Sango kaj sablo

Sed Blasco estas malpli konata kiel politikisto, ol kiel romanverkisto. Per siaj romanoj li spegulas la vivon de la diversaj regionoj de tiu Hispanujo, kies moroj kaj tradicioj estas pli bone konataj, ol tiuj de la nova Hispanujo nun evoluanta. El ĉiuj moroj, tiu, kiu unua venas en la menson de la eksterlandano, estas la tradicia amo al la popola sporto de bovbatalado, kiu formas la kadron de tiu ĉi romano. Kion la nehispano tamen ofte nescias, estas, ke tiu sporto multe perdis sian popularecon dum la pasintaj jaroj, krom en la sudo—scenejo de 'Sango kaj Sablo —kie la popolo estas malplej influita de la industriismo, kaj de la pli humana kulturo, kiun Hispanujo sorbas el Norda kaj Okcidenta Eŭropo. Fidele prezentanta la vivon de unuagrada matadoro, kiu altiras publikan aklamon kaj adoron multe pli intensan, ol tiun, kiun ĝuas “stelulo” de Hollywood, la aŭtoro testamentis al venontaj generacioj vivan bildon pri forpasanta fazo de la hispana kulturo. Detalaj priskriboj de la “ludbataloj” povas naŭzi humanan leganton, kaj Blasco plene ekspluatas la pitoreskon, tamen ne kaŝante la kruelecon, de tiuj ĉi grandiozaj festoj de la popola sadismo. Li tamen scias taŭge lokigi la kulpon. Priskribinte en la lasta ĉapitro batalon, per kiu ne nur la taŭro (teknika esprimo uzata en la Esperanta traduko por prezenti virbovon aparte breditan por la areno), sed ankaŭ la matadoro, aŭ spadulo, renkontas sian morton, li finas per la jenaj vortoj :— Malfeliĉa taŭro ! Malfeliĉa spadulo ! . . . Subite la bruema amaso ekkriis gaje. La spektaklo daŭras. Naciao fermis siajn okulojn kaj streĉis siajn pugnojn. Jen kiel la vera, la nura rabbesto raŭke blekas.