sata

Kazo	Ununombro	Plurnombro
Nominativo	sata	sataj
Akuzativo	satan	satajn

Vorterseparo

sat + a

ne manĝobezona, kun kontentigita manĝbezono, manĝinta sufiĉe

sata stomako ne lernas volonte^[1];

ke la lup’ estu sata, k la ŝaf’ ne tuŝata^[1];

la gepatroj rakontis la historion al sia familio, sed nur tiam, kiam ili ĉiuj estis sataj^[1];

sata malsatan ne povas kompreni^[1].

kun plene kontentigita deziro

li mortis profundaĝa kaj sata de vivo^[1];

li estas sata je volupto, de plezuroj.

Derivaĵoj

• sate - en sata maniero

nutru lupon plej sate, li ĉiam serĉas arbaron^[1];

vivi sate kaj glate^[1];

kiu prilaboras sian teron, tiu havos sate da pano^[2].

• sati (ntr) - senti sin sata, esti sata
• satigi - fari iun sata

la viando satigas pli rapide, ol la legomoj;

kuiriston vaporo ne satigas^[1];

promeso ne satigas^[1];

satigi siajn instinktojn^[3];

la Eternulo satigos vian animon^[2].

• satiĝi - iĝi sata

muso satiĝis, faruno malboniĝis^[1];

vi malĉastis kun ili kaj tamen ne satiĝiŝ;

liaj okuloj ne povis satiĝi je la vidado; satiĝinta de la vivo^[1].

• ĝissate - tiel, ke oni plene satiĝu

manĝante panon ĝissate^[2].

• malsata - sentanta manĝobezonon

malsata stomako orelon ne havas^[1];

ĉiam troviĝas ankoraŭ unu porcio da fiŝoj por malsata buŝo^[1];

malsata kiel lupo^[1];

edzin’ admirata—edzo malsata^[1];

en malsata familio mankas harmonio^[1].

• malsati - senti sin malsata

estro ne malsatas^[1];

juneco petolis, maljuneco malsatos^[1];

ĉiu, kiu malsatas, venu k manĝu^[1];

ĉi tie malsatanto trovis kovritan tablon^[1];

tute jam sata, sed okulo malsatas^[1].

• malsato - bezono manĝi

terura malsato ŝin turmentis^[1];

se ni devas atendi […], tiam mia edzino mortos de malsato^[1];

li aspektis kiel enkorpigita malsato^[1];

malsato plej bone gustigas la manĝon^[1];

malsato donas spriton^[1];

nun malsato okazis en la lando^[2];

en la tempo de la granda malsato sub la reĝo S^[1].

• malsatego - granda ĝenerala malsato.
• malsatigi - fari iun malsata

la spekulaciantoj pri la greno malsatigis la popolon.

• malsatiĝi - iĝi malsata

ŝi alvokis ĉiujn malsatiĝintajn paserojn, por ke ili trovu ĉi tie manĝaĵon^[1].

• malsatmorti - morti pro malsato

mallertuloj, defendantaj sin kontraŭ malsatmorto^[1].

• malsatstriko - publika protesto, kiun kaptito, viktimo de maljustaĵo kaj similaj faras, volonte malsatigante sin dum pli-malpli longa tempo.
• nesatigebla. Tia, ke oni ne povas tiun satigi

nesatigebla faŭko, sciavido.

• supersatigi. Pli ol normale satigi

la ventkoko estis, kiel oni tion nomas, supersatigita^[1].

Deveno

el la germana satt, mez- kaj malvovaltgermana sat, ĝermana *sada-, komparu samsignifan nederlandan zat ^→ nl, gotika saþs, malnovangla sæd (el kiu devenas la angla sad ^→ en, „malgaja“); el la hindĝermana *sat, komparu samsignifan latinan satur ^→ la, kaj la litovan sotus ^→ lt[4]

Referencoj kaj literaturo

• Ĉefred. G. Waringhien, Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), SAT: Paris, 2005 -- kapvorto "sata".
• La Simpla Vortaro, „sata“.
• Majstro, la Esperanta multlingva tradukvortaro: „sata“.
• Tatoeba, la fraza tradukvortaro, frazoj kun tradukoj al aliaj lingvoj "sata"