Bovedoj
La parhufulajn bovedojn (Bovidae) karakterizas unubranĉa kavkorno, kiu - malkiel ĉe cervedoj kaj antilokapredoj - neniam defalas. La kornoformo ĝenerale estas kurba kaj kelkfoje tordita. La specioriĉa familio havas bestojn kun korpo diktrunka kaj svelta. Plimulto de ili vivas en grupo (ĉefe en Afriko), nur kelkaj vivas duope.
Bovedoj | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biologia klasado | ||||||||||
| ||||||||||
Subfamilioj
| ||||||||||
Bovenoj Bovinae | ||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||
La dentoformulo de bovedoj (nur kelkaj specioj havas malpli dentojn):
Kiel la dentoformulo montras, la incizivo, kanino mankas en la supra makzelo, en la suba makzelo ili estas samformaj.
Al la familio bovedoj apartenas la plej gravaj hejmbestoj de la homo kiel (hejm)bovo, (hejm)kapro.
subfamilioj, genroj kaj specioj:
(† signas malaperintaj genroj aŭ specioj)
- bovenoj (bovo, bantengo, bizono, amerika bizono, gruntbovo)
- kaprenoj (kapro, muflono, ŝafo, bezoarkapro)
kaj
- la antilopoj (komuna nomo por la specoj de subfamilioj: Alcelaphinae, Antilopinae, Cephalopinae, Hippotraginae, Rupicaprinae)
Al la antilopoj apartenas inter aliaj ĉamo, diversaj antilopoj kaj gazeloj (ekz. saltantilopo).
subfamilio : cefalofenoj - Cephalophinae
redakti- genro : cefalofo - Cephalophus
- specio : † cefalofo lepora - Cephalophus leporina
- specio : cefalofo bludorsa - Cephalophus rufilatus
- specio : cefalofo nigrafrunta - Cephalophus nigrifrons [1]
- specio : cefalofo dukolora - Cephalophus jentinki
- specio : cefalofo flavdorsa - Cephalophus sylvicultor [2]
- specio : cefalofo brunruĝa - Cephalophus spadix
- specio : cefalofo zebra - Cephalophus zebra
- specio : cefalofo malhela - Cephalophus niger
- specio : cefalofo zanzibara - Cephalophus adersi
- specio : cefalofo ruĝa - Cephalophus natalensis
- specio : cefalofo okcidenta - Cephalophus callipygus
- specio : cefalofo nigradorsa - Cephalophus dorsalis
- specio : cefalofo blankventra - Cephalophus leucogaster
- specio : cefalofo ogilbia - Cephalophus ogilbyi
- specio : cefalofo blua - Cephalophus monticola [3]
- genro : filantombo - Philantomba [4]
- specio : filantombo nana - Philantomba maxwelli
- genro : silvikapro - Sylvicapra
- specio : silvikapro griza - Sylvicapra grimmia
- genro : cefalofo - Cephalophus
subfamilio : neotragenoj - Neotraginae
redakti- genro : † pramadoko - Praemadoqua
- specio : † pramadoko rivera - Praemadoqua avifluminis
- genro : neotrago - Neotragus
- specio : neotrago pigmea - Neotragus pygmaeus
- specio : neotrago nana - Neotragus batesi
- genro : nesotrago - Nesotragus
- specio : nesotrago moska - Nesotragus moschatus
- genro : madoko - Madoqua
- specio : madoko malgranda - Madoqua swaynei
- specio : madoko salta - Madoqua saltiana
- specio : madoko ruĝventra - Madoqua phillipsi
- specio : madoko guentera - Madoqua guentheri
- genro : rinĥotrago - Rhynchotragus
- specio : rinĥotrago rostra - Rhynchotragus kirki
- genro : dorkatrago - Dorcatragus
- specio : dorkatrago ferogriza - Dorcatragus megalotis
- genro : oribio - Ourebia
- specio : oribio kutima - Ourebia ourebi
- specio : oribio monta - Ourebia montana
