Olimpia Fulvia Morata

Olimpia Fulvia Morata
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Ferrara, 1526
Heriotza	Heidelberg, 1555eko urriaren 26a (28/29 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia
Familia
Aita	Fulvio Pellegrino Morato
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera latina italiera
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, Ikasketa klasikoetan aditua, poeta eta zientzialaria

Olimpia Fulvia Morata (Ferrara, 1526 – Heidelberg, 1555eko urriaren 26a) italiar humanista eta protestantea izan zen, eta erlijioarekin eta pentsamenduarekin lotutako hainbat lan idatzi zituen.^[1][2][3][4]

Bere aita, Fulvio Pellegrino Morato, Este Etxeko tutorea zen, eta horregatik, ezagutzaz inguratuta hazi zen, Ferrarako dukearen seme-alaba gazteei ematen zizkien aitaren klaseak aprobetxatuz. Bere ama Lukrezia Gozzi zen. Hamabi urte zituela, jariotasunez hitz egiten zuen antzinako latina eta grekoa, eta Ana de Esteren lankide izendatu zuten. Elite intelektualarekin harremana izan eta Zizeronen edo Kalbinoren obretarako sarbidea izan zuen gortean.

1546an, aita gaixoa zaintzeko utzi zuen gortea, eta neba-arreben heziketaz arduratu zen. Aita protestante egin zen, eta Moratak berehala besarkatu zituen Lutero eta Kalbinoren doktrinak. Gortera itzultzean, Ana de Este Francisco de Guisarekin ezkondu zen, eta berak denbora eman zuen filosofia ikasten eta Gasparo Sardirekin, De Triplici Philosophia eskaini zionarekin, korrespondentzia izaten.

Ana de Esteren egoera berriarekin, eta 1548an aita hil ondoren, gortea utzi zuen.

Urtebete geroago, medikuntza eta filosofiako ikasle gazte bat, Andreas Grundler von Schweinfurt, ezagutu zuen Bavarian eta harekin ezkondu zen 1550ean eliza protestantean. Italian urte gutxi batzuk bizi eta gero, bikotea Alemaniara joan zen, Moratak ikasketak jarraitzeko, testu klasikoetan eta Biblian sakonduz. 1554an, senarra Espainiako tropak sendatzeko jaioterrira bidali zuten eta lagundu egin zion.

1553an Brandeburgoko Albertok Schweinfurten jabetza hartu zuen, Karlos V.aren tropa inperialek hiri horretan egindako erasoaren ondoren. Heidelberg-era ihes egin behar izan zuten Moratak erreforma protestantearen alde egiteagatik. Europako hainbat gortetan babesa bilatu zuten, eta Erbach-ekoan lortu zuten.

Heidelbergo Unibertsitatean katedra bat bete zuen.^[5]

Morata 1555eko urriaren 26an, 29 urte zituela, hil egin zen Heidelbergen, Europako hainbat hiritan izandako izurritearen ondorioz.

Haren lana hil ondoren, 1558an, Celio Curionek argitaratu zuen Basilean: gutunak, olerkiak eta gutunak latinez eta grekoz.^[6]

• Olympiae Fulviae Moratae Foeminaw doctissimae ac plane divinae Opera omnia quae hactenus invenire potuerunt; cum erudotorum testimoniis et laudibus. Hippolitae Taurellae Elegia elegantissima. Quibus Coelii S. C. selectae Epistolae ac orationes accesserunt, Basilae, apud Petrum Pernam MDLXX
• Lettere, in «Opuscoli e lettere di riformatori italiani del Cinquecento», Bari 1927
• Epistolarioa (1540-1555)
• Opere, a cura di Lanfranco Caretti: vol. I, Epistolae; II, Orationes, Dialogi et Carmina, Ferrara, Deputazione Provinciale Ferrarese di Storia Patria 1954