Certa

Certa
	Vimba vimba
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Vimba
Gatunek	certa
Synonimy
	Abramis elongatus Valenciennes, 1844; Abramis elongatus asianus Steindachner, 1897; Abramis frivaldszkyi Heckel, 1843; Abramis nordmannii Dybowski, 1862; Abramis persa pontica Yashchenko, 1896; Abramis tenellus Nordmann, 1840; Abramis vimba (Linnaeus, 1758); Cyprinus carinatus Pallas, 1814; Cyprinus persa Pallas, 1814; Cyprinus serta Shaw, 1804; Cyprinus vimba Linnaeus, 1758; Cyprinus vimpa Strøm, 1784; Cyprinus wimba Retzius, 1800; Cyprinus wimpa Müller, 1776; Cyprinus zerta Leske, 1774; Leuciscus parvulus Valenciennes, 1844; Vimba vimba bergi Velikokhatko, 1940; Vimba vimba carinata (Pallas, 1814); Vimba vimba persa (Pallas, 1814); Vimba vimba tenella (Nordmann, 1840); Vimba vimba tenella abulyontis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella aphnitis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella istanbulensis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella karasuensis Tseeb & Delamure, 1938; Vimba vimba tenella nicaecensis Battalgil, 1941; Vimba vimba tenella sapancae Battalgil, 1941; Vimba vimba vimba (Linnaeus, 1758); Vimba vimba vimba borysthenica Velikokhatko, 1940;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Certa^[3] (Vimba vimba) – gatunek anadromicznej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).

Występowanie

Zlewiska Morza Północnego na wschód od Renu, Bałtyckiego, Azowskiego, Czarnego i Kaspijskiego oraz jeziora Ładoga i Pejpus. Na północy sięga do południowej Szwecji i Finlandii. Żyje w dolnych partiach wolno płynących rzek oraz w przybrzeżnych wodach morskich. Przebywa w głębokiej wodzie ponad twardym dnem. Na tarło podejmuje dalekie nieraz wędrówki w górę rzek docierając do krainy lipienia.

Opis

Długość do 50 cm (zazwyczaj 30–40 cm). Ciało wydłużone, mocno bocznie spłaszczone, na brzuchu pozbawiony łusek kil, na grzbiecie przed płetwą grzbietową również pozbawiony łusek rowek. Liczba łusek w linii nabocznej 53–61^[4]. Otwór gębowy miękki, o grubych wargach, brzuszny położony w dolnej części wystającego pyska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, jej górny płat jest dłuższy niż dolny. Grzbiet szarawoniebieski, boki srebrzyste, brzuch biały, tęczówka szarobrązowa. Płetwy parzyste i odbytowa żółtawe lub czerwonawe. W okresie tarła grzbiet i boki stają się prawie czarne, a spód ciała pomarańczowy lub żółty. U samców występuje wysypka tarłowa.

Odżywianie

Żywi się zooplanktonem, larwami ochotkowatych, małżoraczkami, gąbkami, ślimakami, małżami, racicznicami, ikrą oraz glonami. W czasie wędrówek tarłowych żeruje bardzo słabo.

Rozród

Forma wędrowna dojrzałość płciową uzyskuje od 3 roku życia w górskich dopływach Wisły, formy niewędrowne dojrzałość płciową osiągają w wieku 7–8 lat. Do odbycia tarła potrzebuje wody o głębokości około 50 cm, przepływie rzędu 1 m/s i twardym dnie. Tarło jest porcyjne, zaczyna się w maju przy temperaturze około 15 °C, a kończy w lipcu. Samica składa około 100 tys. ziaren ikry. Wylęg po 3–6 dniach, po tygodniu zaczyna swobodnie pływać, ułuszczenie przy długości 2 cm. W wieku 5 lat certa ma około 20 cm i około 300 g, w wieku 10 lat 30 cm i 0,5 kg.

Znaczenie gospodarcze

W Polsce certa miała bardzo duże znaczenie gospodarcze, jednak zabudowa rzek i nadmierne połowy spowodowały drastyczny spadek jej pogłowia. Na wschodzie posiada jeszcze dość duże znaczenie. Wędkarze łowią ją na spławik oraz metodą gruntową.
Wędkarski rekord wagowy: 1,74 kg przy 51 cm długości (1979)^[5].

Podgatunkiem certy występującym na obszarze zlewiska Morza Czarnego i Morza Azowskiego jest rybiec^[3] (Vimba vimba carinata), nazywany też certą czarnomorsko-azowską^[3].

Ochrona

Na terenie Polski obowiązują^[6]:

Wymiar ochronny: 30 cm
Okres ochronny:
- w rzece Wiśle od zapory we Włocławku do jej ujścia od 1 września do 30 listopada,
- w rzece Wiśle powyżej zapory we Włocławku i w pozostałych wodach od 1 stycznia do 30 czerwca.
Dobowy limit: 5 sztuk.

Zobacz też

ryby Polski

Przypisy

↑ Vimba vimba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Vimba vimba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Wędkarski atlas ryb [online], www.pzwwalcz.pl [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-30] .
↑ Wiadomości Wędkarskie
↑ Refulamin PZW (dostęp 5 czerwca 2013)

Bibliografia

Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
Vimba vimba. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 23 czerwca 2009]

[itis-1] Vimba vimba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Vimba vimba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Nikolski-3] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[4] Wędkarski atlas ryb [online], www.pzwwalcz.pl [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-30] .

[5] Wiadomości Wędkarskie

[PZW-6] Refulamin PZW (dostęp 5 czerwca 2013)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]