- specio : oribio ebeneja - Ourebia haggardi
- genro : raficero - Raphicerus
- specio : raficero kaprikorna - Raphicerus campestris [5]
- specio : raficero nigrorela - Raphicerus melanotis
- specio : raficero ŝarpea - Raphicerus sharpei
- genro : oreotrago - Oreotragus
- specio : oreotrago roksaltula - Oreotragus oreotragus [6]
- genro : † pramadoko - Praemadoqua
subfamilio : tragelafenoj - Tragelaphinae
redakti- genro : † eotrago - Eotragus
- genro : † paleoreo - Paleoreas
- specio : † paleoreo lindermejera - Paleoreas lindermeyeri
- genro : † protragelafo - Protragelaphus
- genro : † tragocero - Tragocerus
- genro : † protragocero - Protragocerus
- genro : † miotragocero - Miotragocerus
- genro : TRAGELAFO - Tragelaphus
- specio : tragelafo bunta - Tragelaphus scriptus
- subspecio : tragelafo bunta boska - Tragelaphus scriptus scriptus
- subspecio : tragelafo bunta kirasa - Tragelaphus scriptus delamerei
- specio : tragelafo ŝlima - Tragelaphus spekei [7]
- subspecio : tragelafo ŝlima nordafrika - Tragelaphus spekei spekei
- subspecio : tragelafo ŝlima mezafrika - Tragelaphus spekei selousi
- subspecio : tragelafo ŝlima okcidentafrika - Tragelaphus spekei grafus
- subspecio : tragelafo ŝlima nkosa - Tragelaphus spekei sylvestris
- specio : tragelafo ebeneja - Tragelaphus angasi
- specio : tragelafo montara - Tragelaphus bŭtoni [8]
- specio : granda kuduo - Tragelaphus strepsiceros [9]
- specio : malgranda kuduo - Tragelaphus imberbis
- specio : tragelafo bunta - Tragelaphus scriptus
- genro : taŭrotrago - Taurotragus
- specio : † taŭrotrago larĝdenta - Taurotragus latidens
- specio : taŭrotrago elando - Taurotragus oryx [10]
- specio : taŭrotrago giganta - Taurotragus derbianus [11]
- specio : taŭrotrago bongo - Taurotragus euryceros
- genro : BOSELAFO - Boselaphus
- specio : nilgaŭo - Boselaphus tragocamelus
- genro : tetracero - Tetracerus
- specio : tetracero kvarkorna - Tetracerus quadricornis [12]
subfamilio : hipotragenoj - Hippotraginae
redakti- genro : † paleoriko - Palaeoryx
- specio : † paleoriko palasa - Palaeoryx pallasii
- genro : † protoriko - Protoryx
- genro : † sinoriko - Sinoryx
- genro : † sinotrago - Sinotragus
- genro : hipotrago - Hippotragus
- specio : † hipotrago kopasa - Hippotragus kopassii
- specio : hipotrago blua - Hippotragus leucophaeus
- specio : hipotrago ĉevala - Hippotragus equinus [13]
- specio : hipotrago nigra - Hippotragus niger
- genro : addakso - Addax
- specio : addakso nazmakula - Addax nasomaculatus
- genro : rektkornulo - Oryx [14]
- specio : Sabrokorna rektkornulo - Oryx dammah
- specio : blanka rektkornulo Arabia orikso - Oryx leucoryx
- specio : gazela rektkornulo Oriks-antilopo - Oryx gazella [15]
- subspecio : rektkornulo gazela sudafrika
- subspecio : rektkornulo gazela bejso - Oryx gazella beisa
- subspecio : rektkornulo gazela sudana - Oryx gazella gallarum
- subspecio : rektkornulo gazela orientafrika - Oryx gazella annectens
- subspecio : rektkornulo gazela penika - Oryx gazella callotis
- genro : † paleoriko - Palaeoryx
subfamilio : alcelafenoj - Alcelaphinae
redakti- genro : † pradamalo - Praedamalis
- genro : † prodamalisko - Prodamaliscus
- genro : † damalopso - Damalops
- genro : † parnulario - Parnularius
- specio : † parnulario altdenta - Parnularius altidens
- genro : † makapanio - Makapania
- genro : Damalisko - Damaliscus
- specio : † damalisko mallarĝmuzela - Damaliscus angustirostris
- specio : damalisko blua - Damaliscus lunatus
- subspecio : damalisko blua ĉesebo - Damaliscus lunatus lunatus
- subspecio : damalisko blua topio - Damaliscus lunatus topi
- subspecio : damalisko blua jimelo - Damaliscus lunatus jimela
- subspecio : damalisko blua tiango - Damaliscus lunatus tiang
- subspecio : damalisko blua korigumo - Damaliscus lunatus corrigum
- specio : damalisko hirolo - Damaliscus hunteri
- specio : damalisko bunta - Damaliscus dorcas
- subspecio : damalisko bunta blankpuga - Damaliscus dorcas dorcas
- subspecio : damalisko bunta blankfrunta - Damaliscus dorcas phillipsi
- genro : ALCELAFO - Alcelaphus
- specio : † alcelafo pratempa - Alcelaphus priscus
- specio : alcelafo flavbruna - Alcelaphus lichtensteini
- specio : alcelafo stepa - Alcelaphus buselaphus
- subspecio : alcelafo stepa nordafrika - Alcelaphus buselaphus buselaphus
- subspecio : alcelafo stepa okcidentafrika - Alcelaphus buselaphus major
- subspecio : alcelafo stepa lelvelo - Alcelaphus buselaphus lelwel
- subspecio : alcelafo stepa toro - Alcelaphus buselaphus tora
- subspecio : alcelafo stepa svajnea - Alcelaphus buselaphus swaynei Swayneův
- subspecio : alcelafo stepa kongonio - Alcelaphus buselaphus jacksoni (kongoni)
- subspecio : alcelafo stepa koka - Alcelaphus buselaphus cokii
- subspecio : alcelafo stepa ruĝa - Alcelaphus buselaphus caama
- genro : GNUO - Connochaetes
- specio : † gnuo antikva - Connochaetes antiquus
- specio : gnuo blankvosta - Connochaetes gnou
- specio : gnuo striita - Connochaetes taurinus
- subspecio : gnuo striita blua - Connochaetes taurinus taurinus
- subspecio : gnuo striita kuksona - Connochaetes taurinus cooksoni
- subspecio : gnuo striita ĝonstona - Connochaetes taurinus johnstoni
- subspecio : gnuo striita blankbarba - Connochaetes taurinus albojubatus
- subspecio : gnuo striita serengeta - Connochaetes taurinus mearusi
subfamilio : Redunkenoj - Reduncinae
redakti- genro : † kobikeriko - Kobikeryx
- genro : † indoredunko - Indoredunca
- genro : † sivadenoto - Sivadenota
- genro : redunko - Redunca
- specio : † redunko ancistocera - Redunca ancystocera
- specio : redunko kurbapinta - Redunca redunca
- specio : redunko falverufeta - Redunca fulvorufula
- specio : redunko suda - Redunca arundinum [16]
- genro : Kobo - Kobus
- † Altdenta kobo - Kobus altidens
- Akvantilopo - Kobus ellipsiprymnus
- Marka akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus ellipsiprymnus ).
- Orientafrika akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus thikae).
- Cerva akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus defassa).
- Angola akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus penricei).
- Mezafrika akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus annectens).
- Okcidentafrika akvantilopo (Kobus ellipsiprymnus unctuosus).
- Nila kobo aŭ Kaprakobo (Kobus megaceros) [17]
- Leĉantilopo aŭ Ruĝa kobo (Kobus leche).
