wielmi
Jump to navigation
Jump to search
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *velьmi. Displaced by barzo.
Pronunciation
[edit]Adverb
[edit]wielmi
- (attested in Lesser Poland, Masovia, Greater Poland) very, very much (to a high degree or intensity)
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 27, 33:
- Tedi Issak *lyoknye syø a gymye syø wyelmy dzywowacz (expavit Isaac stupore vehementi et... admirans ait)
- [Tedy Isaak lęknie się a jimie się wielmi dziwować (expavit Isaac stupore vehementi et... admirans ait)]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 167:
- Strzegla gest dusza moya swadecztw[o] twogych y mylowala ge welmy (vehementer)
- [Strzegła jest dusza moja świadectw[o] twojich i miłowała je wielmi (vehementer)]
- c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[3], Miechów, page br 4:
- Zmouil sin bozi sloua uelmy znamenita
- [Zmowił Syn Boży słowa wielmi znamienita]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 828:
- Przynyesly nathychmyast yedno odzyenye... sprostne vyelmy a stare
- [Przynieśli natychmiast jedno odzienie... sprostne wielmi a stare]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[5], 18, 7:
- Wszøl czyelyø tluste a wyelmy dobre (optimum)
- [Wziął cielę tłuste a wielmi dobre (optimum)]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][6], Mierzeniec, Płock, line 89:
- Myszthrz przemowyl vyelmy skromnye
- [Mistrz przemowił wielmi skromnie]
- 1979 [c. 1500], Ladislas of Gielniów, “Rzepka Wojciech R. Pieśni Władysława z Gielniowa nowo odnalezione”, in Wiesław Wydra, editor, Studia Polonistyczne, volume 6, numbers 167-201, Gniezno, page 175:
- Rychlo wyelmy szyą szebraly wszythczy szwyączy apostoly
- [Rychło wielmi się zebrali wszytcy święci apostoli]
- 1930 [c. 1455], “Neh”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 2, 2:
- Balem syø vyelmy barzo (valde ac nimis)
- [Bałem się wielmi barzo (valde ac nimis)]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 17, 6:
- Kaszø tobye wyelmy buyno (vehementissime) roszcz
- [Każę tobie wielmi bujno (vehementissime) rość]
- loudly
- (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) very many, very much (in a large number or amount)
- 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[12], Łęczyca, Poznań, line 42:
- Potem szødze welmy nyzey
- [Potem siędzie wielmi niżej]
Descendants
[edit]- → Ukrainian: ве́льми (vélʹmy)
Further reading
[edit]- M. Arcta Słownik Staropolski/Wielmi on the Polish Wikisource.Wikisource pl
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wielmi”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN