Renesanca Humanismo

Renesanca Humanismo estis revivigo en la studo de klasika antikveco, dekomence en Italio kaj poste etende tra tuta Okcidenta Eŭropo en la 14a, 15a kaj 16a jarcentoj. Dum tiu periodo, la termino humanisto (itale umanista) referencis al instruistoj kaj studentoj de studia humanitatis — en la senco de homaj sciencoj kiel gramatiko, retoriko, historio, poezio, kaj morala filozofio. Nur en la 19a jarcento tio eknomiĝis humanismo anstataŭ la origina humanistiko, kaj poste per la retronimo Renesanca humanismo por distingi ĝin el postaj humanismaj disvolvigoj.^[1] Dum la periodo de la Renesanco plej humanistoj estis vole nevole religiaj, kaj tiel ilia sinteno estis "purigo kaj renovigi kristanismon". Ilia vidpunkto estis reveni ad fontes ("al la fontoj") nome al la simpleco de la Nova Testamento, preterirante la kompleksecojn de la mezepoka teologio. Nuntempe, kontraste, la termino humanism evoluis por signifi "mondorigardon kiu malakceptas la ekziston aŭ la elstarecon de Dio, aŭ kiu engaĝiĝas al pure nereligia vidpunkto."^[2]

La desegno de Leonardo da Vinci nome *Vitruvia homo* (ĉirkaŭ 1490) montras la rilatojn de idealaj proporcioj de la homa korpo kun geometrio priskribitajn de la antikva romia arkitekto Vitruvio en sia verko *De architectura*. Vitruvio priskribis la homan figuron kiel la ĉefa fonto de proporcio inter la Klasikaj ordoj de arkitekturo.

Renesanca Humanismo estis reasgo al tio kiu estis priskribita de postaj progreskonstatantaj historiistoj kiel la "mallarĝa pedanteco" asocia kun la mezepoka skolastikismo.^[3] Humanistoj klopodis krei civitanecon kapabla paroli kaj verki elokvence kaj klare kaj tiel kapabla engaĝiĝi en civitana vivo de siaj komunumoj kaj konvinki aliulojn al virtaj kaj prudentaj agoj.

Humanismo, kvankam kreita de malgranda elito kiu havis aliron al libroj kaj edukado, estis intencita keil kultura modo por influi la tutan socion. Ĝi estis programo revivigi la kulturan kaj literaturan heredojn, kaj la moralan filozofion de la klasika antikveco. Estis gravaj centroj de humanismo en Florenco, Napolo, Romo, Venecio, Ĝenovo, Mantovo, Ferrara, kaj Urbino.

Vidu ankaŭ

Notoj

↑ La termino la rinascita (renasko) unuafoje aperis, tamen, en sia larĝa senco en la verko de Giorgio Vasari Vite de' più eccellenti architetti, pittori, et scultori Italiani (La vivoj de artistoj, 1550, reviziita 1568) Panofsky, Erwin. Renaissance and Renascences in Western Art, New York: Harper and Row, 1960. "The term umanista was used in fifteenth-century Italian academic slang to describe a teacher or student of classical literature and the arts associated with it, including that of rhetoric. The English equivalent 'humanist' makes its appearance in the late sixteenth century with a similar meaning. Only in the nineteenth century, however, and probably for the first time in Germany in 1809, is the attribute transformed into a substantive: humanism, standing for devotion to the literature of ancient Greece and Rome, and the humane values that may be derived from them" Nicholas Mann "The Origins of Humanism", Cambridge Companion to Humanism, Jill Kraye, editor [Cambridge University Press, 1996], p. 1–2). La termino "Mezepoko" por la antaŭa periodo separanta la klasikan antikvecon el ties "renasko" unuafoje aperis en Latino en 1469 kiel media tempestas. Pri humanistiko kiel origina termino por la Renesanca humanismo, vidu James Fieser, Samuel Enoch Stumpf "Philosophy during the Renaissance", Philosophy: A Historical Survey with Essential Readings (9a eld.) [McGraw-Hill Education, 2014]
↑ McGrath 2011, p. 30.
↑ Craig W. Kallendorf, enkonduko al Humanist Educational Treatises, eldonita kaj tradukita de Craig W. Kallendorf (Cambridge, Massachusetts and London England: The I Tatti Renaissance Library, 2002) p. vii.

Bibliografio

Bolgar, R. R. The Classical Heritage and Its Beneficiaries: from the Carolingian Age to the End of the Renaissance. Cambridge, 1954.
Cassirer, Ernst. Individual and Cosmos in Renaissance Philosophy. Harper and Row, 1963.
Cassirer, Ernst (Editor), Paul Oskar Kristeller (Editor), John Herman Randall (Editor). The Renaisssance Philosophy of Man. University of Chicago Press, 1969.
Cassirer, Ernst. Platonic Renaissance in England. Gordian, 1970.
Celenza, Christopher S. The Lost Italian Renaissance: Humanism, Historians, and Latin's Legacy. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2004 (ISBN 978-0-8018-8384-2)
Celenza, Christopher S. Petrarch: Everywhere a Wanderer. London: Reaktion. 2017
Celenza, Christopher S. The Intellectual World of the Italian Renaissance: Language, Philosophy, and the Search for Meaning. New York and Cambridge: Cambridge University Press. 2018
Erasmus, Desiderius. "The Epicurean". In Colloquies.
Garin, Eugenio. Science and Civic Life in the Italian Renaissance. New York: Doubleday, 1969.
Garin, Eugenio. Italian Humanism: Philosophy and Civic Life in the Renaissance. Basil Blackwell, 1965.
Garin, Eugenio. History of Italian Philosophy. (2 vols.) Amsterdam/New York: Rodopi, 2008. (ISBN 978-90-420-2321-5)
Grafton, Anthony. Bring Out Your Dead: The Past as Revelation. Harvard University Press, 2004 (ISBN 0-674-01597-5)
Grafton, Anthony. Worlds Made By Words: Scholarship and Community in the Modern West. Harvard University Press, 2009 (ISBN 0-674-03257-8)
Hale, John. A Concise Encyclopaedia of the Italian Renaissance. Oxford University Press, 1981, (ISBN 0-500-23333-0).
Kallendorf, Craig W, editor. Humanist Educational Treatises. Cambridge, Massachusetts: The I Tatti Renaissance Library, 2002.
Kraye, Jill (Editor). The Cambridge Companion to Renaissance Humanism. Cambridge University Press, 1996.
Kristeller, Paul Oskar. Renaissance Thought and Its Sources. Columbia University Press, 1979 (ISBN 978-0-231-04513-1)
Pico della Mirandola, Giovanni. Oration on the Dignity of Man. In Cassirer, Kristeller, and Randall, eds. Renaissance Philosophy of Man. University of Chicago Press, 1969.
Skinner, Quentin. Renaissance Virtues: Visions of Politics: Volume II. Cambridge University Press, [2002] 2007.
McGrath, Alister (2011). Christian Theology: An Introduction, 5th edn. Oxford: Wiley-Blackwell. (ISBN 978-1-4443-3514-9)
McManus, Stuart M. "Byzantines in the Florentine Polis: Ideology, Statecraft and Ritual during the Council of Florence". Journal of the Oxford University History Society, 6 (Michaelmas 2008/Hilary 2009).
Melchert, Norman. (2002) The Great Conversation: A Historical Introduction to Philosophy. McGraw Hill. ISBN 978-0-19-517510-3.

Nauert, Charles Garfield. Humanism and the Culture of Renaissance Europe (New Approaches to European History). Cambridge University Press, 2006.
Plumb, J. H. ed.: The Italian Renaissance 1961, American Heritage, New York, (ISBN 0-618-12738-0) (page refs from 1978 UK Penguin edn).
Rossellini, Roberto. The Age of the Medici: Part 1, Cosimo de' Medici; Part 2, Alberti 1973. (Film Series). Criterion Collection.
Symonds, John Addington.The Renaissance in Italy. Seven Volumes. 1875–1886.
Trinkaus, Charles. (1973) Dictionary of the History of Ideas. ISBN 978-0-684-13293-8.

Trinkaus, Charles. The Scope of Renaissance Humanism. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1983.
Wind, Edgar. Pagan Mysteries in the Renaissance. New York: W.W. Norton, 1969.
Witt, Ronald. "In the footsteps of the ancients: the origins of humanism from Lovato to Bruni." Leiden: Brill Publishers, 2000

Eksteraj ligiloj

Kategorio Renesanca Humanismo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Renaissance Humanism - Ancient History Encyclopedia
Humanism 1: An Outline by Albert Rabil, Jr.
"Rome Reborn: The Vatican Library & Renaissance Culture: Humanism". The Library of Congress. 2002-07-01
Paganism in the Renaissance, BBC Radio 4 discussion with Tom Healy, Charles Hope & Evelyn Welch (In Our Time, 16a de Junio, 2005)

Bibliotekoj

[1] La termino la rinascita (renasko) unuafoje aperis, tamen, en sia larĝa senco en la verko de Giorgio Vasari Vite de' più eccellenti architetti, pittori, et scultori Italiani (La vivoj de artistoj, 1550, reviziita 1568) Panofsky, Erwin. Renaissance and Renascences in Western Art, New York: Harper and Row, 1960. "The term umanista was used in fifteenth-century Italian academic slang to describe a teacher or student of classical literature and the arts associated with it, including that of rhetoric. The English equivalent 'humanist' makes its appearance in the late sixteenth century with a similar meaning. Only in the nineteenth century, however, and probably for the first time in Germany in 1809, is the attribute transformed into a substantive: humanism, standing for devotion to the literature of ancient Greece and Rome, and the humane values that may be derived from them" Nicholas Mann "The Origins of Humanism", Cambridge Companion to Humanism, Jill Kraye, editor [Cambridge University Press, 1996], p. 1–2). La termino "Mezepoko" por la antaŭa periodo separanta la klasikan antikvecon el ties "renasko" unuafoje aperis en Latino en 1469 kiel media tempestas. Pri humanistiko kiel origina termino por la Renesanca humanismo, vidu James Fieser, Samuel Enoch Stumpf "Philosophy during the Renaissance", Philosophy: A Historical Survey with Essential Readings (9a eld.) [McGraw-Hill Education, 2014]

[FOOTNOTEMcGrath201130-2] McGrath 2011, p. 30.

[3] Craig W. Kallendorf, enkonduko al Humanist Educational Treatises, eldonita kaj tradukita de Craig W. Kallendorf (Cambridge, Massachusetts and London England: The I Tatti Renaissance Library, 2002) p. vii.

[1]

[2]

[3]