- Kobo aŭ Ruĝecbruna kobo - Kobus kob
- Pukuo - Kobus (Adenota) vardoni
subfamilio : epicerenoj - Aepycerotinae
redakti- genro : epicero - Aepyceros
- specio : epicero impalo - Aepyceros melampus - impala
- subspecio : epicero impalo sudafrika - Aepyceros melampus melampus :::: subspecio : epicero impalo kenja - Aepyceros melampus rendilis
- subspecio : epicero impalo tanzania - Aepyceros melampus suara
- subspecio : epicero impalo nigrafrunta - Aepyceros melampus petersi
- specio : epicero impalo - Aepyceros melampus - impala
- genro : epicero - Aepyceros
subfamilio : peleenoj - Peleinae
redakti- genro : peleo - Pelea
- specio : peleo kapreola - Pelea capreolus
- genro : peleo - Pelea
subfamilio : Antilopenoj - Antilopinae
redakti- genro : † helikotrago - Helicotragus
- genro : † gazelospiro - Gazellospira
- genro : ANTILOPO - Antilope
- specio : antilopo cervokapra - Antilope cervicapra [18]
- genro : amodorko - Ammodorcas
- genro : litokranio - Litocranius
- specio : ĝirafa gazelo- Litocranius walleri
- genro : GAZELO - Gazella
- specio : † gazelo triflankkorna - Gazella triquetrucornis
- specio : † gazelo perdigita - Gazella deperdita
- specio : † gazelo gaŭdra - Gazella gaudryi
- specio : gazelo kutima - Gazella gazella
- subspecio : gazelo kutima siria - Gazella gazella gazella
- subspecio : gazelo kutima hindia - Gazella gazella bennetti
- subspecio : gazelo kutima arabia - Gazella gazella arabica
- specio : gazelo edmio - Gazella cuvieri
- specio : gazelo dorko - Gazella dorcas
- specio : gazelo tomsona - Gazella thomsoni
- specio : gazelo rufafrunta - Gazella rufifrons
- specio : gazelo dero - Gazella spekei
- specio : gazelo sabla - Gazella leptoceros
- specio : gazelo longakorna - Gazella (Nanger) granti
- subspecio : gazelo longakorna brajta - Gazella (Nanger) granti brighti
- subspecio : gazelo longakorna petersa - Gazella (Nanger) granti petersi
- subspecio : gazelo longakorna robertsa - Gazella (Nanger) granti robertsi
- specio : gazelo malhelfrunta - Gazella (Nanger) soemmeringi
- specio : gazelo dukolora - Gazella (Nanger) dama
- subspecio : gazelo dukolora ruĝkola - Gazella (Nanger) dama ruficollis
- subspecio : gazelo dukolora moro - Gazella (Nanger) dama mhorr
- specio : gazelo kropa - Gazella (Trachelocele) subgutturosa
- genro : prokapro - Procapra
- specio : prokapro tibeta - Procapra picticaudata
- specio : prokapro dzereno - Procapra gutturosa
- genro : ANTIDORKO - Antidorcas (SALTANTILOPO)
- specio : antidorko saltema - Antidorcas marsupialis [19]
subfamilio : sajgenoj - Saiginae
redakti- genro : Sajgo - Saiga
- specio : sajgo suhako - Saiga tatarica altnaza antilopo
- subspecio : sajgo suhako tatara - Saiga tatarica tatarica
- subspecio : sajgo suhako gobia - Saiga tatarica mongolica
- genro : Sajgo - Saiga
subfamilio : orongenoj - Pantholopinae
redakti- genro : orongo - Pantholops
- specio . orongo ĉiruo - Pantholops hodgsoni
- genro : orongo - Pantholops
subfamilio : rupikaprenoj - Rupicaprinae
redakti- genro : † miotrago - Myotragus
- genro : † prokamptocero - Procamptoceras
- genro : † sergelio - Soergelia
- genro : † oliocero - Olioceros
- genro : rupikapro - Rupicapra
- specio : rupikapro ĈAMO - Rupicapra rupicapra
- genro : goralo - Nemorhaedus
- specio : † goralo filisa - Nemorhaedus philisi
- specio : griza goralo - Nemorhaedus goral
- specio : ruĝa goralo - Nemorhaedus cranbrooki
- genro : kaprikorno - Capricornis
- specio : kaprikorno granda - Capricornis sumatraensis
