Artio: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
t Kategoria:Mitologia zeltako jainko-jainkosak gehitua HotCat bitartez |
||
| 19. lerroa: | 19. lerroa: | ||
== Kanpo estekak == |
== Kanpo estekak == |
||
{{Autoritate kontrola}} |
{{Autoritate kontrola}} |
||
[[Kategoria:Mitologia zeltako jainko-jainkosak]] |
|||
16:27, 3 otsaila 2024ko berrikusketa
Artio (Dea Artio galo-erromatar sinismen erlijiosoetan) hartz zeltaren jainkosa da. Bernan, Suitzan, kultuaren frogak aurkitu dituzte. Haren izena "hartz" hitzetik dator.[1]
Izena
Galieraren teonimoa den Artiō hirtza 'hartza', esan nahi duen artos hitzaren aldaera da (cf. irlandera zaharra art, Erdi Aroko galesera Arth, breotiera zaharra ard), berez, Proto-Indo-European *h₂ŕ̥tḱos ('hartza') hitzetik eratorriak dira. Zelta -forma bat litzateke *Arto-rix ( ('hartza-erregea'), (-rix errege esan nahi baitu) bezala berreraikita, Arturo erregearen izenaren izenaren iturria izan liteke, latinizatutako forma baten bidez *Artori(u)s. Euskarazko hartz hitza, zeltatik etor daitekeela proposatu da [2][3]
Iturriak
Bernatik hurbil, erromatar garaiko estatutxo talde bat aurkitu zen, "Muri estatuen taldea" izena eman izan zaiona. Bada, beste irudien artean, brontzezko eskultura batek hartz handi bat irudikatzen du, aulki batean eserita dagoen emakume baten aurrean, eta atzean, zuhaitz txiki bat duela. Emakumeak fruituak daramazki altzoan, beharbada hartza elikatzeko[4][5]. Brontzezko oinarri angeluzuzen handia du eskulturak, eta izen hau bertan zizelkatuta: "Deae Artioni / Licinia Sabinilla" (Artio -edo Artiu- jainkosari Licinia Sabinillaren partez). Jainkosaren nominatibo galiarrean, *Artiu izango litzateke.
Jainkosari eskainitako beste objektuen inskripzio batzuk aurkitu dira beste zenbait lekutan: Daun (Renania-Palatinatua, Alemania) (ICH 13, 4203), Weilerbach (Renania-Palatinatua, Alemania) (ICH 13, 4113), Heddernheim (Alemania) (ICH 13, 7375 [4, p 125]) eta Stockstadt (Alemania) (ILLO 13, 11789).[6]
Herri-kultura
Artio Smite bideo-jokoan jolas daitekeen pertsonaia da[7]. Panteoi zeltatik dator eta melee bat da, zaindari magikoa. Bere giza irudikapenaren (jarrera druida) eta hartzaren formaren (hartzaren jarrera) artean nahierara alda daiteke, biak bere gaitasunekin. Bere kitaren ardatza bere burua eta aliatuak sendatzea da, etsaiak druida-posizioan giltzapetzea eta, ondoren, hartzaren jarrerarekin kalte kantitate handiak gainditzea.
Erreferentziak
- ↑ Adrian Room, Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites, McFarland, 2006, 57. or.
- ↑ Delamarre, Xavier. (2008). Dictionnaire de la langue gauloise: une approche linguistique du vieux-celtique continental. (2. éd. rev. et augm. argitaraldia) Éd. Errance ISBN 978-2-87772-369-5. (Noiz kontsultatua: 2024-02-03).
- ↑ Matasović, Ranko. (2009). Etymological dictionary of proto-Celtic. Brill ISBN 978-90-04-17336-1. (Noiz kontsultatua: 2024-02-03).
- ↑ Deyts, Simone. (1992). Images des dieux de la Gaule. Éd. Errance ISBN 978-2-87772-067-0. (Noiz kontsultatua: 2024-02-03).
- ↑ Aldhouse-Green, Miranda Jane. (1998). Animals in Celtic life and myth. Routledge ISBN 978-0-415-18588-2. (Noiz kontsultatua: 2024-02-03).
- ↑ CIL XIII
- ↑ «Artio: The Bear Goddess» www.smitegame.com.
