Biblia/Daniel Grekoa

²⁴ Hiru gazteak suaren erdian zebiltzan Jainko Jauna goresten eta bedeinkatzen. ²⁵ Azariasek, suaren erdian zutik, otoitz egin zuen ozenki, esanez:

}} ⁴⁶ Hiru gazteak labera bota zituzten errege-zerbitzariak sua indartu eta indartu ari ziren, petrolioa, bikea, amukoa eta egurra emanez. ⁴⁷ Hogeita lau metro gora igotzen ziren garrak labe gainetik; ⁴⁸ ingurura ere zabaldu eta labetik hurbil zeuden babiloniarrak kiskaldu egin zituzten.

⁴⁹ Baina Jaunaren aingeruak, Azarias eta lagunengana labera jaitsirik, sugarrak kanpora uxatu zituen, ⁵⁰ eta labe barruan haize heze eta freskoa atera zuen; hala, suak ez zien minik, ez kalterik egin, ez eta ukitu ere. ⁵¹ Orduan, hirurak aho batez Jainkoa goresten, ospatzen eta bedeinkatzen hasi ziren:

¹ Behinola, Joakim izeneko gizon bat bizi zen Babilonian. ² Helkiasen alaba Susanarekin ezkondua zegoen. Oso emakume ederra zen Susana eta Jainkoari begirune ziona; ³ haren gurasoak israeldar zintzoak ziren eta Moisesen legean hazia zuten alaba. ⁴ Joakim oso aberatsa zen eta parke bat zuen etxe ondoan. Eta denetan agurgarriena zenez, haren etxean bildu ohi ziren juduak.

⁵ Urte hartan, herriko bi zahar izendatu zituzten epaile; ondo baino hobeto zetorkien haiei, Jaunak esandako hura: «Herri-gidari behar luketen epaile zaharrengandik sortu da gaiztakeria Babilonian». ⁶ Epaile haiek sarritan izaten ziren Joakimen etxean, eta auziren bat zutenek han aurkitzen zituzten.

⁷ Eguerdi aldera, jendeak alde egiten zuenean, Susana bere senarraren parkera joaten zen paseatzera. ⁸ Bi epaile zaharrek egunero ikusten zuten parkean paseatzen, eta harenganako irrika gaiztoa piztu zitzaien. ⁹ Burua galdu eta Jainkoaz eta beren epaile-erantzukizunaz ahaztu egin ziren. ¹⁰ Biak Susanaren irrikaz erretzen bazeuden ere, ez zioten beren bihotz-mina elkarri adierazten: ¹¹ lotsa ematen zien harekin elkartzeko irrikan zeudela aitortzeak. ¹² Egunero hura ikusteko eginahalak egiten zituzten.

¹³ Egun batez, etxera bazkaltzera joateko ordua zela eta, irten eta nor bere aldetik joan zen. ¹⁴ Baina biak atzera itzuli eta elkarrekin topo egin zuten toki berean. Orduan, horren arrazoia jakin nahirik, beren grina aitortu zioten elkarri. Eta, elkar harturik, Susana bakarrik aurkitzeko egokieraren bila hasi ziren.

¹⁵ Hartan, une aproposaren zain zeudela, Susana atera zen, ohi bezala, bi neskame bakarrik lagun zituela, eta parkean bainatzeko gogoa etorri zitzaion, bero egiten baitzuen. ¹⁶ Ez zegoen han inor, gordeta zelatan zeuden bi zaharrak besterik. ¹⁷ Susanak neskameei esan zien: «Ekarri gantzugailu eta usaingarriak eta itxi parkeko ateak, baina nadin». ¹⁸ Esana egin zuten neskameek: parkeko ateak itxi eta aldameneko atetik irten ziren eskatu ziena ekartzera; ez zituzten zaharrak ikusi, gordeta baitzeuden. ¹⁹ Neskameak irten bezain laster, atera ziren gordelekutik bi zaharrak, Susanagana lasterka joan ²⁰ eta esan zioten: -Adizu, parkeko ateak itxiak daude eta ez gaitu inork ikusten. Zure irrikaz gaude; emazu amore eta etzan zaitez gurekin. ²¹ Bestela, salatu egingo zaitugu, zurekin mutil bat zegoela esanez eta horregatik bidali dituzula neskameak.

²² Susana aieneka hasi zen: -Ez dut irtenbiderik! Zuek esana egiten badut, heriotza-zigorra dut adulteriogile izateagatik; egiten ez badut, berriz, ezin ihes egin zuen eskuetatik. ²³ Nahiago dut, hala ere, ezezkoa eman eta zuen eskuetan erori, Jaunaren aurka bekatu egin baino.

