Martin Gartzia-Loigorri
| Martin Gartzia-Loigorri | |||
|---|---|---|---|
1810 - 1822 | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Martín García-Loygorri e Ichaso | ||
| Jaiotza | Corella, 1759ko ekainaren 5a | ||
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
| Heriotza | Madril, 1824ko urtarrilaren 30a (64 urte) | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Segoviako Artilleria Akademia | ||
| Hizkuntzak | gaztelania | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | ofizierra | ||
| Jasotako sariak | |||
| Zerbitzu militarra | |||
| Adar militarra | Espainiako Lurreko Armada | ||
| Gradua | jeneral | ||
| Parte hartutako gatazkak | Iberiar Penintsulako Gerra Melillako setioa (1774-1775) | ||
Martin Gartzia-Loigorri Itxaso (Corella, 1759ko ekainaren 5a - Madril, 1824ko urtarrilaren 30a) nafar militarra izan zen, artilleria arloan nabarmendu zena.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Segoviako Artilleriako Errege-Ikastetxean hasi zuen bere karrera, eta hamahiru urte zituela sartu zen kadete gisa. Suzko bataioa 1777an gertatu zen, Melilla Marokoko Sultanaren tropetatik defendatuz. 1801etik 1807ra Portugalgo kanpainetan parte hartu zuen. Bere bizitzan zehar aktiboki esku hartuko zuen hogeita zazpi gerra-ekintzatan, bost setiotan eta plazaren defentsa batean.
Alcañizko guduan frantsesen aurka izandako parte-hartze heroiko eta erabakigarriagatik (1809), landa-mariskal izatera igo zen, eta San Fernandoren Ohoratua jaso zuen, Espainiako sari militarrik entzutetsuena. Gudu hartan, berak espainiar indarrek zeuzkaten sei artilleria-piezak egoki kokatu zituen, suzko aginduak eman arte itxaroten, lasaitasun eta buru hotz handiz, etsaien tropak ia gainean izan arte, desegiten eta ihes egiten.
Artilleriako eta Artilleriako Errege-Ikastetxeko zuzendari nagusi gisa, 1810etik 1822ra bitartean, ahalegin guztiak egin zituen azken hori normaltasunera itzul zedin Independentzia Gerraren ondoren, Segoviako Alkazarraren jatorrizko egoitza eta irakaskuntza-maila handia berreskuratuz. Horretarako, bere ekipo eta instalazioak handitu eta hobetu zituen, kimikako laborategi handi bat eta natur zientzietako beste bat inauguratu zituen, eta Mineralogiako Kabinetea erosi zion Casimiro Gómez Ortega naturalista handiari, gaur egunera arte ere iritsi dena.
1816an Tratado de Artillería argitaratu zuen, artilleria belaunaldi batzuetan eragin nabarmena izango zuena.
Fuentes
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Rafael de Fantoni y Benedí, El linaje navarro del general García-Loygorri, primer Laureado del ejército español, Hidalguía, 169 (1981), pp. 1065-1075.
- Fernando Martínez de Baños Carrillo, «Loygorri o la eficacia de las trayectorias artilleras. Batalla de Alcañiz, 23 de mayo de 1809», en Actas, volumen II (comunicaciones) VI Congreso de Historia Militar. La Guerra de la Independencia Española: Una visión militar, Ministerio de Defensa, Madrid, 2009.
- María Dolores Herrero Fernández-Quesada, “GARCÍA-LOYGORRI E ICHASO, Martín”, Diccionario Biográfico Español, Madrid, RAH, 2009, t. XXII.
- Ángeles Velamazán Gimeno, “Un curso de cálculo diferencial e integral en la Academia de Artillería de Segovia: el cuaderno escrito por el cadete Martín García Loygorri al dictado del profesor Isidoro Gómez (1775-1776)”, Cuadernos Dieciochistas, 22 (2021), Universidad de Salamanca, pp. 89-131.
- Pablo Gil Ruiz, La tenacidad en los principios y el ejemplo. Martín García y Loygorri (1759-1824), Ministerio de Defensa. Secretaría General Técnica, 2024, ISBN: 978-84-9091-886-9.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q6002650
 |
Artikulu hau Nafarroa Garaiko biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |