsitateko irakasle
emakumezko
Linda Sobeh Alí Ramallah 1968 diplomazialari
politikari
emakumezko
Mahasen Al-Khatib Jabalia 1993 2024-10-19
2024-10-20
artista
ilustratzaile
emakumezko
Mahmoud Abbas Safed 1935-11-15 politikari
legelari
gizonezko
Mahmud Darwish Al-Birwa 1941-03-13 2008-08-09 poeta
idazle
autore
korrespontsal
kantugile
artista
poet laureate
panel discussion
gizonezko
Malak Mattar Gaza 1999-12-17 margolari emakumezko
Marwán Madril 1979-03-05 poeta
egile abeslari
abeslari
musikagile
gizonezko
Mary Al-Atrash Betleem 1994-06-27 igerilari emakumezko
Matiel Mogannam Libano 1899-02-15
1900
1992-08-11
1987
aktibista
nationalist
emakumezko
Mayada Al-Sayad Berlin 1992-10-26 maratoilari emakumezko
Mohammed Deif Khan Yunis 1965-08-12 2024-07-13 militante gizonezko
Mohammed Sinwar Khan Yunis Camp 1975-09-16 buruzagi militar gizonezko
Mohammed el-Kurd Jerusalem 1998-05-15 idazle
poeta
kazetari
gizonezko
Mourid Barghouti Bani Zeid 1944-07-08 2021-02-14 poeta gizonezko
Nabila Espanioly Nazaret 1955 aktibista emakumezko
Nahid al-Rayyis Gaza 1937-10-14 2010-04-13 legelari
politikari
militar
ofizier
idazle
ikertzaile
literato
poeta
kanta-idazle
komiki gidoilari
itzultzaile
Justizia Ministroa
gizonezko
Najwan Darwish Jerusalem 1978-12-08 idazle
kazetari
poeta
gizonezko
Naomi Shihab Nye Saint Louis 1952-03-12 poeta
idazle
irakasle
unibertsitateko irakasle
emakumezko
Nathalie Handal Haiti 1969-07-29 poeta
antzerkigile
saiakeragile
emakumezko
Noura Erakat Alameda konderria 1980-01-15 giza eskubideen aldeko ekintzaile
unibertsitateko irakasle
emakumezko
Rafeef Ziadah Beirut 1979 poeta
idazle
emakumezko
Randa Siniora 1961 emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile
giza eskubideen aldeko ekintzaile
emakumezko
Rania Jordaniakoa Kuwait 1970-08-31 Erregina ezkontidea emakumezko
Rashid Hussein Musmus 1936-12-28 1977-02-01 poeta gizonezko
Rauda Morcos Iparraldeko barrutia 1974 legelari
poeta
irakasle
Bitartekari
emakumezko
Reem Frainah emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile
psikologo
emakumezko
Refaat Alareer Shuja'iyya 1979-09-23 2023-12-06 idazle
poeta
akademikoa
gizonezko
Rim Banna Nazaret 1966-12-08 2018-03-24 egile abeslari
abeslari
musikagile
emakumezko
Saeb Erekat Abu Dis 1955-04-28 2020-11-10 politikari
diplomazialari
gizonezko
Sahar Jalifa Nablus 1941 idazle emakumezko
Sakher Habash Bayt Dajan, Jaffa 1939-11-10 2009-11-01 politikari
idazle
poeta
gizonezko
Saleh al-Arouri 'Arura 1966-08-19 2024-01-02 politikari
buruzagi militar
gizonezko
Salma Khadra Jayyusi Safed 1926 2023-04-20 historialari
poeta
itzultzaile
anthologist
literatura-kritikari
emakumezko
Samah Jabr Jerusalem 1976-08-08 psikiatra
idazle
is notable work of
emakumezko
Samiha Khalil Anabta 1923 1999-02-26 politikari emakumezko
Shadia Mansour Londres 1985 zeremonialari
rapero
emakumezko
Shireen Abu Akleh Jerusalem 1971-04-03 2022-05-11 kazetari
erreportari
television journalist
emakumezko
Suad Amiry Damasko 1951 arkitekto
ingeniari
idazle
emakumezko
Suheir Hammad Amman 1973-10-25 poeta
aktore
idazle
emakumezko
Susan Abulhawa Kuwait 1970-06-03 eleberrigile
idazle
kazetari
giza eskubideen aldeko ekintzaile
emakumezko
Tamim al-Barghouti Kairo 1977-06-13 poeta
unibertsitateko irakasle
gizonezko
Taufīq Ṣāyiġ Siria 1923 1971 idazle gizonezko
Wafa Idris Al-Am'ari 1975-02-11 2002 politikari
emergency medical technician
emakumezko
Waleed Al-Husseini Qalqilyah 1989-06-25 idazle
saiakeragile
filosofo
blogari
fundatzaile
irakasle
emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile
gizonezko
Widad Kawar Tulkarem 1931 ikertzaile
idazle
arte-historialari
bildumagile
emakumezko
Woroud Sawalha Asira ash-Shamaliya 1991-11-03 atleta emakumezko
Yahya Sinwar Khan Yunis Camp 1962-10-29 2024-10-16 politikari
terrorista
gizonezko
Yaser Hamed Leioa 1997-12-09 futbolari gizonezko
Yusif Sayigh Al-Bassa 1916 2004-05-12
2004
ekonomialari
unibertsitateko irakasle
gizonezko

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Cofman Wittes,, Tamara. (2005). How Israelis and Palestinians Negotiate: A Cross-cultural Analysis. US Institute of Peace Press, 5 or..
  2. Jabareen, Hassan. (2002). Daniel Levy, Yfaat Weiss ed. The Future of Arab Citizenship in Israel:Jewish-Zionist Time in as Place with No Palestinian memory. in: Challenging Ethnic Citizenship: German and Israeli Perspectives on Immigration. Berghahn Books, 214 or..
  3. Lur entziklopedietatik hartua.
  4. Dowty, Alan. (2008). Israel/Palestine. Londres: Polity, 221 or. ISBN 978-0-7456-4243-7..
  5. Arzt, Donna E.. (1997). Refugees into Citizens – Palestinians and the end of the Arab-Israeli conflict. Council on Foreign Relations, 74 or. ISBN 0-87609-194-X..
  6. Los refugiados - Dónde están. .
  7. Los refugiados - Nakba. .
  8. Estimated Population in the Palestinian Territory Mid-Year by Governorate,1997-2016. PCBS 2016.

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]