²⁴ Eta oihuka hasi zen Susana. Oihu egin zuten zaharrek ere, ²⁵ eta bietako bat parkeko atea irekitzera joan zen lasterka. ²⁶ Etxeko morroiak, parkeko oihuak entzutean, aldameneko atetik arrapaladan sartu ziren, zer gertatzen ote zen ikustera. ²⁷ Zaharrek beren istorioa kontatu zutenean, erabat lotsaturik gelditu ziren morroiak, ez baitzuten Susanaz halakorik inoiz entzun.

²⁸ Biharamunean, herria Susanaren senar Joakimen etxean bildu zenean, etorri ziren bi zaharrak ere: Susanaren kontra asmo gaiztoz beterik zetozen, hura hilarazteko prest. ²⁹ Herriaren aurrean esan zuten: «Ekarri Susana, Helkiasen alaba, Joakimen emaztea!» Joan ziren haren bila, ³⁰ eta Susana bere guraso, seme-alaba eta ahaide guztiekin etorri zen. ³¹ Susana xarma handiko emakumea zen, ikusgarria benetan. ³² Aurpegia estalia zuen, baina bi zital haiek estalkia ken ziezaiotela agindu zuten, artean ere haren edertasunaz gozatzeko. ³³ Etxekoak eta ikusten zeuden guztiak negarrez ari ziren.

³⁴ Bi zaharrek, herriaren aurrean zutiturik, eskuak Susanaren buruan ezarri zituzten. ³⁵ Hark, negarrez, zerura jaso zituen begiak, haren bihotzak Jaunarengan baitzuen konfiantza. ³⁶ Zaharrek esan zuten: «Parkean biok bakarrik paseatzen genbiltzala, hau sartu zen bi neskamerekin, baina parkeko ateak itxi eta neskameak bidali egin zituen. ³⁷ Orduan, gorderik zegoen mutil bat etorri eta honekin etzan zen. ³⁸ Gu parkeko txoko batean geunden eta, gaiztakeria hura ikustean, lasterka joan ginen beraiengana. ³⁹ Besarkaturik ikusi genituen, baina mutila ezin izan genuen harrapatu, gu baino indartsuagoa baitzen eta, atea irekirik, ihes egin baitzuen. ⁴⁰ Hau, bai, atzeman genuen eta mutila nor zen galdegin genion; ⁴¹ baina ez zigun esan nahi izan. Geu gara horren lekuko». Zahar haiei, herriko arduradun eta epaile zirenez, batzarrak sinetsi egin zien, eta Susana heriotzara kondenatu zuten.

⁴² Orduan, Susanak oihu handiz esan zuen: «Jainko betikoa, ezkutukoak ikusten eta gauza guztiak gertatu aurretik ezagutzen dituzuna! ⁴³ Zuk ongi dakizu gezurrezko testigantza egin dutela nire aurka; baina, horien gaiztakeriak nire aurka asmatu duen horretan errugabe izan arren, hil egin behar dut».

⁴⁴ Entzun zuen Jaunak Susanaren otoitza ⁴⁵ eta, hiltzera zeramatela, Daniel izeneko gaztetxo bati barrua argitu zion Jainkoak. ⁴⁶ Danielek, oihu handia eginez, esan zuen: -Ez dut nik erantzukizunik honen heriotzan.

⁴⁷ Herri guztiak, harengana itzulirik, esan zion: -Zer ari zara esaten?

⁴⁸ Hark, jendearen artean zutik, esan zuen: -Israeldarrok, hain zentzugabeak al zarete? Auzia aztertzeke eta frogarik gabe kondenatu duzue israeldar emakume hau. ⁴⁹ Itzuli auzitegira, horiek Susanaren kontra gezurrezko testigantza egin dute eta.

⁵⁰ Jende guztia berehala itzuli zen eta herri-arduradunek esan zioten Danieli: -Eser zaitez gure artean eta mintza, Jainkoak zaharrei dagokien zentzua eman baitizu.

⁵¹ Orduan, Danielek: -Bereizi bata bestearengandik, eta neuk galdegingo diet.

⁵² Bereiz jarri zituztenean, bati dei egin eta esan zion: -Gaiztakerian zahartu zaren hori! Orain datoz argitara gaurdaino egin dituzun bekatuak. ⁵³ Epai zuzengabeak eman dituzu, errugabeak kondenatuz eta errudunak askatuz, Jaunak esanaren kontra: «Ez eman heriotzara errugabea eta zintzoa». ⁵⁴ Ea bada, emakume hau mutilarekin egiaz ikusi duzunez gero, esan zein zuhaitzen azpian ikusi dituzun elkarrekin. Hark erantzun zion: -Arkazia baten azpian.

⁵⁵ Danielek, orduan: -Ederki! Gezur horrekin zeure burua galdu duzu. Jainkoaren aingeruak hartu du zigor-agindua eta erdi-erditik ebakiko zaitu.

⁵⁶ Hura bidali ondoren, bestea ekarrarazi eta esan zion: -Kanaandar arrazakoa zara zu, ez israeldarra! Edertasunak liluratu zaitu eta irrikak bihotza okertu. ⁵⁷ Horrela jokatzen zenuten emakume israeldarrekin eta haiek, beldurrez, zuekin etzaten ziren; baina oraingoan Judako emakume batek ez du jasan zuen gaiztakeria. ⁵⁸ Ea bada, esadazu zein zuhaitzen azpian aurkitu dituzun elkarturik. Hark erantzun zion: -Haritz baten azpian.

⁵⁹ Danielek, orduan: -Ederki! Gezur horrekin zeure burua galdu duzu zuk ere. Jainkoaren aingerua zain dago ezpatarekin, zu erdi-erditik ebakitzeko. Biok garbituko zaituzte horrela!

⁶⁰ Orduan, batzar osoa oihuka hasi zen eta Jainkoa bedeinkatu zuen, berarengan itxaropen dutenak salbatzen dituelako. ⁶¹ Gero, bi zaharren kontra altxatu ziren, beraien aitorpenez frogatu baitzuen Danielek gezurrezko testigantza egin zutela, eta lagun hurkoari egitea pentsaturik zutena egin zieten beraiei: ⁶² Moisesen legea betez, hil egin zituzten. Egun hartan pertsona errugabea salbatu zen. ⁶³ Susanaren aitak -Helkiasek- eta amak, Joakim senarra eta ahaide guztiekin batera, eskerrak eman zizkioten Jaunari, beraien alabaren errugabetasuna garbi gelditu zelako.

⁶⁴ Ordutik aurrera, Daniel oso estimatua izan zuen herriak.

¹ Astiages erregea hil zenean, Ziro pertsiarra izan zen errege haren ordez. ² Erregearekin bizi zen Daniel eta haren gorte-gizonetako estimatuena zen.

³ Babiloniarrek idolo bat zuten, Bel izenekoa. Egunero hamabi zaku irin, berrogei ardi eta berrehun eta berrogeita hamar litro ardo ematen zizkioten. ⁴ Erregeak ere ohoratzen zuen, eta egunero joaten zen hura gurtzera. Danielek, ordea, bere Jainkoa gurtzen zuen. ⁵ Erregeak galdetu zion: -Zergatik ez duzu gurtzen Bel? Danielek erantzun: -Nik ez dut gurtzen giza eskuz eginiko idolorik, Jainko bizia baizik, zeru-lurren egilea eta bizidun guztien Jaun dena.

⁶ Orduan, erregeak esan zion: -Ez duzu sinesten Bel jainko bizia dela? Ez al duzu ikusten zenbat jaten eta edaten duen egunoro?

⁷ Danielek barrez esan zion: -Ez zaitez engaina, errege! Idolo hori barrutik buztinezkoa da eta kanpotik brontzezkoa, eta ez du sekula ez jan, ez edan.

⁸ Orduan, erregeak, haserre bizian, Bel jainkoaren apaizei dei egin eta esan zien: -Belentzat ekarritako janariak nork jaten dituen esaten ez badidazue, zuenak egin du. Baina jaten dituena Bel dela erakusten badidazue, Daniel hilko da, Bel-en kontra birao egin duelako.

⁹ Danielek esan zion erregeari: -Bete dadila esan duzuna. Bel-en apaizak baziren hirurogeita hamar gutxienez, emazte eta seme-alabak kontatu gabe.

¹⁰ Erregea Bel-en jauretxera joan zen Danielekin. ¹¹ Bel-en apaizek esan zioten erregeari: -Gu orain jauretxetik irten egingo gara. Zuk, errege, janaria ekarri, prestatu ardoa eta ezarri bertan; gero, ateak itxi eta zigilatu errege-zigiluz. Etorri bihar goizean, eta ikusten baduzu Belek ez duela ekarritakoa jan, geu hilko gara; bestela, Daniel hilko da, belztu egin baitu gure izena.

¹² Apaizak seguru eta harro agertzen ziren, mahai azpian sarrera ezkutu bat egina baitzuten, eta handik sartzen ziren janariak eramateko.

¹³ Haiek irten zirenean, erregeak janariak eskaini zizkion Beli. ¹⁴ Danielek, erregea bakarrik lekuko zela, errautsa ekartzeko eta jauretxeko zoruan zabaltzeko agindu zien bere zerbitzariei. Gero, irten, atea itxi eta, errege-zigiluz zigilaturik, joan egin ziren.

¹⁵ Ohi zutenez, gau hartan ere etorri ziren apaizak beren emazte eta seme-alabekin eta dena jan eta edan zuten. ¹⁶ Goizean goiz jaikita, erregea eta Daniel jauretxera joan ziren.