- specio : kaprikorno malgranda - Capricornis crispus
- specio : kaprikorno himalaja - Capricornis thar [20]
- genro : oreamno - Oreamnos
- specio : oreamno neĝa - Oreamnos americanus
subfamilio : Kaprenoj - Caprinae
redakti- genro : † megalovio - Megalovis
- specio : † megalovio larĝfrunta - Megalovis latifrons
- genro : † galogoralo - Gallogoral
- specio : † galogoralo menegina - Gallogoral meneghinii
- genro : KAPRO - Capra
- specio : † kapro sivala - Capra sivalensis
- specio : kapro doma - Capra hircus
- specio : kapro markuro - Capra falconeri [21]
- subspecio : kapro markuro orienta - Capra falconeri falconeri
- subspecio : kapro markuro okcidenta - Capra falconeri jerdoni
- specio : kapro bezoara - Capra aegagrus
- subgenro : IBEKSO - Ibex
- specio : kapro (ibekso) ibekso - Capra (Ibex) ibex
- subspecio : kapro (ibekso) ibekso alpa - Capra (Ibex) ibex ibex
- subspecio : Siria ibekso - Capra (Ibex) ibex nubiana
- specio : kapro (ibekso) etiopia - Capra (Ibex) wallie
- specio : kapro (ibekso) kaŭkaza - Capra (Ibex) caucasica
- specio : kapro (ibekso) dagestana - Capra (Ibex) cylindricornis
- specio : kapro (ibekso) pirenea - Capra (Ibex) pyrenaica
- specio : kapro (ibekso) siberia - Capra (Ibex) sibirica –
- specio : kapro (ibekso) ibekso - Capra (Ibex) ibex
- genro : amotrago - Ammotragus
- specio : amotrago kolhara - Ammotragus lervia –
- genro : hemitrago - Hemitragus
- specio : † hemitrago bonala - Hemitragus bonali
- specio : hemitrago taĥro - Hemitragus jemlahicus
- subspecio : hemitrago taĥro himalaja - Hemitragus jemlahicus jemlahicus [22]
- subspecio : hemitrago taĥro sudhindia - Hemitragus jemlahicus hylocrius
- subspecio : hemitrago taĥro araba - Hemitragus jemlahicus jayakari -
- genro : pseŭdoiso - Pseudois
- specio : pseŭdoiso baralo - Pseudois nayaur –
- genro : OVIO - Ovis(ŜAFO)
- specio : ovio argalo - Ovis ammon –
- subspecio : ovio argalo altaja - Ovis ammon ammon -
- subspecio : ovio argalo tibeta - Ovis ammon hodgsoni –
- subspecio : ovio argalo mongolia - Ovis ammon darwini -
- subspecio : ovio argalo pamira - Ovis ammon polii –
- subspecio : ovio argalo turkestana - Ovis ammon nigrimontana
- specio : ovio cirklokorna - Ovis orientalis
- subspecio : ovio cirklokorna irana - Ovis orientalis arcal
- subspecio : ovio cirklokorna kaŝmira - Ovis orientalis vignei
- specio : ovio MUFLONO - Ovis musimon
- specio : dikkorna ŝafo - Ovis canadensis -
- specio : ovio alaska - Ovis dalli –
- specio : ovio neĝa - Ovis nivicolis -
- specio : ovio Ŝafo - Ovis aries -
- specio : ovio argalo - Ovis ammon –
subfamilio : budorkasenoj - Budorcatinae
redakti- genro : budorkaso - Budorcas
- specio : budorkaso Takino - Budorcas taxicolor
- subspecio : budorkaso takino hindia - Budorcas taxicolor taxicolor -
- subspecio : budorkaso takino tibeta - Budorcas taxicolor tibetana
- subspecio : budorkaso takino ĉinia - Budorcas taxicolor bedfordi -
- specio : budorkaso Takino - Budorcas taxicolor
- genro : budorkaso - Budorcas
subfamilio : ovibovenoj - Ovibovinae
redakti- genro : † krioterio - Criotherium
- genro : † urmiaterio - Urmiatherium
- genro : † plesiadakso - Plesiaddax
- specio : † plesiadakso depereta - Plesiaddax depereti
- genro : † praovibovo - Praeovibos
- specio : † praovibovo pratempa - Praeovibos priscus
- genro : Ovibovo - Ovibos (OVIBO, MOSKOBOVO)
- specio : † ovibovo karsa - Ovibos kahrsi
- specio : moska ovibovo - Ovibos moschatus
