Kalifo
Kalifo aŭ ĥalifo (arabe خليفة ĥalifa) estis religia kaj politika posteulo de Mohamedo. Li regis la landaron de islamo kiel unu imperio, nomata Kaliflando. La unuaj Kvar Justaj Kalifoj profunde formis islaman civilizon. Ili estis piaj, sed la postaj kalifoj estis plejparte mondumaj kaj diboĉaj. La kalifoj regis Islamion senĉese dum 300 jaroj post Mohamedo kaj poste sub aliaj imperioj.
Kalifoj loĝis en Damasko, poste Bagdado, Kordovo, Kairo...
Jam post la morto de Muhamado ekestis disputo, ĉu tiu destinis sian bopatron Abu Bakr aŭ sian kuzon Ali ibn Abi Talib kiel posteulon. Tiu disputo ĝis nun disigas sunaismon kaj ŝijaismon (kiu havas sian nomon de ŝi-at ali = partio de Ali).
La lastaj kalifoj estis la sultanoj de la otomana imperio, kiuj portis tiun titolon ekde 1517 kaj konservis ĝin ĝis la 3-a de marto 1924, kiam la turka registaro nuligis por Turkio la kalifecon (du jarojn post nuligo de la sultaneco).
Poste la haŝemida reĝo Al-Husejn ibn Ali de Heĝazo pretendis, kiel mohamedido kaj reganto de Mekko kaj Medino, la kalifecon; sed li devis rezigni, kiam lia lando estis konkerita en 1926. Islama kongreso en Kairo ne sukcesis elekti novan kalifon, kaj oni konsideras la kalifecon ne plu ekzistanta, kvankam jen kaj jen unuopuloj proklamas sin kalifoj.
Listo de kalifoj
redaktiLa kvar justaj kalifoj
redakti- Vidu artikolon: Kvar Justaj Kalifoj
- Abu Bakr, bopatro de Muhamado (632–634)
- Umar ibn al-Ĥattab, bopatro de Muhamado (634–644)
- Uthman ibn Affan, bofilo de Muhamado (644–656)
- Ali ibn Abi Talib, kuzo kaj bofilo de Muhamado (656-661)
- Mu'aŭija la 1-a (661–680), li igis la kalifecon heredebla
- Jazid la 1-a (680-683)
- Mu'aŭija la 2-a (683-684)
- Marŭan la 1-a (684-685)
- Abd al-Malik (685-705)
- al-Ŭalid la 1-a (705-715)
- Sulajman ibn Abd al-Malik (715-717)
- Umar ibn Abd al-Aziz (717-720)
- Jazid la 2-a (720-724)
- Hiŝam ibn Abd al-Malik (724-743)
- al-Ŭalid la 2-a (743-744)
- Jazid la 3-a (744)
- Ibrahim ibn al-Ŭalid (744)
- Marŭan la 2-a (744-750)
- Abu 'l-Abbas As-Saffah (750-754)
- Al-Mansur (754-775)
- Al-Mahdi (775-785)
- Al-Hadi (785-786)
- Harun al-Raŝid (786-809)
- Al-Amin (809-813)
- Al-Mamun (813-833)
- Al-Mu'tasim (833-842)
- Al-Vatik (842-847)
- Al-Mutavakil (847-861)
- Al-Muntasir (861-862)
- Al-Musta'in (862-866)
- Al-Mu'taz (866-869)
- Al-Muhtadi (869-870)
- Al-Mu'tamid (870-892)
- Al-Mu'tadid (892-902)
- Al-Muktafi (902-908)
- Al-Muktadir (908-932)
- Al-Kahir (932-934)
- Ar-Radi (934-940)
- Al-Muttaki (940-944)
- Al-Mustakfi (944-946)
- Al-Muti (946-974)
- At-Ta'i (974-991)
- Al-Kadir (991-1031)
- Al-Ka'im (1031-1075)
- Al-Muktadi (1075-1094)
- Al-Mustazhir (1094-1118)
- Al-Mustarŝid (1118-1135)
- Ar-Raŝid (1135-1136)
- Al-Muktafi (1136-1160)
- Al-Mustanĝid (1160-1170)
- Al-Mustadi (1170-1180)
- An-Nasir (1180-1225)
- Az-Zahir (1225-1226)
- Al-Mustansir (1226-1242)
- Al-Mustasim (1242-1258)
- Abu Muhammad Abd-Allah (Ubayd-Allah) al-Mahdi bi-Llah (910-934)
- Abu 'l-Kasim Muhammad al-Kaim bi-Amr Allah (934-946)
- Abu Tahir Ismail al-Mansur bi-Llah (946-953)
- Abu Tamim Maadd al-Muizz li-Din Allah (953-975)
- Abu Mansur Nizar al-Aziz bi-Llah (975-996)
- Abu Ali al-Mansur al-Hakim bi-Amr Allah (996-1021)
- Abu 'l-Hasan Ali al-Zahir li-Izaz Din Allah (1021-1036)
- Abu Tamim Maadd al-Mustansir bi-Llah (1036-1094)
- al-Mustali bi-Llah (1094-1101)
- al-Amir bi-Ahkam Allah (1101-1130)
- Abd al-Maĝid al-Hafiz (1130-1149)
- al-Zafir (1149-1154)
- al-Faiz (1154-1160)
- al-Adid (1160-1171)
- Abd ar-Rahman la 3-a (929-961)
- al-Hakam la 2-a (961-976)
- Hiŝam la 2-a (976-1008)
- Muhammad la 2-a (1008-1009)
- Sulajman (1009-1010)
- Hiŝam la 2-a (2-a fojo) (1010-1012)
- Sulajman (2-a fojo) (1012-1017)
- Abd ar-Rahman la 4-a (1021-1022)
- Abd ar-Rahman la 5-a (1022-1023)
- Muhammad la 3-a (1023-1024)
- Hiŝam la 3-a (1027-1031)
- Al-Mustansir - 1259-1261
- Al-Hakim la 1-a - 1262 - 1302
- Al-Mustakfi la 1-a - 1302 - 1340
- Al-Ŭathik la 1-a - 1340 - 1341
- Al-Hakim la 2-a - 1341 - 1352
- Al-Mutadid la 1-a - 1352 - 1362
- Al-Mutaŭakkil la 1-a - 1362 - 1383
- Al-Ŭathik la 2-a - 1383 - 1386
- Al-Mutasim - 1386 - 1389
- Al-Mutaŭakkil la 1-a (2a fojo) - 1389 - 1406
- Al-Mustain - 1406 - 1414
- Al-Mutadid la 2-a - 1414 - 1441
- Al-Mustakfi la 2-a - 1441 - 1451
- Al-Kaim - 1451 - 1455
- Al-Mustanĵid - 1455 - 1479
- Al-Mutaŭakkil la 2-a - 1479 - 1497
- Al-Mustamsik - 1497 - 1508
- Al-Mutaŭakkil la 3-a - 1508 - 1517
Vidu ankaŭ: Listo de osmanidaj imperiestroj
- Selim la 1-a - 1517 - 1520
- Sulejmano la 1-a - 1520 - 1566
- Selim la 2-a - 1566 - 1574
- Murad la 3-a - 1574 - 1595
- Mehmed la 3-a - 1595 - 1603
- Ahmed la 1-a - 1603 - 1617
- Mustafa la 1-a - 1617 - 1618
- Osman la 2-a - 1618 - 1622
- Mustafa la 1-a (2a fojo) - 1622 - 1623
- Murad la 4-a - 1623 - 1640
- Ibrahim la 1-a - 1640 - 1648
- Mehmed la 4-a - 1648 - 1687
- Sulejmano la 2-a - 1687 - 1691
- Ahmed la 2-a - 1691 - 1695
- Mustafa la 2-a - 1695 - 1703
- Ahmed la 3-a - 1703 - 1730
- Mahmud la 1-a - 1730 - 1754
- Osman la 3-a - 1754 - 1757
- Mustafa la 3-a - 1757 - 1774
- Abd-ul-Hamid la 1-a - 1774 - 1789
- Selim la 3-a - 1789 - 1807
- Mustafa la 4-a - 1807 - 1808
- Mahmud la 2-a - 1808 - 1839
- Abd-ul-Meĝid la 1-a - 1839 - 1861
- Abd-ul-Aziz - 1861 - 1876
- Murad la 5-a - 1876
- Abd-ul-Hamid la 2-a - 1876 - 1909
- Mehmed la 5-a - 1909 - 1918
- Mehmed la 6-a - 1918 - 1922
- Abd-ul-Meĝid la 2-a - 1922 - 1924
- Nuligo de la kalifeco