1500-aj jaroj
jardeko
| Jarmiloj: | 2-a jarmilo |
| Jarcentoj: | 15-a jarcento - 16-a jarcento - 17-a jarcento |
| Jardekoj: | 1470-aj 1480-aj 1490-aj - 1500-aj - 1510-aj 1520-aj 1530-aj |
| Jaroj: | 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 |
Eventoj
redakti- Marteno Lutero iĝis monaĥo.
- Martin Waldseemüller eldonas mapon montrantan novan kontinenton Ameriko omaĝe de Amerigo Vespucci.
- Guru Nanak fondas Sikismon.
- 1499-1502 : Otomana milito kontraŭ Venecio en Morejo. La venkintaj turkoj kaptis Nafpaktos, Piloson, Methoni kaj Koroni inter 1499 kaj 1500.
- 1500-1504 : Tria itala milito.
- 1501: Francio kaj Hispanio dividas la regnon de Napolo.
- 1502: la Safavidoj regis en Persujo. Fino de la Ora Hordo. Paco inter la Venecia Respubliko kaj la Otomana Imperio.
- 1503-1505: Hereda milito de Landshut.
- 1504: Mikelanĝelo finskulptas sian Davidon en Florenco.
- 1504: fondo de la Sultanato de Sennar.
- 1505: Pollando malpermesas al kamparanoj forlasi siajn terojn, starigante servadon. Kun la tiel nomata konstitucio "Nihil Novi", kiel grava ŝtono de la Respubliko de Pollando-Litovio, la reĝo Aleksandro de Pollando donas al la Pola Ĉambro la Rajton leĝdoni.
- 1506: La Svisa Gvardio alvenas al Vatikano, por servi kiel konstantaj ceremoniaj kaj palacaj gardistoj sub papo Julio la 2-a.
- 1506: masakroj de judoj en Lisbono.
- 1508-1513: Ligo-Milito de Cambrai.
- Afriko: Fulana estro Tenguella, de la tribo Yalalbe, el Termès, ekloĝis en la Reĝlando Diarra kaj ekkonfliktas kun Askia Mohammed (1512). Post lia morto, lia filo Koli Tenguella fondis la dinastion Denianké.
Inventaĵoj kaj malkovraĵoj
redakti- Leonardo da Vinci pentras La Gioconda.
- Hispanoj esploras la Golfon de Meksiko.
- Portugala navigisto Pedro Álvares Cabral malkovris Brazilon kaj deklaras la teron por Portugalio.
- La franca kartludoj triumfis ĉirkaŭ Eŭropo ĉirkaŭ 1500. Ludkartoj montras cœur (koron), pic (lancon), trèfle (ŝamrukon) kaj carreau (kvadraton).
- 1500: Diogo Dias malkovras insulon, kiun li nomas Sanktan Laŭrencon (post la tago de la sanktulo, sur kiu ĝi unue estis vidita), poste esti konata kiel Madagaskaro.
- 1501: Rodrigo de Bastidas velante okcidenten de Venezuelo serĉante oron, iĝas la unua eŭropano esploranta la istmon de Panamo.
- 1502: Portugalaj esploristoj, gvidataj de Gonçalo Coelho, veturas en Guanabara Bay, Brazilo, mistraktante ĝin por la buŝo de rivero, kaj nomas ĝin Rio-de-Ĵanejro (januara rivero).
- 1502: Kristoforo Kolumbo forlasas Kadizon (Hispanio) por sia kvara kaj fina vojaĝo al la Nova Mondo. Li esploras Mezamerikon, kaj malkovras Sanktan Lucion (eble), la istmon de Panamo, Honduron, kaj Kostarikon.
- 1503: La hispana esploristo Juan Bermúdez alvenas al la insuloj Bermudoj, kiujn li baptas per sia nomo
- 1503: Unua historia priskribo de ĥolero de eŭropano (oficiro de Vasco de Gama), kiu priskribas epidemion de kataklisma diareo rapide mortiga (en 8 horoj) kaj kaŭzinta 20.000 mortojn en Kalikuto (Hindio).
- 1503: La uzo de arkebuzoj helpas la hispanojn venki la francojn en Italio, precipe ĉe la Batalo de Cerignola.
- 1505: Portugalaj esploristoj sub Dom Lourenço d'Almeida atingas Kolombon sur Srilanko; ili ankaŭ atingas la Komorojn.
- 1506: Dum Ming-dinastio en Ĉinio, la kostoj de la kuriera sistemo estas pagataj de imposto en arĝento sur tero, anstataŭ korvina labora servo.
- ĉirkaŭ 1504-1508, horloĝisto Peter Henlein de Nurenbergo fabrikas porteblajn horloĝojn.
Gravaj personoj
redakti- Reĝo Ferdinando la 2-a de Aragono (1479–1516).
- Reĝino Izabela la 1-a de Kastilio (1474–1504).
- Reĝo Henriko la 7-a de Anglio (1485–1509).
- Reĝo Ludoviko la 12-a de Francio (1498–1515).
- Maksimiliano la 1-a, Sankta Romia Imperio (1493–1519).
- Imperiestro Go-Kashiwabara de Japanio.
- Imperiestro Moctezuma de la Aztekoj.
- Imperiestro Zhengde de Ĉinio (1491-1521).
- Reĝo Sigismondo la 1-a de Pollando (1467-1548).
- Imperiestro Dawit la 2-a de Etiopio (1501-1540).
Religio kaj filozofio
redakti- Sukceso de la kartuzia Ordeno: la nombro de mona conventejoj kreskis de 100 en 1350 ĝis 200 en 1500.
- Etiopaj pilgrimantoj de Jerusalemo al Romo ricevas la permeson starigi hotelon malantaŭ Sankta Petro en Romo, apud Sankta Stefano, kiu fariĝos Sankta Stefano dei Mori aŭ degli Abissini (de la Abisenoj), ĉar ĉi tiu preĝejo estos koncedita al ili. Kiel singardemo, antaŭ ol permesi al ili festi meson en ilia rito, iliajn liturgiajn librojn estis ekzamenitaj, kio donas al Teseo de Amboise la eblon eldoni gramatikon de ilia lingvo, kvalifikita kiel "ĥaldea".