Korneta

Korneta
valve horns (en)
Irudi gehiago
Identifikazioa
Hornbostel-Sachs sailkapena	423.232

Korneta zurezko, bolizko edo metalezko antzinako instrumentu-familiaren izen generikoa da, katilu-formako ahoko pieza eta sei zulo zituena (zortziduneko soinuak lortzeko, hatzak banan-banan altxatu behar dira, eta ondorengo zortziduna posizio berak erabiliz, baina indar handiagoz putz eginez lortzen da); delako familiako instrumentu sopranoa.^[1]

Jazzean, britainiar brass bandetan eta musika klasikoan erabilia, soinua interpretearen ezpainen bibrazioari esker sortzen da, ahokoa izeneko zatian, airearen zutabetik abiatuta (airearen fluxua).

Korneta alemaniar posthornetik dator, eta XIX. mendearen hasieran, Frantzian, pistoiak gehitu zitzaizkion.

Korneta posta-kornetatik dator, eta horri balbula birakariak gehitu zizkioten 1820ko hamarkadan, Frantzian.^[2] 1830eko hamarkadan, ordea, Parisko fabrikatzaileek pistoi-balbulak erabiltzen zituzten.^[2] Kornetak XIX. mendeko konposizio frantsesetan banandutako zati instrumental gisa agertu ziren lehen aldiz.^[3] Instrumentu hau XIX. mendearen hasieran Friedrich Blühmel eta Heinrich Stölzel Silesiako tronpeta-jotzaileek pistoi-balbulak hobetzeagatik garatu ahal izan zuten. Bi instrumentu-fabrikatzaile hauek ia aldi berean asmatu zituzten balbulak, baina litekeena da Blühmel (edo Blümel) izan zela asmatzailea eta Stölzel izan zela instrumentu praktiko bat garatu zuena. Elkarrekin patente bat eskatu zuten, eta hamar urterako eman zieten. Geroago, eta garrantzitsuena dena, François Périnetek patente bat jaso zuen 1838an, latoizko tresna modernoen pistoi-balbula guztien oinarria den balbula hobetu batengatik. Lehenengo bertutetsu nabarmena Jean-Baptiste Arban izan zen. Hark korneta luze aztertu zuen eta La grande méthode complète de cornet à piston et de saxhorn argitaratu zuen, Arban metodoa bezala ezagutzen dena, 1864an. XX. mendearen hasierara arte, tronpeta eta korneta batera izan ziren musikan. Errepertorio sinfonikoan, askotan, tronpeta eta kornetetarako zati bereiziak sartzen dira. Hainbat instrumentu-egilek bi instrumentuetan hobekuntzak egin ahala, elkarren antza izaten hasi ziren, eta soinu berdintsuagoak ateratzen. Korneta modernoa musika-bandetan, kontzertu-bandetan eta soinu leunagoa behar duten orkestra-errepertorio espezifikoetan erabiltzen da.

Korneta izena corne-tik eratorria da, adarra esan nahi duena, berez latinezko cornu-tik. Musikalki erlazionatuta ez dauden arren, Zink familiako tresnei (sugeak barne) "cornetto" edo "cornett" deitzen zaie, hemen deskribatutako balbula duen kornetetik bereizteko. Encyclopædia Britannicaren hamaikagarren edizioak "egurrezko korneta zaharrak" bezala aipatu zituen sugeak. Cornu erromatar/etruskoa (edo, besterik gabe, "adarra") da hauen arbaso apikala. Kornetak eboluzionatu zuen posta-adarraren aurrekoa da, eta korneta gisa erabili zen gudu-zelaiko aginduak adierazteko.

Artikulu hau musikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.