- subspecio : alaska moska ovibovo - Ovibos moschatus moschatus
- subspecio : hudsona moska ovibovo - Ovibos moschatus niphoecus
- subspecio : gronlanda moska ovibovo - Ovibos moschatus wardi
- genro : † proamfibovo - Proamphibos
- genro : † parabovo - Parabos
- specio : † parabovo boodono - Parabos boodon
- genro : † proleptobovo - Proleptobos
- genro : † leptobovo - Leptobos
- specio : † leptobovo etruska - Leptobos etruscus
- genro: † hemibovo - Hemibos
- genro : BUBALO - Bubalus
- specio : † bubalo tejlharda - Bubalus teilhardi
- subgenro : bubalo - Bubalus
- specio : akvobubalo - Bubalus (Bubalus) arnee
- subspecio : bubalo (bubalo) arnio hinda - Bubalus (Bubalus) arnee arnee -
- subspecio : bubalo (bubalo) arnio cejlona - Bubalus (Bubalus) arnee migona
- subspecio : bubalo (bubalo) arnio asama - Bubalus (Bubalus) arnee fulvus
- subspecio : bubalo (bubalo) arnio bornea - Bubalus (Bubalus) arnee hosei
- subspecio : bubalo (bubalo) arnio mindora - Bubalus (Bubalus) arnee mindorensis
- specio : bubalo (bubalo) doma - Bubalus (Bubalus) bubalis
- specio : akvobubalo - Bubalus (Bubalus) arnee
- subgenro : anoo - Anoa
- specio : bubalo (anoo) anoo - Bubalus (Anoa) depressicornis –
- subspecio : bubalo (anoo) anoo baslanda - Bubalus (Anoa) depressicornis depressi-cornis -
- subspecio : bubalo (anoo) anoo altlanda - Bubalus (Anoa) depressicornis quarlesi
- subspecio : bubalo (anoo) anoo fergusona - Bubalus (Anoa) depressicornis fergusoni -
- specio : bubalo (anoo) anoo - Bubalus (Anoa) depressicornis –
- genro : sincero - Syncerus
- specio : sincero afrika - Syncerus caffer
- subspecio : sincero afrika nigra - Syncerus caffer caffer -
- subspecio : sincero afrika ruĝa - Syncerus caffer nanus - [23]
- specio : sincero afrika - Syncerus caffer
- genro : BOVO - Bos
- genro : BIZONO Bison
- specio : † bizono ŝetensaka - Bison schoetensacki
- specio : † bizono paleoĉinia - Bison palaeosinensis
- specio : † bizono pratempa - Bison priscus
- specio : BIZONO AMERIKA - Bison bison
- subspecio : bizono amerika preria - Bison bison bison
- subspecio : bizono amerika arbara - Bison bison athabascae
- specio : bizono visento - Bison bonasus
- subspecio : BIZONO visento EŬROPA - Bison bonasus bonasus
- subspecio : bizono visento kaŭkaza - Bison bonasus caucasicus
Referencoj
redakti- ↑ Angol-eskarpaj savano kaj duonarbaroj
- ↑ Angol-eskarpaj savano kaj duonarbaroj
- ↑ Angol-eskarpaj savano kaj duonarbaroj
- ↑ Nacia Parko Sumbuo
- ↑ Angolaj mopanearoj, Etoŝa-salebenaĵaj halofitaroj
- ↑ Etiopaj montaraj arbustetaroj
- ↑ Zambezaj inunditaj herbejoj, Nacia Parko Sumbuo
- ↑ Etiopaj montaraj arbustetaroj
- ↑ Angolaj mopanearoj, Etoŝa-salebenaĵaj halofitaroj
- ↑ Angolaj mopanearoj
- ↑ Nord-konga arbara-savana mozaiko, Okcident-sudana savano
- ↑ Narmad-valaj sekaj deciduaj arbaroj, Sekaj deciduaj arbaroj de Katiarbar-Gir
- ↑ Angolaj mopanearoj, Nord-konga arbara-savana mozaiko, Okcident-sudana savano
- ↑ Etiopaj kserofitaj herbejoj kaj arbustaroj
- ↑ Angolaj mopanearoj, Kaoko-Dezerto
- ↑ Angol-eskarpaj savano kaj duonarbaroj
- ↑ endemia en la saharaj inunditaj herbejoj de Sud-Sudano
- ↑ Gir-Arbaro
- ↑ Angolaj mopanearoj, Etoŝa-salebenaĵaj halofitaroj, Kaoko-Dezerto
- ↑ Okcident-himalajaj subalpaj koniferaroj, Orient-himalajaj subalpaj koniferaroj
- ↑ Okcident-himalajaj subalpaj koniferaroj
- ↑ Okcident-himalajaj subalpaj koniferaroj, Orient-himalajaj subalpaj koniferaroj
- ↑ Angol-eskarpenaj savano kaj duonarbaroj