¹⁷ Erregeak galdetu zion Danieli: -Bere hartan al daude zigiluak? Danielek erantzun: -Bai, errege!

¹⁸ Atea ireki bezain laster, mahaira begiratu zuen erregeak eta deiadarka esan zuen: «Handia zara, Bel! Ez dago zuregan engainurik!»

¹⁹ Baina Daniel barrez hasi zen eta, barrurago sar ez zedin helduz, esan zion erregeari: -Begira lurrera, ea norenak diren aztarna horiek.

²⁰ Erregeak erantzun zion: -Gizon, emakume eta haurren aztarnak ikusten ditut.

²¹ Orduan, erregea haserre bizian jarri zen, eta apaizak, emazteak eta haurrak atxilotzeko agindu zuen. Haiek ate ezkutua erakutsi zioten, mahai gainean zegoen guztia jatera sartzeko erabiltzen zutena. ²² Erregeak hilarazi egin zituen eta Bel idoloa Danielen esku utzi. Honek suntsitu egin zuen tenplu eta guzti.

²³ Bazen herensuge handi bat ere, babiloniarrek gurtzen zutena. ²⁴ Behinola, erregeak esan zion Danieli: -Ez didazu, bada, esango hau jainko bizia ez dela! Beraz, gurtu ezazu!

²⁵ Danielek erantzun zion: -Nik Jauna, neure Jainkoa, gurtzen dut, hura bakarrik baita Jainko bizia. Emadazu baimena, errege, eta ezpata eta makilarik gabe hilko dut herensugea.

²⁶ Erregeak erantzun zion: -Baduzu baimena.

²⁷ Danielek, orduan, bikea, koipea eta ileak hartu eta denak batera egosi zituen; guztiaz opiltxoak eginik, herensugeari ahora bota zizkion, eta, irentsi zitueneko, lehertu egin zen herensugea. Orduan, Danielek esan zuen: «Begira zer gurtzen duzuen!»

²⁸ Horren berri jakitean, haserre bizian jarri ziren babiloniarrak, eta erregearen aurka manifestazioa egin zuten. Honela zioten: «Erregea judu egin zaigu! Bel hondatu, herensugea akabatu eta apaizak hil ditu!» ²⁹ Erregeagana heldurik, esan zioten: «Emaguzu Daniel; bestela, zeu eta zure etxekoak hilko zaituztegu!»

³⁰ Erregeak, gogor oldartzen zitzaizkiola ikusirik, haien esku utzi behar izan zuen Daniel. ³¹ Haiek lehoi-zuloan sartu zuten eta hantxe utzi sei egunez. ³² Zuloan zazpi lehoi zeuden, eta urkatutako bi gizonen gorpuak eta bi ardi ematen zitzaizkien jaten egunero; orduan, ostera, ez zitzaien ezer eman, Daniel irents zezaten.

³³ Aldi hartan bertan, Habakuk profeta Judean zegoen. Orduantxe, eltzekoa egosi eta ontzi batean ogi-apurrak prestatu berriak zituen, eta sorora zihoan igitariei eramatera.

³⁴ Jaunaren aingeruak esan zion Habakuki: -Jateko hori eramaiozu Babiloniara lehoi-zuloan dagoen Danieli.

³⁵ Habakukek erantzun zion: -Jauna, ez naiz inoiz izan Babilonian, eta ez dakit lehoi-zuloa non dagoen.

³⁶ Orduan, Jaunaren aingeruak buruko ileetatik hartu eta haizearen bultzadaz Babiloniara eraman zuen, lehoi-zuloaren ahora.

³⁷ Habakukek deiadar egin zuen: -Daniel! Daniel! Hartu Jaunak bidaltzen dizun jatekoa.

³⁸ Danielek esan zuen: -Oi Jainkoa, gogoratu zara nitaz! Zuk ez dituzu inoiz baztertzen maite zaituztenak.

³⁹ Gero, jaiki eta jaten hasi zen Daniel. Habakuk, berriz, Jaunaren aingeruak berehala eraman zuen bere etxera.

⁴⁰ Zazpigarren egunean, Danielengatik negar egitera etorri zen erregea. Baina, lehoi-zulora hurbildu eta barrura begiratzean, eserita ikusi zuen Daniel. ⁴¹ Orduan, erregeak oihuka esan zuen: «Jauna, Danielen Jainkoa, handia zara benetan! Ez da zeu beste jainkorik!» ⁴² Gero, Daniel lehoi-zulotik ateratzeko agindu eta Daniel hil nahi izan zutenak botarazi zituen zulora, eta lehoiek bat-batean irentsi zituzten erregearen aurrean.